Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2014

Rozdział XII
Należności Skarbu Państwa
Stan należności Skarbu Państwa (SP) na koniec 2012 r. oraz prognozę tej wielkości
na koniec lat 2013 i 2014 przedstawia poniższa tabela.
Stan na:
Zmiana
Wyszczególnienie
31.XII.2012 31.XII.2013 31.XII.2014
XII’2014– XII’2013
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Razem
69.835,0
87.472,4
98.954,5
11.482,1
13,1
1. Należności podatkowe i niepodatkowe pozostałe
38.952,8
44.812,8
49.468,9
4.656,1
10,4
do zapłaty
1) Należności podatkowe, w tym:
29.554,4
35.301,4
39.767,6
4.466,2
12,7
1.1) Podatki pośrednie
22.951,4
27.170,7
30.616,2
3.445,5
12,7
1.2) Podatek dochodowy od osób prawnych
1.278,4
1.853,7
1.937,1
83,4
4,5
1.3) Podatek dochodowy od osób fizycznych
5.308,9
6.262,6
7.202,0
939,4
15,0
1.4) Podatki zniesione
15,7
14,4
12,3
-2,1
-14,5
2) Należności niepodatkowe, w tym:
9.398,4
9.511,4
9.701,3
189,9
2,0
2.1) Wpłaty z zysku od przedsiębiorstw
13,4
16,2
15,0
-1,2
-7,6
państwowych oraz spółek SP
2.2) Cło
978,3
958,2
938,1
-20,1
-2,1
2.3) Pozostałe dochody 1)
8.406,6
8.537,0
8.748,2
211,2
2,5
2. Należności z tytułu przejściowego wykupienia
4.852,1
4.413,1
4.024,9
-388,2
-8,8
odsetek od kredytów mieszkaniowych
3. Należności z tytułu pożyczek udzielonych ze
19.879,6
31.940,7
38.711,0
6.770,3
21,2
środków budżetu państwa:
1) Pożyczka dla Funduszu Ubezpieczeń
18.877,5
30.877,5
37.701,9
6.824,3
22,1
Społecznych
2) Pożyczki na prefinansowanie dla jednostek
440,8
540,9
346,9
-193,9
-35,9
sektora finansów publicznych
3) Pożyczki dla publicznych zakładów opieki
97,6
58,8
55,0
-3,8
-6,4
zdrowotnej i jednostek badawczo-rozwojowych
4) Pożyczki udzielane sędziom i prokuratorom na
299,8
292,3
292,2
-0,1
0,0
zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych
5) Pożyczka dla KUKE
93,9
78,2
229,4
151,2
193,5
6) Pożyczki udzielone jednostkom samorządu
69,9
93,0
85,6
-7,4
-8,0
terytorialnego
4. Należności bieżące i zaległe z tytułu udzielonych
4.980,9
5.210,5
5.708,3
497,7
9,6
kredytów zagranicznych 2) 3)
5. Należności z tytułu gwarancji i poręczeń Skarbu
572,6
573,2
587,7
14,5
2,5
Państwa, w tym:
1) z tytułu poręczeń i gwarancji krajowych
499,9
495,0
505,0
9,9
2,0
2) z tytułu gwarancji zagranicznych
72,7
78,2
82,8
4,6
5,8
6. Należności z tytułu udostępnienia środków z
258,7
195,2
131,8
-63,4
-32,5
kredytów zagranicznych podmiotom krajowym
7. Inne należności
338,4
326,8
321,9
-4,9
-1,5
* Kwoty przedstawione w tabeli dla 2013r. i 2014r. stanowią prognozy, które mogą różnić się od limitów zapisanych w projekcie
ustawy budżetowej.
1) Obejmują należności z tytułu dochodów budżetu państwa związanych z realizacją zadań zleconych jst oraz zaległości z
tytułu opłat, grzywien, kar i różnych innych dochodów.
2) Wyliczeń dokonano po kursach z dnia 31.12.2012r.: 3,0996 PLN/USD; 4,0882 PLN/EUR oraz zgodnie z prognozami kursów
na koniec lat 2013: 3,1350 PLN/USD; 4,0724 PLN/EUR oraz 2014: 3,0206 PLN/USD; 3,9249 PLN/EUR.
3)
Wyliczeń dokonano po kursie 21 gr/RT.

173
1. Należności podatkowe i niepodatkowe pozostałe do zapłaty
Należności podatkowe obejmują zaległości zarówno wymagalne, jak i niewymagalne,
tj.: płatne w ratach i odroczone; w postępowaniu egzekucyjnym; objęte decyzjami
o wstrzymaniu wykonania decyzji ostatecznej; w postępowaniu ugodowym, układowym
i upadłościowym; objęte egzekucją sądową; wynikające z decyzji nieostatecznych
(bez nadanego rygoru natychmiastowej wykonalności); w stosunku do których nie podjęto
żadnych czynności.
Podejmowane są oraz zostaną podjęte w przyszłości dodatkowe działania mające
na celu poprawę ściągalności podatków, które powinny mieć wpływ na ograniczenie wzrostu
zaległości w kolejnych latach. W związku z tym w 2014 r. prognozuje się niższy poziom
niezapłaconych należności z tytułu CIT, PIT oraz VAT niż w 2013 r.
Kształtowanie zaległości podatkowych na wysokim poziomie spowodowane jest m. in.
utratą płynności finansowej podmiotów gospodarczych związaną z nieuregulowaniem
należności przez kontrahentów, stosowaniem wydłużonych terminów płatności z tytułu
dokonanych dostaw oraz spowolnieniem gospodarczym, co w konsekwencji uniemożliwia
terminową zapłatę należnego podatku. Szczególna sytuacja występuje w podatku
od towarów i usług, gdzie wysokie kwoty zaległości przypisywane są na podstawie decyzji
wymiarowych organów podatkowych i organów kontroli skarbowej, określających przede
wszystkim wysokie kwoty zobowiązań podatkowych na podstawie art. 108 ustawy o podatku
od towarów i usług. Egzekwowanie należności pozostałych do zapłaty (zaległości
podatkowych) z decyzji wydanych na podstawie tego przepisu jest trudne, ponieważ
najczęściej dotyczą one podatników będących tzw. „słupami”, bezrobotnymi nie
posiadającymi żadnego majątku oraz nie wykazującymi żadnych dochodów. Często są
to osoby, których miejsce pobytu jest trudne do ustalenia bądź osoby te odbywają kary
pozbawienia wolności. Ponadto większość tych decyzji jest niemożliwa do wykonania już
w momencie ich wydania. Na wzrost należności pozostałych do zapłaty wpływ ma również
wykrywanie nieprawidłowści w rozliczeniach podatników z budżetem państwa, w wyniku
czego przypisuje się szereg decyzji określających duże kwoty zaległości.
Skuteczność prowadzonych postępowań egzekucyjnych utrudniona jest między innymi
następującymi czynnikami:
− stałą nieobecnością zobowiązanego, zmianą miejsca zamieszkania lub nieprowadzeniem
działalności pod adresem wskazanym w tytule wykonawczym,
− utrudnionym kontaktem z zarządem oraz osobami, które reprezentowałyby dany podmiot;
członkami zarządu są często obcokrajowcy aktualnie bez stałego pobytu na terenie kraju,
− emigracją poza granice Polski dłużników, w celu uniknięcia egzekucji,

174
− słabą kondycją finansową osób prowadzących działalność gospodarczą, jak również
osób uzyskujących minimalne dochody za pracę - często o dochodach na poziomie kwot
wolnych od potrąceń,
− stałym wzrostem zaległości u zobowiązanych, u których postępowanie egzekucyjne już
na początku okresu rozliczeniowego i w latach poprzednich było bezskuteczne,
− brakiem składników majątku zobowiązanych nadających się do zajęcia.
Ponadto występują obiektywne przyczyny, jak istnienie zaległości podatkowych,
w stosunku do których organy skarbowe mają ograniczoną możliwość egzekwowania,
ponieważ ich znaczna część jest niewymagalna bądź nie jest możliwe przymusowe
dochodzenie z uwagi na:
− odroczenie i rozłożenie na raty,
− objęcie wstrzymaniem wykonania decyzji w związku z wniesieniem skargi do sądu
administracyjnego,
− objęcie postępowaniem ugodowym, układowym i upadłościowym,
− niewymagalność wynikającą z decyzji nieostatecznych (bez nadanego rygoru
natychmiastowej wykonalności).
Zaległości podmiotów wobec SP z tytułu ceł w ponad 60% wynikają z nieprawidłowości
stwierdzonych w trakcie powtórnych kontroli celnych. Kwoty te są bardzo trudne lub
niemożliwe do wyegzekwowania (firma będąca dłużnikiem najczęściej nie istnieje lub nie
posiada majątku). Zmniejszenie tych zaległości mogłoby nastąpić poprzez ich umorzenie lub
w wyniku przedawnienia.
2. Należności z tytułu przejściowego wykupu ze środków budżetu państwa
odsetek od kredytów mieszkaniowych
Na zmianę stanu należności z tytułu przejściowego wykupu ze środków budżetu
państwa odsetek od kredytów mieszkaniowych w latach 2013 i 2014 będą miały wpływ
głównie – podobnie jak w poprzednich latach – umorzenia tych należności oraz dokonanie
przez kredytobiorców spłaty zadłużenia. Przewiduje się, że na przejściowy wykup odsetek
zostaną wydatkowane w 2013 r. środki w wysokości 61,0 mln zł a w 2014 r. środki
w wysokości 41,8 mln zł.
3. Należności z tytułu pożyczek udzielonych ze środków budżetu państwa
Przewiduje się, że w latach 2013-2014 nastąpi wzrost łącznej kwoty należności z tytułu
pożyczek udzielonych ze środków budżetu państwa (głównie z powodu udzielenia nowych
pożyczek dla FUS). Na przedmiotową pozycję składają się:

175
a) pożyczki dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych FUS może
otrzymywać z budżetu państwa nieoprocentowane pożyczki w granicach określonych
w ustawie budżetowej. Z tytułu pożyczek udzielonych z budżetu dla FUS w 2013 r.
przewidywany jest wzrost należności SP o kwotę 12.000,0 mln zł, zaś w 2014 r. wzrost
zobowiązań FUS o dalszą kwotę 6.824,3 mln zł. Pożyczki udzielane dla FUS z budżetu
państwa mają na celu uzupełnienie środków FUS pozwalających na pełne i terminowe
sfinansowanie wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo.
b) pożyczki na prefinansowanie
Przewiduje się, że w roku 2013 nastąpi wzrost stanu należności z tytułu pożyczek
na prefinansowanie zadań realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej o 100,1 mln zł (22,7%). W roku 2014 prognozuje się spadek należności
z tego tytułu (o 193,9 mln zł tj. o 35,9%). Na należności SP z tytułu pożyczek
na prefinansowanie składają się:
− należności z tytułu pożyczek udzielanych jednostkom sektora finansów publicznych
realizujących programy i projekty finansowane z udziałem funduszy strukturalnych oraz
Funduszu Spójności,
− należności z tytułu pożyczek udzielanych przez BGK w ramach finansowania
wyprzedzającego niektórych działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007-2013.
c) pożyczki dla publicznych zakładów opieki zdrowotnej i jednostek badawczo-
rozwojowych
Prognozy dotyczące stanu tych należności na koniec 2013 i 2014 roku zakładają ich
spadek, w związku ze spłatami oraz umorzeniami pożyczek. Przewidywany stan należności
Skarbu Państwa z tytułu pożyczek udzielonych PZOZ/JBR na koniec 2013 r. wyniesie
58,8 mln zł, tj. o 39,8 % mniej w stosunku do stanu na koniec roku 2012. Prognozuje się,
iż należności SP z ww. tytułu na koniec 2014 r. wyniosą 55,0 mln zł, co oznaczałoby spadek
o 6,4% w stosunku do stanu na koniec roku 2013.
d) pożyczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sędziów i prokuratorów
Możliwość udzielania przez Skarb Państwa pożyczek na zaspokojenie potrzeb
mieszkaniowych sędziów i prokuratorów wynika z ustawy Prawo o ustroju sądów
powszechnych oraz Ustawy o prokuraturze. W roku 2013 przewidywany jest spadek
należności z tego tytułu o 7,4 mln zł tj. o 2,5%. W roku 2014 przewidywany jest dalszy
spadek należności o 0,1 mln zł tj. o 0,04%.

176
e) pożyczki dla KUKE S.A.
Planowane na koniec 2013 r. i 2014 r. stany należności Skarbu Państwa z tytułu
pożyczek udzielonych KUKE S.A. wynikają z harmonogramów spłat uzgodnionych
w umowach pożyczek zawartych w latach 2002-2010 oraz planowanych rozchodów
dotyczących przewidywanych nowych pożyczek dla KUKE S.A.
Wartość i liczba nowych pożyczek faktycznie udzielonych KUKE S.A. w ww. latach
zależeć będzie od szkodowości ubezpieczeń eksportowych objętych gwarancjami Skarbu
Państwa oraz od wysokości środków zgromadzonych na wyodrębnionym rachunku „Interes
Narodowy” służącym do obsługi tych ubezpieczeń.
f) pożyczki dla jednostek samorządu terytorialnego
Należności Skarbu Państwa z tytułu pożyczek udzielonych jednostkom samorządu
terytorialnego na koniec 2013 roku prognozuje się w wysokości 93,0 mln zł, co oznacza
wzrost o 23,1 mln zł, tj. o 33,1% w stosunku do osiągniętego stanu należności na koniec
2012 r. Wzrost ten będzie rezultatem zarówno zwiększenia należności Skarbu Państwa
w wyniku udzielonych pożyczek, jak również spłat dokonywanych przez poszczególne
jednostki samorządu terytorialnego. Na koniec 2014 r. należności Skarbu Państwa z tytułu
pożyczek udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego prognozuje się w wysokości
85,6 mln zł. Jest to oszacowanie dokonane na podstawie już zawartych umów. Dotychczas
Minister Finansów udzielił trzech pożyczek w 2013 roku z budżetu państwa w ramach
postępowania naprawczego lub ostrożnościowego.
4. Należności z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek zagranicznych
Stan należności SP z tytułu udzielonych kredytów zagranicznych obejmuje należności
w USD, EUR, PLN i rublach transferowych. Prognozy należności z tego tytułu wskazują
na wzrost w 2013 r. o 229,6 mln zł, tj. o 4,6% oraz wzrost w 2014 r. o 497,7 mln zł, tj. 9,6%.
Na powyższe zmiany mają wpływ m.in. następujące czynniki:
1) realizacja umów kredytowych z następującymi krajami: Angola, Chiny, Indonezja, Jemen,
Serbia, Uzbekistan, Wietnam, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina;
2) planowane zawarcie nowych umów w latach 2013-2014;
3) różnice kursowe.
5. Należności Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń
Należności Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń na koniec 2013 r.
prognozuje się na kwotę 573,2 mln zł, co oznacza wzrost o 0,1% (tj. o kwotę 0,6 mln zł)
w stosunku do stanu na koniec 2012 r. Na koniec 2014 r. należności Skarbu Państwa z tytułu

177