Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

158
Tabela 40. Liczba wpisów do rejestru agentów ubezpieczeniowych oraz szacunkowy koszt szkoleń
w okresie 2008–2012
Rok
2008
2009
2010
2011
2012
Agenci ubezpieczeniowi
12 090
12 008
12 320
9 626
11 866
Osoby wykonujące czynności agencyjne
47 534
51 008
45 853
51 761
55 657
Szacunkowy koszt szkoleń (tys. zł)
74 147,6
102 371,6
113 248,0
128 325,2
121 816,1
Źródło: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego oraz Polska Izba Ubezpieczeń.

Proponowana rezygnacja z obligatoryjnego szkolenia dla kandydatów na agentów
ubezpieczeniowych jest zgodna z postulatem ubezpieczycieli, zwracających uwagę na
wysokie koszty szkoleń, które nie są potrzebne w przypadku osób posiadających już
odpowiednią wiedzę (np. nabytą w czasie aktywności zawodowej na rynku ubezpieczeń).
Pozwoli to na uzyskanie znacznych oszczędności przez zakłady ubezpieczeń, które można
liczyć w milionach złotych. Odpowiedni poziom wiedzy osób dopuszczonych do
wykonywania czynności agencyjnych zapewni sprawdzian wiedzy w formie egzaminu
organizowany przez zakład ubezpieczeń, zaś szkolenia wstępne będą miały charakter
dobrowolny.
Dzięki obniżeniu kosztów związanych z rozpoczęciem działalności agencyjnej można
oczekiwać zwiększonej skłonności zakładów ubezpieczeń do angażowania nowych
agentów ubezpieczeniowych. Liczba osób wykonujących czynności agencyjne rosła
w latach 2009–2012 w średniorocznym tempie ok. 1,6%, zaś liczba agentów
ubezpieczeniowych w tym samym okresie – systematycznie malała (zob.. Po
wprowadzeniu proponowanych zmian można oczekiwać zwiększenia dynamiki wzrostu
liczby agentów ubezpieczeniowych.
Tabela 41. Liczba agentów ubezpieczeniowych oraz osób przy pomocy których agenci wykonują czynności
agencyjne na koniec poszczególnych lat w okresie 2008–2012
Rok
2008
2009
2010
2011
2012
Agenci ubezpieczeniowi (w tys.)
38,6
39,8
37,8
35,4
34,3
Osoby wykonujące czynności agencyjne (w tys.)
127,5
142,8
144,2
148,8
152,2
Źródło: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego.

Aktuariusze
Do rejestru aktuariuszy wpisanych było, według stanu na dzień 31.12.2012 r., 246 osób.
Każdy zakład ubezpieczeń, zgodnie z ustawą z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej ma obowiązek powołania aktuariusza. W przypadku ubezpieczeń na
życie (tzw. Dział I) aktuariusz jest odpowiedzialny za kalkulację rezerw techniczno-

159
-ubezpieczeniowych, zaś w przypadku ubezpieczeń majątkowych i osobowych (Dział II),
konieczne jest zamieszczenie jego opinii w sprawozdaniu rocznym.
W związku z tym, że wpis aktuariusza do rejestru obejmuje datę urodzenia, możliwe jest
uzyskanie informacji o liczbie aktuariuszy w poszczególnych przedziałach wiekowych oraz
dynamiki zmian w czasie.przedstawia odpowiednie dane liczbowe przekazane
przez Urząd KNF.
Tabela 42. Liczba aktuariuszy według wieku, zgodnie ze stanem na lata 2002, 2007 i 2012

przedział
zmiana netto w
zmiana netto w
wiekowy
2002 r.
okresie od 2003
2007 r.
okresie od 2008
2012 r.
r. do 2007 r.
r. do 2012 r.
poniżej 25 lat
8
0
-
0
-
25-29 lat
43
27
35
36
36
30-34 lat
28
12
55
30
65
35-39 lat
23
6
34
9
64
40-44 lat
11
1
24
0
34
45-49 lat
8
0
11
1
25
50-54 lat
1
1
9
1
12
55-59 lat
-
0
1
0
9
powyżej 59 lat
-
0
-
0
1
łącznie
122
47
169
77
246
Źródło: Urząd Komisji Nadzoru Finansowego.

Przyrost liczby aktuariuszy w okresie ostatnich 5 lat (2008–2012) był o ponad 60% większy
niż w poprzednim okresie (2003–2007). Największa liczba osób, które zostały wpisane do
rejestru aktuariuszy w latach 2008–2012, była w 2012 r. w wieku 25–29 lat (46,8%).
Prawie równie duża liczba takich osób była w 2012 r. w wieku 30–34 lat (40,0%), zaś
ostatnia istotna liczebnie grupa była w tym samym roku w wieku 35–39 lat (11,7%).
Proponowane zmiany umożliwią uzyskanie tytułu aktuariusza przez osoby, które ukończyły
studia wyższe uznane przez Komisję Egzaminacyjną dla Aktuariuszy za równorzędne
(obejmujące zakres egzaminu aktuarialnego) oraz spełnią pozostałe wymagania
przewidziane w ustawie. Polskie Stowarzyszenie Aktuariuszy szacuje, że wszystkich osób
wykonujących czynności aktuarialne w Polsce (włączając osoby wpisane do rejestru
aktuariuszy) jest ok. 600. Ze względu na wymogi określone w proponowanej dodatkowej
ścieżce uzyskania wpisu do rejestru aktuariuszy można oczekiwać, że zwiększy się liczba
osób uzyskujących wpis do rejestru aktuariuszy, w szczególności w przedziale wiekowym
25–29 lat.

160
Proponowane zmiany nie będą miały wpływu na bezpieczeństwo obrotu. W obecnym stanie
prawnym nie są przewidziane sankcje w postaci zawieszenia uprawnień do wykonywania
zawodu aktuariusza (a w związku z tym – nie jest przewidziane prowadzenie postępowań
dyscyplinarnych wobec aktuariuszy przez organ nadzoru), natomiast aktuariusz może być
skreślony przez Komisję Nadzoru Finansowego z rejestru w następujących przypadkach
1) na wniosek aktuariusza;
2) zaprzestania wykonywania zawodu aktuariusza przez okres dłuższy niż 6 lat;
3) utraty pełnej zdolności do czynności prawnych;
4) prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych;
5) skazania aktuariusza prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa, o których mowa
w art. 161 ust. 1 pkt 6;
6) orzeczenia prawomocnym wyrokiem sądu o pozbawieniu prawa do wykonywania
zawodu aktuariusza;
7) śmierci aktuariusza.
W okresie ostatnich 10 lat wystąpił przypadek skreślenia jednej osoby z rejestru aktuariuszy
z powodu jej śmierci.
Ponadto, warto zwrócić uwagę, że o ile w przypadku zakładów ubezpieczeń aktuariusz
podlega licencjonowaniu, to w bankach nie obowiązują żadne wymogi w zakresie
konieczności wydania zgody czy licencji na zatrudnienie określonej osoby na danym
stanowisku. Przepisy Rekomendacji H Komisji Nadzoru Finansowego stanowią, iż
zatrudniani w bankach „audytorzy wewnętrzni powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje,
doświadczenie i umiejętności do wykonywania powierzonych im zadań oraz cechować się
odpowiednią postawą etyczną”. Wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego
określają pewne cechy (w tym odnoszące się do reputacji i doświadczenia), które powinny
posiadać osoby mające znaczący wpływ na działalnie instytucji finansowej. W przypadku
naruszenia przez banki wymogów zatrudniania osób o określonych kwalifikacjach lub
doświadczeniu, Komisja Nadzoru Finansowego może zastosować środki zmierzające do
usunięcia nieprawidłowości. Jest to jednak działanie ex post, niemające charakteru zgody
czy licencji na zatrudnienie na określonym stanowisku w banku.

78 Art. 162 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej.
79 Akceptacji Komisji Nadzoru Finansowego wymagają jedynie osoby zarządzające działalnością przedsiębiorstwa –
w przypadku zarówno banku, jak i zakładu ubezpieczeń.

161
Aktywa sektora bankowego w Polsce osiągnęły na koniec 2011 r. wartość 1 294 mld zł,
podczas gdy aktywa sektora ubezpieczeniowego wyniosły 146 mld złotych, co świadczy
o tym, że sektor bankowy ma znacznie większe znaczenie dla gospodarki krajowej, a mimo
to nie zdecydowano się na licencjonowanie pracowników banków. Mimo kryzysu
finansowego z lat 2007–2009 polski sektor bankowy pozostawał rentowny, a żaden
z banków nie wymagał pomocy ze środków publicznych – co było raczej wyjątkiem na tle
innych państw członkowskich UE. Świadczy to, że przyjęty w Polsce modelu nadzoru
bankowego, w którym nie przewidziano licencjonowania pracowników banków, okazał się
skuteczny.
Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Działalność pośredników ubezpieczeniowych reguluje dyrektywa 2002/92/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego
(Insurance Mediation Directive – IMD). Artykuł 4 wspomnianej dyrektywy przewiduje
stosowanie wymogów zawodowych wobec pośredników ubezpieczeniowych w obszarze
wiedzy i umiejętności (ustalone przez państwo członkowskie pochodzenia pośrednika) oraz
nieposzlakowanej opinii (niekaralności za ciężkie przestępstwa przeciwko mieniu ani za
przestępstwa finansowe, jak również brak orzeczeń o upadłości), jak również wprowadza
obowiązek posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej o wartości co
najmniej 1 mln euro w odniesieniu do pojedynczego roszczenia oraz 1,5 mln euro rocznie
w stosunku do wszystkich roszczeń. W odniesieniu do zależnych pośredników finansowych
(którzy nie pobierają składek od klientów ani kwot przeznaczonych dla klientów oraz za
działalność których pełną odpowiedzialność ponosi zakład ubezpieczeń) obowiązek
sprawdzenia ich wiedzy i umiejętności może być przeniesiony na zakład ubezpieczeń.
Natomiast w przypadku odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za działania pośrednika
ubezpieczenie odpowiedzialności zawodowej nie jest wymagane.
Zgodnie z postanowieniami art. 3 wspomnianej dyrektywy pośrednicy ubezpieczeniowi
i reasekuracyjni podlegają obowiązkowi rejestracji we właściwym organie publicznym lub
instytucji uznanej przez prawo krajowe. W odniesieniu do pośredników ubezpieczeniowych
i reasekuracyjnych posiadających osobowość prawną obowiązek rejestracji dotyczy
przedsiębiorstwa (osoby prawnej) oraz osób fizycznych wchodzących w skład zarządu,
odpowiedzialnych za działalność w zakresie pośrednictwa.

162
W dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r.
w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
(tzw. dyrektywa Solvency II – Wypłacalność II) nie występuje pojęcie aktuariusza jako
oddzielnego zawodu. W art. 42–49 wspomnianej dyrektywy mowa jest jedynie
o „czynnościach aktuarialnych”.
Analiza prawno-porównawcza rozwiązań stosowanych w innych krajach
Sposób wdrożenia przewidzianych w dyrektywie IMD wymogów wobec pośredników
ubezpieczeniowych w 8 państwach członkowskich UE, jak również wymogi wobec
brokerów obowiązujące w Szwajcarii, USA i Japonii był przedmiotem analizy KNF.
W pismach rozesłanych do organów nadzoru finansowego pytano również o wymogi
wobec osób wykonujących czynności aktuarialne.
W analizowanych krajach nie ma jednego modelu nadzoru nad pośrednikami
ubezpieczeniowymi. Spośród 11 krajów poddanych analizie w 6 (Niemcy, Włochy,
Finlandia, Czechy, Słowacja i Stany Zjednoczone) brokerzy ubezpieczeniowi są
zobowiązaniu do zdania egzaminu potwierdzającego ich wiedzę, przy czym w czterech
krajach są to egzaminy państwowe (Włochy, Finlandia, Czechy i Stany Zjednoczone),
a w dwóch z nich (Niemcy i Słowacja) organizacja tych egzaminów jest scedowana na
organizacje branżowe. W kolejnych dwóch krajach (Hiszpania i Szwajcaria) kandydat do
zawodu brokera w celu potwierdzenia swoich kompetencji może zdać egzamin
przeprowadzany przez stowarzyszenie branżowe lub wykazać się ukończeniem
odpowiedniego programu (szkoleń – w przypadku Hiszpanii, studiów wyższych –
w przypadku Szwajcarii). W Belgii obowiązuje wymóg wykształcenia i doświadczenia
zawodowego, zaś we Francji – wykształcenia wyższego albo ukończenia szkolenia albo
doświadczenia zawodowego. W Japonii nie ma żadnych wymogów poza złożeniem
depozytu oraz wykazaniem rękojmi właściwego wykonywania zawodu. Wyniki analizy
przedstawi