Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw

Rozwiązania przyjęte w innych krajach UE/OECD
Kierunki proponowanych instrumentów prawnych są zbieżne z tendencjami
obserwowanymi w krajach OECD i Unii Europejskiej, gdzie rozwijane są finansowe
instrumenty odnawialne oraz instrumenty skierowane do grup wymagających wsparcia
na rynku pracy, tj. m.in. osób 50+.

VI.
Krajowy Fundusz Szkoleniowy i trójstronne umowy szkoleniowe
Zakładowe fundusze szkoleniowe tworzone w oparciu o regulacje ustawy o promocji
zatrudnienia (…) istnieją od 2004 r. W 2006 r. badania na temat funduszy
szkoleniowych przeprowadził Instytut Pracy i Spraw Socjalnych (IPiSS). Do tamtego
czasu zakładowe fundusze szkoleniowe posiadało zaledwie 4,2% pracodawców –
głównie instytucji publicznych. Zauważalna była tendencja, że im mniejsze podmioty,
tym rzadziej występowały fundusze szkoleniowe (Źródło: Wytyczne PARP dotyczące
działania 2.1.2).
W 2010 r. zmieniono ustawę w celu uproszczenia zasad tworzenia i wydatkowania
funduszu szkoleniowego, zgodnie z postulatami pracodawców (usunięto przepis
zobowiązujący pracodawcę, który tworzy fundusz szkoleniowy do opracowania planu
szkoleniowego, złagodzono warunki refundowania pracodawcom kosztów szkolenia
pracowników, m.in. refundacja może obejmować także koszty szkolenia ogólnego,
dotyczy wszystkich, nie tylko pracowników zagrożonych zwolnieniami, przewidziano
wyższe dofinansowanie szkoleń osób w wieku 45 lat i więcej).
Mimo to z dotychczasowych rozwiązań, korzysta znikoma liczba firm.
Ponadto fundusze szkoleniowe istnieją w większości krajów Unii Europejskiej. Są
tworzone na mocy porozumień między partnerami społecznymi i przy wsparciu władz
publicznych, w celu finansowania kształcenia ustawicznego. Są finansowane
z podatków i opłat wpłacanych przez przedsiębiorców, a zarządzane przy udziale
partnerów społecznych na poziomie centralnym, regionalnym i/lub branżowym. Na
zlecenie resortu pracy przygotowany został raport ekspercki opisujący systemy
funkcjonujące w innych krajach.

117

Przygotowując projekt ustawy wzięto pod uwagę wnioski płynące z ww. raportu (m.in.
wspieranie strony popytowej, zaangażowanie partnerów społecznych i wymóg
posiadania wkładu własnego).
Cel regulacji:
Bezpośredni cel tworzonych regulacji wiąże się z zapobieganiem utracie pracy przez
osoby pracujące w wieku 45 lat i więcej dzięki ułatwianiu podejmowania działań
służących aktualizacji i dostosowaniu posiadanych kompetencji do potrzeb
pracodawców. Ma to prowadzić do zwiększenia udziału osób dorosłych podnoszących
swoje kwalifikacje, a przez to wzrost poziomu zatrudnienia i zmniejszenie zagrożenia
wykluczeniem społecznym w Polsce.
Uwzględniane w programie szkolenia finansowanego przez powiatowe urzędy pracy
z Funduszu Pracy umiejętności i kwalifikacji zawodowych wymaganych od
kandydatów do pracy przez pracodawcę.
Podmioty objęte regulacją:
– samorządy wojewódzkie (wojewódzkie urzędy pracy),
– samorządy powiatowe (powiatowe urzędy pracy),
– minister właściwy do spraw pracy,
– pracodawcy, ze szczególnym
uwzględnieniem
pracodawców
z mikroprzedsiębiorstw,
– w latach 2014–2015 osoby pracujące (pracownicy i pracodawcy) w wieku 45 lat
i więcej,
– od 2016 r. – osoby pracujące (pracownicy i pracodawcy) wskazywane co roku przez
ministra właściwego do sprawy pracy, we współpracy z Radą Rynku Pracy, jako
grupy priorytetowe do uzyskania wsparcia ze środków KFS.
Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
KFS zasilony byłby w 2014 r. środkami Funduszu Pracy w kwocie: 100 mln zł.
Wydatki Funduszu Pracy w 2014 r. i kolejnych latach nie wzrosną z tytułu
wprowadzonych zmian, pochodzić będą z przesunięcia środków w poszczególnych
pozycjach Planu Funduszu Pracy. Wydatki Funduszu Pracy w 2015 r. i kolejnych latach

118

z tytułu KFS wyniosą 200 mln zł, pochodzić będą również z przesunięcia środków
w poszczególnych pozycjach Planu Funduszu Pracy. Środki Funduszu Pracy
wydzielone w Planie Funduszu Pracy na finansowanie szkoleń i kształcenie
pracowników pod nazwą „KFS”, nie będą mogły być wydatkowane na inne cele.
Urzędy pracy będą dysponować środkami KFS do wyznaczonych limitów. Łącznie
z udziałem własnym pracodawców (pokrywających 20% kosztów szkolenia) do
dyspozycji na podnoszenie kwalifikacji będzie kwota 240 mln zł rocznie, co pozwoli na
objęcie wsparciem ok. 175 tys. osób pracujących, przy założeniu, że koszt
kontraktowanego przez powiatowy urząd pracy szkolenia przeciętnie na osobę to
1371 zł (dane za 2012 r.). W przypadku gdyby KFS finansował 100% kosztów szkoleń,
kwota 200 mln zł pozwoli na wsparcie ok. 145 tys. osób.
Wprowadzone rozwiązania nie będą miały wpływu na koszty funkcjonowania urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw pracy. Koszty zatrudnienia pracowników
przy obsłudze KFS w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw pracy
ponoszone będą z budżetu ministra właściwego do spraw pracy w ramach corocznie
planowanych wydatków na wynagrodzenia.
Zakłada się, że zadania związane z obsługą KFS w wojewódzkich i powiatowych
urzędach będą wykonywane przez pracowników obecnie zatrudnionych do obsługi
funduszu szkoleniowego i że nie będą generowały nowych potrzeb zatrudnieniowych,
a w związku z tym dodatkowych kosztów. Planowanie wydatków KFS
i sprawozdawczość z wykonania planów będą realizowane w ramach obsługi Funduszu
Pracy, gdyż KFS stanowi jego część. Podział środków będzie się odbywał według
priorytetów i wzorów ustalonych przez ministra właściwego do spraw pracy we
współpracy z Radą Rynku Pracy, w oparciu o plany sporządzane na podstawie zgłoszeń
powiatowych urzędów pracy. Wojewódzkie urzędy pracy, tak jak dotychczas, będą
realizowały działania z zakresu promocji usług i instrumentów rynku pracy, badania
zapotrzebowania na zawody, oceny efektywności usług i instrumentów rynku pracy,
jedynie uwzględniając KFS. Działania wojewódzkich urzędów pracy związane z KFS –
zgodnie z projektowanym art. 109 ust. 2d – będą mogły być finansowane ze środków
KFS. Dotychczasowa sprawozdawczość Funduszu Pracy dotycząca funduszy

119

szkoleniowych regulowanych art. 69 ustawy zostanie zastąpiona inną – ujmującą dane
dotyczące KFS.
Wprowadzane zmiany mogą zmienić wysokość budżetu, którym będą dysponować
wojewódzkie i powiatowe jednostki samorządu terytorialnego. Aktualnie nie da się
jednak oszacować skutków wprowadzenia nowego wzoru podziału środków
wydzielonych w ramach Funduszu Pracy na KFS.
Nie przewiduje się dodatkowych obciążeń finansowych w związku z wprowadzeniem
trójstronnych umów szkoleniowych, gdyż będą one organizowane w ramach
przekazywanych do powiatowych urzędów pracy limitów środków Funduszu Pracy.
Korzyścią będzie efektywniejsze wydatkowanie środków Funduszu Pracy na szkolenia,
realizowane w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez firmy, które umowami będą
zobowiązane do zatrudnienia absolwentów szkoleń.
Ponadto likwiduje się przepis, że środki przekazane na zakładowy fundusz szkoleniowy
stanowią koszt uzyskania przychodu. Nie jest jednak możliwe oszacowanie skutków
finansowych tej zmiany, ze względu na brak danych nt. liczby i wielkości zakładowych
funduszy szkoleniowych.
Wykorzystanie środków pochodzących z Unii Europejskiej
Zdecydowana większość środków z Unii Europejskiej przeznaczonych na szkolenia
pochodzi z Europejskiego Funduszu Społecznego. W obecnej perspektywie finansowej,
czyli w latach 2007–2014, są one wydatkowane zgodnie z zapisami tzw. Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki. Dzięki interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego
swoje kwalifikacje w ramach organizowanych szkoleń podnoszą m.in.: osoby
bezrobotne, absolwenci, osoby niepełnosprawne, pracownicy przedsiębiorstw
i administracji, osoby zagrożone utratą zatrudnienia w wyniku procesów
restrukturyzacyjnych, osoby planujące rozpoczęcie działalności gospodarczej,
nauczyciele. Wsparcie szkoleniowe realizowane jest w obszarach aktywnej polityki
rynku pracy, wsparcia procesu adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw,
integracji społecznej oraz edukacji. Od początku realizacji Programu, tj. od 2007 r. do
20 maja 2013 r. na działania o charakterze szkoleniowym przeznaczono środki
w wysokości blisko 18,9 mld zł (wartość popisanych umów, na podstawie Krajowego
Systemu Informatycznego SIMIK 07-13). Do wykorzystania do końca obecnego okresu

120

programowania pozostaje ok. 1,7 mld zł. Kwota ta może ulec zwiększeniu o ile pojawią
się oszczędności w innych zadaniach, które niewykorzystane, można będzie
przeznaczyć na szkolenia, o ile będzie takie zapotrzebowanie.
Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowane rozwiązania przyniosą pozytywny wpływ na rynek pracy. Szczególnie
duże korzyści odniosą małe i mikroprzedsiębiorstwa oraz pracownicy w wieku 45 lat
i więcej.
Trójstronny sposób organizacji szkoleń powinien przełożyć się także na wzrost
efektywności zatrudnieniowej tej podstawowej usługi rynku pracy. Taki sposób
organizacji szkoleń był już stosowany i w ostatnim roku jego funkcjonowania
efektywność szkoleń realizowanych na podstawie trójstronnych umów szkoleniowych
była zdecydowanie wyższa niż pozostałych szkoleń.
Dofinansowane środkami KFS będą obszary kształcenia zgłaszane przez pracodawców
i identyfikowane w oparciu o badania zapotrzebowania na zawody – co umożliwi
wsparcie zgodne z realnymi potrzebami rynku pracy. Minister właściwy do spraw pracy
będzie jednak ustalał – we współpracy z Radą Rynku Pracy – priorytety wydatkowania
środków KFS. Priorytetem na lata 2014–2015 jest grupa docelowa uczestników szkoleń
w wieku 45 lat i więcej. Dodatkowe priorytety będzie mogła proponować Rada Rynku
Pracy. W szczególności Rada Rynku Pracy będzie określać – w układzie branżowym
i regionalnym – priorytety wydatkowania środków z 20% rezerwy KFS. Może to być,
np. wsparcie potencjału firm w przejściowych trudnościach na rynku pracy, firm
wprowadzających innowacje, branż w sektorach rozwojowych, ale także np. szkolenia
z zakresu zarządzania małą firmą, itp.
Na podstawie badań (Bilans Kapitału Ludzkiego 2012, PARP) można przypuszczać, że
najczęściej pracodawcy ubiegać się będą o wsparcie szkoleń specjalistów
i kierowników (odpowiednio 36% i 28% z tych grup zawodowych dokształca się)
w zakresie zarządzania i handlu, nauk ekonomicznych, zdrowia, nauczania
i wychowania, nauk fizycznych/matematycznych i technicznych, z dziedziny
prawa/nauk społecznych i kultury. Podobnie często można spodziewać się wniosków
o dofinansowanie szkoleń techników i średniego personelu (24% z tej grupy
pracujących dokształca się), w tym głównie w zakresie spraw zdrowia, obsługi klienta,

121