Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

 
Wpływ  oszczędności  w  budżetach  gospodarstw  domowych  na  przedsiębiorczość 
i konkurencyjność gospodarki 
 
Środki  niewydane  przez  rodziców  na  podręczniki  szkolne  będą  wspierały  rozwój 
przedsiębiorstw w całej gospodarce. Skala tego wpływu zależeć będzie od indywidualnych 
decyzji rodziców. 
Dodatkowe 
 
informacje, 
Generalne założenia: 
w tym 
1.  Od  roku  2015  udział  darmowych  e-podręczników  udostępnionych  przez  MEN  będzie  wynosił  20%. 
wskazanie 
Jest to istotne założenie, gdyż regulacje dotyczące e-podręcznika powstały  już wcześniej i efekty tej 
źródeł danych 
zmiany  (w  tym  wpływ  na  budżety  gospodarstw  domowych  i  przedsiębiorców)  są  niezależne  od 
i przyjętych do 
projektowanych rozwiązań. Pozytywny wpływ na budżety gospodarstw domowych oraz negatywny na 
obliczeń 
finanse przedsiębiorców ujawniłby się niezależnie od wejścia w życie projektowanej ustawy. Nieznana 
założeń  
jest tylko skala tego efektu.  
2.  Pominięto  wpływ  przewidzianego  w  projekcie  ustawy  wyboru  podręcznika  niedostarczanego  przez 
MEN,  który  może  sfinansować  organ  prowadzący  szkołę.  Założono,  że  wszystkie  szkoły  wybiorą 
podręcznik  dostarczony  przez  MEN  lub  darmowy  e-podręcznik  od  2015  r.  Wyrażenie  zgody  przez 
organ prowadzący na sfinansowanie innego podręcznika niż dostarczony przez MEN jest korzystne 
finansowo  dla  budżetów  gospodarstw  domowych  oraz  przedsiębiorców,  ale  negatywnie  wpłynie  na 
budżety organów prowadzących szkoły. 
3.  Na  rynku  wtórnym  sprzedaje  się  20%  podręczników  dla  uczniów,  począwszy  od  klasy  IV  szkoły 
podstawowej.  
4.  Informacje  o  rynku  książki  (wielkość  rynku,  główni  uczestnicy)  zaczerpnięte  zostały  z  publikacji 
„Rynek książki w Polsce 2013”, Łukasz Gołębiewski, Paweł Waszczyk, Biblioteka Analiz, Warszawa 
2013. 
 
Wpływ na gospodarstwa domowe 
 
Prognoza  liczby  uczniów  rozpoczynających  klasę  I  szkoły  podstawowej  w  kolejnych  latach  przedstawia  się 
następująco: 
Liczba uczniów 
Rok 
rozpoczynających 
klasę I 
2014 
551 600 
2015 
641 300 
2016 
406 300 
2017 
388 100 
2018 
371 200 
2019 
372 300 
2020 
396 600 
2021 
392 300 
2022 
386 600 
2023 
380 000 
2024 
372 300 
 
Przyjęcie proponowanych zmian korzystnie wpłynie na budżety gospodarstw domowych. Dotyczyć to będzie 
rodziców dzieci rozpoczynających naukę w klasie I szkoły podstawowej od 2014 r. i docelowo, od 2016 r., 
rodziców dzieci uczących się w klasach I–III szkół podstawowych.  
Średnia cena zestawu podręczników i ćwiczeń dla uczniów klas I wynosi obecnie 233 zł, dla uczniów klas II – 
244 zł, a dla uczniów klas III – 253 zł. Ponadto średnia cena podręcznika do nauki języka obcego nowożytnego 
wynosi  ok.  35  zł.  Projekt  ustawy  przewiduje  dla rodziców bezpłatne  zapewnienie  przez  MEN  podręcznika 
docelowo do klas I–III oraz sfinansowanie podręcznika do nauki języka obcego nowożytnego. Ponadto zostaną 
udostępnione przez MEN dodatkowe materiały edukacyjne oraz organy prowadzące otrzymają dotację celową 
51 
 
 
na zakup materiałów ćwiczeniowych. Zatem rodzice uczniów klas I, a od 2016 r. klas I–III, nie będą musieli 
ponosić wydatków związanych z zakupem podręczników i materiałów ćwiczeniowych.  
 
Dla klas IV–VI szkół podstawowych i klas I–III gimnazjów organy prowadzące otrzymają dotację celową na 
zakup podręczników i materiałów ćwiczeniowych. Docelowo (od września 2017 r.) rodzice dzieci uczących się 
w tych szkołach nie będą ponosili wydatków związanych z zakupem podręczników i ćwiczeń. 
 
Do tej pory ok. 23% dzieci z klas I i ok. 18% z klas II i III było objętych programem rządowym „Wyprawka 
szkolna”. Program zapewniał pokrycie kosztów zakupu podręczników do wysokości 225 zł. Wejście w życie 
proponowanych  rozwiązań  spowoduje  brak  konieczności  dofinansowania  zakupu  podręczników  dla tych 
dzieci. Szacując korzyści dla budżetów gospodarstw domowych, odliczono ponoszone przez budżet państwa 
wydatki, w ramach programu „Wyprawka szkolna”, ponadto od 2015  r.  założono,  że  20%  podręczników 
wybieranych przez szkoły to bezpłatne e-podręczniki. 
Oszczędności w budżetach gospodarstw domowych rodziców dzieci w szkołach podstawowych i gimnazjach 
przedstawiają się następująco (w mln zł): 
 
 w mln zł 
 Oszczędność 
Rok 
gospodarstw 
domowych 
2014 
                  
101 
  
2015 
                  
323 
  
2016 
                  
538 
  
2017 
                  
685 
  
2018 
                  
679 
  
2019 
                  
681 
  
2020 
                  
704 
  
2021 
                  
743 
  
2022 
                  
753 
  
2023 
                  
710 
  
2024 
                  
641 
  
 
8.   Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu 
 nie dotyczy 
Wprowadzane są obciążenia poza bezwzględnie 
 tak 
wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej 
 nie 
tabeli zgodności). 
 nie dotyczy 
 zmniejszenie liczby dokumentów  
 zwiększenie liczby dokumentów 
 zmniejszenie liczby procedur 
 zwiększenie liczby procedur 
 skrócenie czasu na załatwienie sprawy 
 wydłużenie czasu na załatwienie sprawy 
 inne:            
 inne:            
 
Wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich 
 tak 
elektronizacji.  
 nie 
 nie dotyczy 
 
Komentarz: 
 
 
 
 
52 
 
 
9.  Wpływ na rynek pracy  
 
Korzystny wpływ na rynek pracy będzie związany z dysponowaniem przez rodziców środkami finansowymi, które do tej pory 
przeznaczane były na zakup podręczników szkolnych. Skala tego wzrostu będzie zależała od tego, jak bardzo pracochłonne będą 
sektory gospodarki, które zostaną zasilone uwolnionymi środkami finansowymi. Należy jednak zakładać zmniejszenie się liczby 
miejsc pracy w wydawnictwach i podmiotach zajmujących się obrotem nowymi podręcznikami.  
 
W 2012 r. zatrudnienie w branży wydawniczej wyniosło 5680 osób i spadło w stosunku do 2011 r. o 4,7%. Należy zaznaczyć, że 
zmniejszenie liczby miejsc pracy w wydawnictwach  obejmie  przede wszystkim część  odpowiadającą  rynkowi  podręczników 
szkolnych w klasach I–III. Udział tytułów edukacyjnych w obrotach na rynku książki wyniósł w 2012 r. 31,5%. Można założyć, 
że  klasy  I–III  stanowią  ok.  25%  rynku  podręczników  szkolnych.  W  związku  z  powyższym,  uwzględniając  zakładany  wpływ  
e-podręcznika,  zmniejszenie zatrudnienia w  branży  wydawniczej  może  objąć  ok.  360  osób.  Ponieważ  jednak  konieczność 
zatrudniania części osób jest słabo zależna od przychodów, można oczekiwać, że liczba ta będzie mniejsza.  
 
Z  uwagi  na  fakt,  że  popyt  na  podręczniki  szkolne  wykazuje  cechy  silnej  sezonowości  i  ogranicza  się  w  zasadzie  do  okresu 
ok. 45 dni  w  skali  roku,  wpływ  projektowanych  zmian  na  rynek  pracy  w  sektorze  dystrybucji  podręczników  szkolnych  będzie 
dotyczył  głównie  ograniczenia  zawierania krótkookresowych (okres ok. 45 dni) umów cywilnoprawnych (umowa zlecenia). 
Trzeba  jednak  oczekiwać  znacznego  zmniejszenia  się  detalicznych  sieci  dystrybucji  podręczników,  które  ograniczone  zostaną 
w zasadzie do rynku podręczników dla szkół ponadgimnazjalnych.  
 
10. Wpływ na pozostałe obszary 
 
 
 
środowisko naturalne 
 demografia 
 informatyzacja 
 sytuacja i rozwój 
 mienie państwowe 
 zdrowie 
regionalny 
 inne:            
 
Projektowane  rozwiązania  w  horyzoncie  wieloletnim  będą  miały  pozytywny  wpływ  na  środowisko 
naturalne. Szacuje się, że wprowadzenie 3-letniego okresu używalności podręczników może przyczynić się 
do  znacznego  zmniejszenia  ilości  papieru  wykorzystywanego  przy  drukowaniu  podręczników. 
Omówienie 
W konsekwencji powinno nastąpić zmniejszenie ilości drewna wykorzystywanego do produkcji celulozy, co 
wpływu 
może również przyczynić się do ograniczenia tempa pozyskania drewna z lasów będących środowiskiem 
życia wielu gatunków roślin i zwierząt. Należy również oczekiwać zmniejszania: 
– zużycia wody oraz zrzutu ścieków papierniczych (produkcja papieru),  
– emisji gazów do atmosfery oraz hałasu (produkcja papieru, transport podręczników),  
– zużycia energii (produkcja papieru, druk i transport podręczników).  
 
11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego 
 
Planuje się, że projektowana ustawa wejdzie w życie do końca czerwca 2014 r.  
Począwszy  od  początku  roku  szkolnego  2014/2015,  sukcesywnie  będą  wdrażane  kolejne  rozwiązania,  tak  aby  od  roku 
szkolnego  2017/2018  podręczniki,  materiały  edukacyjne  i  materiały  ćwiczeniowe  były  bezpłatne  dla  wszystkich  rodziców 
dzieci uczących się w publicznych szkołach podstawowych i gimnazjach oraz tych szkołach niepublicznych, które zechcą 
skorzystać z projektowanych rozwiązań. 
 
Podręcznik  do  zajęć  z  zakresu  edukacji:  polonistycznej,  matematycznej,  przyrodniczej  i  społecznej  dla  klas I  szkół 
podstawowych,  zapewniony  przez  ministra  właściwego  do  spraw  oświaty  i  wychowania,  zostanie  dostarczony  do  szkół, 
w części niezbędnej do prowadzenia procesu dydaktycznego, przed 1 września 2014 r. 
 
Planuje się, że środki finansowe na zakup podręcznika lub materiałów edukacyjnych do nauki języka obcego nowożytnego 
oraz zakup materiałów ćwiczeniowych w 2014 r. będą przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego w postaci dotacji 
celowej  od 15 sierpnia  2014  r.  W  kolejnych  latach  środki  dotacyjne  (zgodnie  z  harmonogramem  wdrażania  rozwiązań 
ustawowych) będą przekazywane począwszy od 1 maja każdego roku.  
53 
 
 
 
12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane? 
 
Ewaluacja efektów projektu będzie przeprowadzana corocznie, począwszy od roku szkolnego 2014/2015. 
 
Mierniki zastosowane do ewaluacji projektu: 
 
1.  Udział wydatków z budżetu państwa na podręczniki oraz materiały edukacyjne i ćwiczeniowe w łącznych wydatkach 
rodziców na edukację dzieci w związku z rozpoczęciem roku szkolnego. 
2.  Wydatki rodziców i budżetu państwa na podręczniki, materiały edukacyjne oraz materiały ćwiczeniowe. 
3.  Stosunek  liczby  szkół  podstawowych,  w  których  uczniom  klas  I–III został  zapewniony  bezpłatny  dostęp  do 
podręcznika wydanego przez MEN, do liczby szkół podstawowych, w których uczniowie powinni mieć zapewniony 
bezpłatny  dostęp  do  podręczników  wydanych  przez  MEN  zgodnie  z  przepisami  ujętymi  w  nowelizacji  ustawy 
o systemie oświaty.  
4.  Stosunek  liczby  niepublicznych  szkół  podstawowych  i  niepublicznych  gimnazjów,  które  otrzymały  dotację  na 
wyposażenie  szkół  w  podręczniki  oraz  pozostałe  materiały  edukacyjne  i  materiały  ćwiczeniowe,  do liczby 
niepublicznych szkół podstawowych i niepublicznych gimnazjów. 
13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)  
 
 
 
54 
 
Ministerstwo Edukacji Narodowej    
 
 
 
       14.04.2014 r.  
 
 
 
Raport z konsultacji 
 
Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw w dniu 19 
lutego 2014 r.  został  skierowany,  równocześnie  z  uzgodnieniami  międzyresortowymi,  do 
konsultacji społecznych z następującymi podmiotami: 
 
1.  Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, 
2.  Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, 
3.  Forum Związków Zawodowych, 
4.  Chrześcijański Związek Zawodowy „Solidarność” im. ks. Jerzego Popiełuszki, 
5.  Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność 80”, 
6.  Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, 
7.  Komisja Krajowa Federacji Regionów i Komisji Zakładowych „Solidarność 80”, 
8.  Konfederacja Stowarzyszeń Nauczycielskich, 
9.  Krajowy Sekretariat Pracowników Oświaty NSZZ „Solidarność”- 80, 
10.  Sekcja Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”, 
11.  Sekcja Oświaty KNSZZ „Solidarność 80”, 
12.  Wolny Związek Zawodowy „Sierpień 80” Komisja Krajowa, 
13.  Wolny Związek Zawodowy „Solidarność – Oświata”, 
14.  Zarząd Główny Związku Nauczycielstwa Polskiego, 
15.  Związek Zawodowy Pracowników Oświaty i Wychowania „Oświata”, 
16.  Pracodawcy RP, 
17.  Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, 
18.  Związek Rzemiosła Polskiego, 
19.  Business Centre Club – Związek Pracodawców, 
20.  Federacja Inicjatyw Oświatowych, 
21.  Fundacja „Edukacja dla przyszłości”, 
22.  Fundacja „Rodzice Szkole” 
23.  Fundacja Instytut Nowoczesnej Edukacji, 
24.  Fundacja Panoptykon, 
25.  Fundacja Rozwoju Kapitału Społecznego, 
26.  Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 
27.  Fundacja Rzecznik Praw Rodziców, 
28.  Fundacja SYNAPSIS, 
29.  Forum Rodziców przy Ministrze Edukacji Narodowej, 
30.  Gdańskie Forum Rad Szkół i Rad Rodziców, 
31.  Komitet Nauk Pedagogicznych PAN, 
32.  Konfederacja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, 
33.  Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej, 
34.  Krajowe Porozumienie Rodziców i Rad Rodziców, 
str. 1