Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

w których funkcjonują. Zgodnie z badaniami koszty związane z przenoszeniem dochodów 
przy  wykorzystaniu  struktur  międzynarodowych  są  znaczne  i  zjawisko  to  prowadzi  do 
istotnych zmian w redystrybucji krajowych przychodów podatkowych z tytułu podatku CIT 
w Europie. Z innego opracowania  opartego na danych z lat 1995–2005  wynika,  że 
w przypadku  wzrostu  różnicy  między  stawką  opodatkowania  do  10%  spadek  wysokości 
zysku przed opodatkowaniem spółek powiązanych wynosi przeciętnie 7%. 
Pomimo  braku  szczegółowych  danych  na  temat  ubytków,  jakie  wiążą  się  dla  budżetów 
poszczególnych  państw  z  istnieniem  praktyki  polegającej  na  przenoszeniu  przez 
rezydentów  części  dochodów  do  krajów  o  niższym  poziomie  opodatkowania,  przyjąć 
można, że są one znaczne. Do zobrazowania skali tego zjawiska posłużyć mogą dane na 
temat poziomu inwestycji bezpośrednich „do” oraz „z” tzw. rajów podatkowych. Z danych 
statycznych  Międzynarodowego  Funduszu  Inwestycyjnego  wynika  m.in.,  że  w  2010  r. 
Barbados, Bermudy  i  Brytyjskie  Wyspy  Dziewicze  otrzymały  więcej  inwestycji 
bezpośrednich  (łącznie  5,11%  globalnych  inwestycji)  niż  Niemcy  (4,77%)  czy  Japonia 
(3,76%).  Konsekwentnie,  w  ciągu  tego  samego  roku  podmioty  z  tych  trzech  jurysdykcji 
dokonały więcej inwestycji bezpośrednich w świecie (łącznie 4,54%) niż Niemcy (4,28%). 
Przyjmując perspektywę poszczególnych państw, w 2010 r. Brytyjskie Wyspy Dziewicze 
były drugim co do wielkości inwestorem w Chinach (14%), za Hongkongiem (45%) i przed 
USA (4%). Natomiast Bermudy widniały jako trzeci największy inwestor w Chile (10%). 
Z kolei  Mauritius  był  największym  inwestorem  w  Indiach  (24%),  a  kraje, takie jak Cypr 
(28%), Brytyjskie Wyspy Dziewicze (12%), Bermudy  (7%) i Bahamy (6%),  należą  do 
5 największych  inwestorów  w  Rosji.  Podobnie  sytuacja  przedstawia  się  w  przypadku 
zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce, gdzie według danych NBP na 2010 r.), 
do  grona  5  największych  inwestorów  zalicza  się  podmioty z Luksemburga, Cypru 
i Szwajcarii. Łączny udział inwestycji podmiotów z tych państw wyniósł 43,9% inwestycji 
ogółem.  
Dynamiczny  wzrost  wartości  bezpośrednich  inwestycji  lokowanych  za  granicą  przez 
polskie  przedsiębiorstwa,  zgodnie  z  opracowaniem  „Polskie  Inwestycje  Bezpośrednie 
                                                 
3)  Tamże.  
4)  OECD, op.cit., str. 17. 
5)  http://www.paiz.gov.pl/polska_w_liczbach/inwestycje_zagraniczne 
 
83 
w 2010 r.”  Ministerstwa Gospodarki,  jest  obserwowany od 2005 r. W okresie tym 
najwyższy  poziom  polskich  inwestycji  bezpośrednich  (BIZ),  tj.  w  wysokości 
7 137 mln EUR, został osiągnięty w 2006 r. 
W 2010 r. wartość BIZ wyniosła 4 142 mln EUR. Ponad 60% tej kwoty stanowiły zakupy 
akcji i udziałów w podmiotach zagranicznych. 
Struktura geograficzna polskich BIZ wskazuje na ich koncentrację w krajach europejskich 
(93,6% w ujęciu wartościowym w 2010 r.). Polskie inwestycje w podziale na poszczególne 
kraje charakteryzują się także wysokim stopniem koncentracji. W 2010 r. polskie podmioty 
ulokowały  inwestycje  o  największej  wartości  w  Luksemburgu (1  636 mln EUR) 
i w Szwajcarii (707 mln EUR). Wartość inwestycji na Cyprze wyniosła 434 mln EUR. 
Zdaniem  autorów  opracowania,  większość  polskiego  kapitału  napływającego  do  takich 
krajów,  jak Luksemburg czy Szwajcaria,  ma  charakter  przepływów  o  charakterze  czysto 
finansowym.  Zgodnie  z  metodologią  kwalifikowane  są  one  jednak  jako  bezpośrednie 
inwestycje zagraniczne.  Świadczyć o tym może fakt, że niektóre z polskich dużych firm 
działają w strukturze holdingów, których spółki są zarejestrowane w tych krajach. Pozwala 
to  na  transfer  zysków  osiąganych  przez  polskie  firmy  za  granicę,  gdzie  podlegają  one 
korzystniejszym formom opodatkowania. 
Dochody rezydentów z tytułu polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych, rozumiane 
jako: 
−  dochody z dywidend podlegające wypłacie w danym okresie obrachunkowym na rzecz 
inwestora bezpośredniego, bez uwzględnienia należnych do zapłaty podatków,  
−  udział  inwestora  bezpośredniego  w  reinwestowanych  zyskach  przedsiębiorstwa 
inwestowania  zagranicznego,  obliczany  jako  udział  inwestora  w  zyskach  ogółem 
uzyskanych  w  danym  okresie  obrachunkowym,  pomniejszonych  o  należne  podatki, 
odsetki, amortyzację oraz dywidendy należne do wypłaty w danym okresie,  
−  wartość odsetek netto (wartość odsetek należnych pomniejszona o odsetki do zapłaty) 
należnych inwestorowi w danym okresie obrachunkowym, bez uwzględnienia należnych 
do zapłaty podatków 
                                                 
6)  http://www.mg.gov.pl/files/upload/8439/Polskie%20inwestycje%20bezpo%C5%9Brednie%20w%202010% 
20roku.pdf 
 
84 
wyniosły  w  2010  r.  łącznie  444  mln  EUR,  w  tym  w  Luksemburgu  34 mln EUR, 
a w Szwajcarii 33 mln EUR.  
Według danych Narodowego Banku Polskiego łączne dochody, o których mowa powyżej, 
w  2011  r.  wyniosły  1  206 mln EUR, w tym w Luksemburgu, Szwajcarii i Cyprze 
odpowiednio 300,3 mln EUR, 116,8 mln EUR, 410,5 mln EUR. 
Mając  na  uwadze  powyższe,  należy  liczyć  się  z  pozytywnym  wpływem  przedmiotowego 
rozwiązania na dochody sektora finansów publicznych. Jednakże, z uwagi na konstrukcję 
przepisów przewidujących opodatkowanie dochodów CFC, powyższe dane nie pozwalają 
na oszacowanie skali wzrostu dochodów z tego tytułu. Projektowane przepisy uzależniają 
bowiem  zastosowanie  przepisów  od  spełnienia  wielu  warunków, takich jak posiadanie 
określonego poziomu kontroli zagranicznej spółki, osiąganie przez tę spółkę przychodów  
w większości o charakterze pasywnym oraz położenia zagranicznej spółki w kraju o niskim 
poziomie  opodatkowania.  Dodatkowo  przepisy  przewidują  zwolnienie od stosowania 
przepisów w stosunku  do  zagranicznych  spółek  kontrolowanych  podlegających 
opodatkowaniu  od  całości  swoich  dochodów  w  państwie  należącym  do  UE  i  innym 
państwie  należącym  do  EOG,  pod  warunkiem  że  prowadzi  ona  rzeczywistą  działalność 
gospodarczą. Uwzględniając fakt, że polscy rezydenci unikają opodatkowania głównie przy 
wykorzystaniu spółek położonych w UE lub innym państwie należącym do EOG, ustalenie 
skutków podatkowych uwzględniać powinno również to kryterium.  
Tymczasem  gromadzone  dane  statystyczne  nie  uwzględniają  tego  rodzaju  sytuacji,  które 
pozwalałby  na  ustalenie,  jaki poziom inwestycji przekazywany  jest w celu generowania 
przychodów  o  charakterze  pasywnym  czy  prowadzenia  rzeczywistej  działalności 
gospodarczej. Trudności z ustaleniem realnego poziomu unikania opodatkowania potęguje 
brak  lub  ograniczony  dostęp  do  informacji  i  danych  ze  strony  zarówno  podatników 
obchodzących  opodatkowanie,  jak  i  państw,  przy  pomocy  których  mechanizmy 
optymalizacyjne wprowadzane są w życie. 
Niemniej  jednak,  w  celu  przybliżenia  skali  zjawiska  przytoczyć  można  informacje 
dotyczące poziomu dochodów nierezydentów. Dochody nierezydentów w 2012 r. z tytułu: 
−  odsetek  wyniosły  22,4  mld  zł,  z  tego  71%  stanowiły  dochody  zwolnione 
z opodatkowania; 
kwota  pobranego  podatku  od  dochodów  podlegających 
opodatkowaniu z tego tytułu wyniosła 0,5 mld zł, 
 
85 
−  opłat  licencyjnych  wyniosły  9,5  mld  zł,  z  tego  18%  stanowiły  dochody  zwolnione 
z opodatkowania; 
kwota  pobranego  podatku  od  dochodów  podlegających 
opodatkowaniu z tego tytułu wyniosła 0,5 mld zł. 
Ocena finansowa pozostałych rozwiązań przewidzianych w projekcie 
Z  pozostałych  rozwiązań  przewidzianych  w  projekcie  można  wyodrębnić  rozwiązania, 
w przypadku  których  można  spodziewać  się  wzrostu  dochodów  sektora  finansów 
publicznych z  tytułu  podatku  dochodowego,  lecz  skutki  tych  rozwiązań  są  trudne  do 
oszacowania  z  uwagi  na  brak  danych  pozwalających  na  dokonanie ich oceny. Do nich 
zaliczyć należy np.: określenie zasad ustalania wartości początkowej składników majątku, 
w które wyposażany jest zagraniczny zakład, oraz sposobu ustalania wartości początkowej 
w spółce europejskiej i spółdzielni europejskiej – w przypadku przeniesienia jej siedziby na 
terytorium  RP,  przychodów  w  naturze,  wyłączeń  niektórych  wydatków  z  kosztów 
uzyskania przychodów, przepisów o niedostatecznej kapitalizacji (w  tym  rozciągnięcie tej 
regulacji na powiązania pośrednie), wyłączenia ze zwolnienia od podatku dochodowego od 
osób fizycznych dochodów z  tytułu  inwestowania  składki  ubezpieczeniowej  w  związku 
z umową ubezpieczenia. 
Przykładowo dane, dotyczące dochodów z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej 
w związku z umową ubezpieczenia, Komisji Nadzoru Finansowego pozwalają jedynie na 
określenie  struktury  lokowania  środków  w  poszczególne rodzaje umów 
ubezpieczeniowych. Przypis składki brutto z tytułu tych instrumentów w 2011 r. wyniósł 
8,03  mld  zł.  Jeśli  chodzi  o  pozostałe  produkty  strukturyzowane, to kwota ta oscyluje 
w granicach 1,59  mld  zł.  Łączny  przypis  składki  brutto  z  ubezpieczeń  na życie  w 2011  r. 
wyniósł  31,83  mld  zł.  Udział  produktów  ubezpieczeniowych,  w  których  świadczenie 
zakładu  ubezpieczeń  jest  ustalane  w  zależności  od  wartości  określonego  indeksu  lub 
wartości  innego  świadczenia  bazowego,  w  łącznej  składce  przypisanej  z ubezpieczeń  na 
życie  wyniósł  30,22%.  Informacje  w  tym  zakresie,  o  ile  określają  strukturę  zawieranych 
umów  (wysokość  składek),  to  nie  są  wystarczające  do  dokonania oceny ewentualnego 
wzrostu wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z ograniczeniem 
stosowania zwolnienia od podatku  dochodowego  kwot  wypłacanych  z ubezpieczeń 
osobowych.  
 
86 
Kolejną  grupę  stanowią  rozwiązania,  w  odniesieniu  do  których  można  dokonać  oceny 
skutków finansowych. Do nich zaliczyć należy:  
−  wyłączenie  prawa  do  korzystania  ze  zwolnienia  od  podatku,  w  przypadku  wypłat 
dywidend i innych dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych 
podlegających odliczeniu w spółce wypłacającej (tzw. pożyczka partycypacyjna).  
Wprowadzenie  powyższego  wyłączenia  może  spowodować  wzrost  dochodów  sektora 
finansów publicznych w  kwocie 15  mln  zł.  Kwota  ta  została  oszacowana 
z wykorzystaniem danych wykazanych w Informacji o wysokości przychodu (dochodu) 
uzyskanego przez podatników podatku dochodowego od  osób  prawnych  niemających 
siedziby lub zarządu na terytorium RP za lata 2009–2011. 
Oceny skutków finansowych dokonano,  przyjmując  założenie,  że  1%  dochodów 
zwolnionych z  opodatkowania  z  tytułu  dywidend  i  innych  przychodów  (dochodów) 
z tytułu  udziału  w  zyskach  osób  prawnych  dotyczy  wypłat  z  tytułu  pożyczek 
partycypacyjnych. 
−  wprowadzenie  przepisów  wskazujących  sposób  określenia  wartości  przychodów 
świadczeń w naturze.  
Szacuje  się,  że  projektowana  regulacja  w  tym  zakresie  może  wpłynąć  na  wzrost 
dochodów  sektora  finansów  publicznych  z  tytułu  podatku  dochodowego  w  kwocie 
16 mln zł. 
Skutek  finansowy  został  oszacowany  z  wykorzystaniem  danych  wykazanych 
w Deklaracji  rocznej  o  zryczałtowanym  podatku dochodowym oraz w Deklaracji 
o wysokości pobranego przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego od osób 
prawnych od dochodów (przychodów) osiągniętych przez podatnika mającego siedzibę 
lub zarząd na terytorium RP za 2011 r. 
Oceny skutków finansowych dokonano, przyjmując założenie, że dywidendy rzeczowe 
mogą stanowić ok. 1% dochodów z tytułu dywidend i innych przychodów (dochodów) 
z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. 
−  zmiany charakteru prawnego świadczenia przyznanego stronie w wyniku uwzględnienia 
złożonej skargi na przewlekłość postępowania. 
 
87