Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

163
Tabela 43. Porównanie uregulowań w zakresie dostępu i sposobu nadzoru nad działalnością brokerów
ubezpieczeniowych w wybranych krajach
Lp. Kraj
Wymogi dostępu i sposób nadzoru nad działalnością brokerów ubezpieczeniowych
1.
Niemcy
Egzamin organizowany przez stowarzyszenie branżowe (niemiecką izbę
przemysłowo-handlową), odpowiedzialne również za licencjonowanie, prowadzenie
rejestru i bezpośredni nadzór nad pośrednikami ubezpieczeniowymi (niemiecki organ
nadzoru finansowego sprawuje nadzór pośredni, wykonywany przy okazji kontroli
zakładów ubezpieczeń)
2.
Francja
Wymóg tzw. I poziomu kompetencji, który może być spełniony przez
ubiegających się o wykonywanie zawodu brokera w jeden z trzech alternatywnych
sposobów (wymienionych w art. R.512-9 kodeksu ubezpieczeniowego):
– szkolenie zawodowe w wymiarze co najmniej 150 godz. obejmujące zagadnienia
prawne, handlowe, techniczne i administracyjne, albo
– dwa lata doświadczenia zawodowego na stanowisku kierowniczym (którego zakres
odpowiedzialności obejmuje zarządzanie lub konstruowanie ubezpieczeń lub
produktów inwestycyjnych) w zakładzie ubezpieczeń lub w przedsiębiorstwie
prowadzącym działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego albo cztery lata
doświadczenia na stanowisku związanym z wykonywaniem wspomnianych
czynności w zakładzie ubezpieczeń lub w przedsiębiorstwie prowadzącym
działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego, albo
– posiadanie tytułu magistra (bez wymogów odnośnie kierunku studiów), licencjata
albo świadectwa ukończenia programu zaakceptowanego przez francuskie
Ministerstwo Edukacji, które obejmuje zagadnienia z zakresu ubezpieczeń, finansów
i bankowości.
Rejestr pośredników finansowych prowadzi francuskie stowarzyszenie ORIAS
(Organisme pour le Registre des Intermédiaires en assurance), które zapewnia
pierwszą weryfikację spełnienia wymogów wobec brokerów. Francuski organ
nadzoru finansowego (Autorité de Contrôle Prudentiel – ACP) weryfikuje dokumenty
potwierdzające kompetencje zawodowe pracowników oraz osób upoważnionych do
rozpowszechniania polis podczas kontroli brokerów prowadzących już działalność.
Nadzór nad pośrednikami ubezpieczeniowymi nie ma charakteru bieżącego – na
podstawie decyzji Sekretarza Generalnego ACP każdy pośrednik ubezpieczeniowy
może zostać poddany kontroli, niezależnie od wielkości czy przychodów. Decyzja
podejmowana jest w oparciu o kilka kryteriów:
– liczba skarg wniesionych przez klientów,
– informacje przekazane przez inne organy państwowe,
– wnioski z kontroli przeprowadzonych u innych pośredników.
Ponadto, każdego roku ustalana jest problematyka, która ma być skontrolowana,
a następnie identyfikowani są pośrednicy, których charakterystyka działalności
najlepiej odpowiada tej problematyce.

164
3.
Włochy
Egzamin organizowany przez organ nadzoru finansowego, prowadzący również
rejestr osób wykonujących działalność brokerską (działających na rzecz klienta, bez
prawa reprezentowania zakładu ubezpieczeń lub reasekuracji). Nadzorca ma również
prawo okresowej weryfikacji rejestru, a także nadzoruje zgodność działalności
brokerów ubezpieczeniowych z zasadami dobrych praktyk i posiada prawo
nakładania sankcji za postępowanie wbrew obowiązującym zasadom.
4.
Hiszpania
Kandydaci do zawodu brokera mają obowiązek zdania egzaminu z zakresu finansów
i ubezpieczeń organizowanego przez stowarzyszenie branżowe lub ukończenia
szkoleń organizowanych przez uczelnie wyższe i stowarzyszenia branżowe.
Licencjonowanie i rejestr prowadzone przez organ nadzoru finansowego.
5.
Belgia
Kandydat na brokera ubezpieczeniowego musi spełnić następujące wymogi:
– posiadać wykształcenie wyższe w zakresie ubezpieczeń lub wykształcenie średnie
uzupełnione specjalistycznymi kursami zakończonymi egzaminem (organizowanymi
przez szkoły, zakłady ubezpieczeń, organizacje branżowe i licencjonowanych
pośredników w porozumieniu z Financial Services and Market Authority – organ
nadzoru finansowego),
– posiadać roczne lub dwuletnie doświadczenie (w zależności od wykształcenia) pod
kierunkiem licencjonowanego pośrednika lub zakładu ubezpieczeń.
6.
Finlandia
Osoby ubiegające się o wykonywanie zawodu brokera ubezpieczeniowego muszą
zdać egzamin organizowany przez Radę ds. Pośrednictwa Ubezpieczeniowego przy
Ministerstwie Spraw Socjalnych i Zdrowia.
7.
Czechy
Egzaminy sprawdzające kwalifikacje kandydatów na brokerów ubezpieczeniowych
przeprowadzane przez organ nadzoru finansowego. Brokerzy mają możliwość
pobierania składek od ubezpieczających i pośredniczenia w wypłacaniu świadczenia
przez zakład ubezpieczeń – ich zakres działalności zależy od rodzaju umów, jakie
zawierają.
8.
Słowacja
Na Słowacji funkcjonują instytucje agentów finansowych i doradców finansowych.
Wiedza agentów i doradców finansowych weryfikowana jest poprzez egzamin
z zakresu finansów. Istnieją cztery poziomy egzaminów (w zależności od rodzaju
agenta czy doradcy). Organizacja egzaminów na doradców jest scedowana na
organizacje branżowe, natomiast organ nadzoru przeprowadza egzamin na poziomie
najwyższym (obowiązującym doradców finansowych). Doradcy nie mogą
sprzedawać produktów i mogą pobierać wynagrodzenie tylko od klientów, którym
dostarczają niezależnych porad odnośnie do produktów finansowych.
9.
Szwajcaria
Pośrednicy ubezpieczeniowi, którzy nie są powiązani prawnie, finansowo ani
w jakikolwiek inny sposób z zakładem ubezpieczeń i odpowiadają za swoje działania
przed klientem, muszą wykazać się posiadaniem odpowiednich kwalifikacji:
– świadectwem ukończenia określonych studiów lub
– zdaniem egzaminu organizowanego przez szwajcarskie stowarzyszenie szkoleń

165
zawodowych sektora ubezpieczeń (Insurance Industry Vocational Training
Association – VBV); organ nadzoru finansowego monitoruje treść i sposób
przeprowadzania egzaminu.
10. Stany
Licencjonowanie
pośredników
ubezpieczeniowych
uregulowane
zostało
Zjednoczone
w Jednolitych Standardach Licencjonowania (ang. Uniform Licensing Standards —
ULS) z 2002 r., które znajdują odzwierciedlenie w regulacjach przyjmowanych
w poszczególnych stanach. Termin insurance producer używany jest w odniesieniu
do agentów i brokerów ubezpieczeniowych, jednak regulacje obowiązujące
w poszczególnych stanach mogą wprowadzać rozróżnienie pomiędzy tymi dwiema
kategoriami pośredników.
Zgodnie z treścią ULS, wszyscy brokerzy ubezpieczeniowi muszą zdać egzamin
organizowany przez stanowy organ nadzoru ubezpieczeniowego. Opracowywanie
pytań egzaminacyjnych i faktyczne przeprowadzanie egzaminów jest najczęściej
zlecane przez organ nadzoru firmie zewnętrznej.
Zezwolenie na wykonywanie czynności pośrednictwa może być przyznane na każdy
z obszarów ubezpieczeń, np. ubezpieczenia na życie; ubezpieczenia zdrowotne,
chorobowe i wypadkowe; ubezpieczenia majątkowe. Stany muszą umożliwić
przystąpienie do egzaminu dla każdej z ww. grup oddzielnie, jednak możliwe jest
organizowanie egzaminów wspólnych dla wszystkich obszarów.
11. Japonia
Nie ma egzaminu na brokera ubezpieczeniowego. Czynności brokera
ubezpieczeniowego mogą być wykonywane przez osobę wpisaną do rejestru
brokerów, prowadzonego przez organ nadzoru finansowego. Odmowa wpisania do
rejestru następuje w przypadku spełnienia przesłanek wskazanych w ustawie
(np. bankructwo, wyrok skazujący na karę więzienia czy wyrok za naruszenie
przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej). Japońskie Stowarzyszenie
Brokerów Ubezpieczeniowych wydaje certyfikat stwierdzający, że dana osoba daje
rękojmię wykonywania zawodu brokera ubezpieczeniowego we właściwy sposób.
Dodatkowo broker ubezpieczeniowy zobowiązany jest do złożenia depozytu.

W krajach objętych badaniem występuje również znaczne zróżnicowanie liczby brokerów
ubezpieczeniowych w odniesieniu do liczby mieszkańców. Jako przyczyny tego zjawiska
można wskazać różnice w poziomie rozwoju rynku ubezpieczeniowego oraz w strukturze
dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, jak również w wymogach dostępu do zawodu
brokera. Polska jest krajem o jednym z najniższych wskaźników brokerów na 100 tys.
mieszkańców spośród państw objętych analizą (niższa wartość występuje jedynie
w Japonii). Odpowiednie dane przedstawia



166
Tabela 44. Liczba osób posiadających uprawnienia brokera ubezpieczeniowego z podziałem na państwa

Lp. Kraj
Liczba brokerów ubezpieczeniowych
Liczba brokerów
na 100 tys. mieszkańców
1.
Niemcy
300 000
366,6
2.
Francja
20 675
31,8
3.
Włochy
4 459
7,3
(w tym 3 251 osób fizycznych
i 1 208 osób prawnych)
4.
Hiszpania
4 693
10,2
5.
Belgia
8 229
74,5
6.
Finlandia
199
3,7
7.
Polska
1 101
2,9
8.
Czechy
760
7,2
9.
Słowacja*
28 000
518,1
10. Szwajcaria**
13 911
174,9
11. Stany Zjednoczone
2 200 000
709,5
(w tym ok. 2 000 000 osób fizycznych
i 193 500 osób prawnych)
12. Japonia
354
0,3
(w tym 319 osób fizycznych
i 35 osób prawnych)
* dotyczy agentów finansowych
** obejmuje wszystkich rejestrowanych pośredników, podlegających obowiązkowej rejestracji oraz dokonujących
dobrowolnej rejestracji
Źródło: UKNF.

Tabela 45. Struktura dystrybucji ubezpieczeń na życie i pozostałych ubezpieczeń w wybranych
krajach UE w 2010 r.

sprzedaż
agenci
brokerzy
bancassurance
pozostałe
kanały
bezpośrednia
ubezpieczeniowi
ubezpieczeniowi
dystrybucji
ubezp.
pozostałe
ubezp.
pozostałe
ubezp.
pozostałe
ubezp.
pozostałe
ubezp.
pozostałe
na
ubezp.
na
ubezp.
na
ubezp.
na
ubezp.
na
ubezp.
życie
życie
życie
życie
życie
Belgia
18,2
20,4
5,2
10,5
32,8
61,3
43,2
6,9
0,6
0,8
Francja
16,0
35,0
7,0
34,0
13,0
18,0
61,0
11,0
3,0
2,0
Niemcy
2,6
4,2
48,3
60,9
23,2
25,0
23,6
6,2
2,3
3,7
Polska*
32,5
19,9
28,8
58,5
4,7
16,5
32,6
3,5
1,4
1,6
Włochy
7,4
6,3
15,3
82,4
1,0
7,7
76,3
3,6
0,0
0,0
* dotyczy 2009 r.
Źródło: Polski rynek ubezpieczeniowy 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2012.

Krajowe stowarzyszenia aktuariuszy państw-członków Unii Europejskiej (oraz Islandii,
Norwegii i Szwajcarii) współpracują ze sobą w ramach organizacji zwanej Groupe Consultatif
Actuariel Européen (GCAE). Organizacja ta zajmuje się między innymi realizowaniem

167
w odniesieniu do aktuariuszy postanowień dyrektywy UE nr 89/48/EEC (zmienionej
dyrektywą nr 2001/19/EC) o wzajemnej uznawalności uprawnień zawodowych. W praktyce
wygląda to tak, iż aktuariusz uprawniony do wykonywania zawodu w jednym z krajów Unii
Europejskiej (a także w: Islandii, Norwegii i Szwajcarii) może nabyć pełne uprawnienia
zawodowe w innym z ww. krajów, pod warunkiem:
• zgłoszenia się aktuariusza do krajowego stowarzyszenia w kraju docelowym, oraz
• odbycia 12-miesięcznego stażu aktuarialnego w kraju docelowym, albo
• zdania dodatkowych egzaminów lub testów w kraju docelowym.
Krajowe stowarzyszenia aktuarialne same określają dokładne reguły postępowania w zakresie
wszystkich powyższych punktów.
Spośród państw, członków Unii Europejskiej:
• w 23 państwach występuje wymóg zatwierdzenia kwalifikacji przez odpowiednie
instytucje/ministerstwa,
• w 14 państwach występuje wymóg członkowstwa w stowarzyszeniu/samorządzie
zawodowym,
• w 8 państwach występuje wymóg odpowiedniego stażu/doświadczenia zawodowego,
• w 18 państwach występuje wymóg posiadania odpowiedniego wykształcenia.
Wielka Brytania: W Wielkiej Brytanii wymagane jest wykształcenie wyższe, najlepiej na
kierunku: nauki aktuarialne, matematyka, statystyka, ekonomia, inżynieria, chemia lub fizyka.
W kraju tym istniały dwa stowarzyszenia aktuarialne – Institute of Actuaries i Faculty of
Actuaries (od 2010 r. połączone w Institute and Faculty of Actuaries), zajmujące się między
innymi rozwojem i administracją systemu egzaminacyjnego dla kandydatów na aktuariuszy.
Financial Services Authority (brytyjski organ nadzoru finansowego) nakazuje, aby funkcje
aktuarialne pełnili wyłącznie członkowie stowarzyszenia o statusie „fellow”. Aby uzyskać ten
status i zostać aktuariuszem uprawnionym do wykonywania czynności regulowanych przez
FSA należy zdać szereg egzaminów potwierdzających kwalifikacje oraz mieć co najmniej
3 lata stażu zawodowego. Alternatywną metodą jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji
potwierdzonych uzyskaniem odpowiednich certyfikatów: Certificate in financial methematics
lub Chartered Enterprise Risk Actuary.

80 dane pochodzą z: THE ACTUARIAL FUNCTION UNDER SOLVENCY II: SURVEY ON THE ROLE OF THE
ACTUARY IN INSURANCE, Groupe Consultatif Actuariel Européen, June 2011.