Rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

153
– wykonywać działalności agencyjnej ani czynności agencyjnych na podstawie umowy
zawartej z zakładem ubezpieczeń,
– pozostawać w żadnym stałym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń (nie
dotyczy umowy ubezpieczenia, na podstawie której broker ubezpieczeniowy jest
ubezpieczonym lub ubezpieczającym, ani umowy zawartej przez brokera
ubezpieczeniowego z zakładem ubezpieczeń dotyczącej sposobu wzajemnego
rozliczania się z tytułu wykonywania czynności brokerskich),
– być członkiem organów nadzorczych lub zarządzających zakładu ubezpieczeń,
– posiadać akcji zakładu ubezpieczeń, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego
obrotu (w przypadku posiadania powyższych akcji broker ubezpieczeniowy
obowiązany jest powiadomić organ nadzoru).
W praktyce jednak to nie klient płaci za korzystanie z usług brokera – głównym źródłem
przychodu przedsiębiorcy wykonującego działalność brokerską jest tzw. kurtaż czyli opłata
prowizyjna ponoszona przez zakład ubezpieczeń. Taka konstrukcja, w której broker,
zgodnie z art. 4 pkt 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, powinien działać
w interesie klienta poszukującego ochrony ubezpieczeniowej, podczas gdy wynagrodzenie
otrzymuje od dostawcy tej ochrony, może prowadzić do konfliktu zapisów ustawowych
z ekonomicznym interesem brokera. Poza prowizjami wypłacanymi przez zakłady
ubezpieczeń z tytułu składek ulokowanych za ich pośrednictwem, brokerzy mogą również
osiągać przychody z innej działalności gospodarczej. Według danych za 2011 r. co czwarty
broker korzystał z możliwości prowadzenia innej działalności gospodarczej.
przedstawia wysokość przychodów uzyskanych przez brokerów z tytułu prowizji
od zakładów ubezpieczeń w latach 2008–2011. Mimo, że przychody te rosły
w średniorocznym tempie 10,2%, to wzrost ten nie był jednostajny w tym okresie, jak
również nie rozkładał się równomiernie pomiędzy przedsiębiorstwa brokerskie o różnej
wielkości. Tempo wzrostu przychodów brokerów z tytułu prowizji od zakładów
ubezpieczeń spadło w 2010 r. do 4,3% (co oznacza, po uwzględnieniu inflacji, wzrost
w ujęciu realnym o 1,7%). Jednocześnie widoczna jest wyraźna różnica stóp wzrostu
przychodów pomiędzy przedsiębiorstwami brokerskimi posiadającymi osobowość prawną
oraz prowadzonymi przez osoby fizyczne – podczas gdy przychody osób prawnych rosły
w tym okresie średnio o 12,7%, to w przypadku osób fizycznych średnioroczne tempo
zmiany przychodów w latach 2008–2011 wyniosło zaledwie 0,5% (co oznacza spadek

154
przychodów w ujęciu realnym). Postępującą konsolidację branży obrazuje wzrost udziału
25 największych brokerów (które w 2011 r. stanowiły ok. 2,5% ogólnej liczby podmiotów),
w przychodach z tytułu prowizji całego sektora brokerów, która wzrosła z poziomu 52,2%
w 2008 r. do 59,1% w 2011 r.
Tabela 36. Przychody uzyskane przez brokerów z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń w latach
2008–2011

2008
2009
2010
2011
Ogółem (tys. zł)
492 084,3 558 544,6 582 756,3 657 687,1
dynamika zmian rok do roku
10,5%
13,5%
4,3%
12,9%
w tym: osoby fizyczne (tys. zł)
112 212,7
91 431,9
87 764,6 106 076,9
dynamika zmian rok do roku
8,1%
-18,5%
-4,0%
20,9%
osoby prawne (tys. zł)
379 871,6 467 112,7 494 991,7 551 610,2
dynamika zmian rok do roku
11,3%
23,0%
6,0%
11,4%
25 brokerów o najwyższych przychodach (tys. zł)
256 705,5 307 840,5 321 528,4 388 743,2
udział 25 brokerów o najwyższych przychodach w
52,2%
55,1%
55,2%
59,1%
rynku
Źródło: obliczenia własne na podstawie „Raportu o stanie rynku brokerskiego w 2011 roku”, Urząd Komisji Nadzoru
Finansowego, Warszawa, 2012.

Przeciętnie przedsiębiorstwa brokerskie prowadzone przez osoby fizyczne doświadczyły
nie tylko realnego, ale również nominalnego spadku przychodów z tytułu prowizji od
zakładów ubezpieczeń (w przeliczeniu na jednego brokera). W latach 2008–2011
średnioroczny spadek przychodów na przedsiębiorstwo brokerskie prowadzone przez osobę
fizyczną wyniósł 10,2%. Natomiast przedsiębiorstwa brokerskie posiadające osobowość
prawną zanotowały w tym samym okresie średnioroczną stopę wzrostu przychodów
w wysokości 6,9%. Odpowiednie dane liczbowe przedstawia
Tabela 37. Średnie przychody uzyskiwane w latach 2008–2011 z tytułu prowizji od zakładów ubezpieczeń
(w przeliczeniu na jednego brokera)

2008
2009
2010
2011
Ogółem (tys. zł)
742,2
833,6
707,2
715,3
dynamika zmian rok do roku
5,4%
12,3%
-15,2%
1,1%
w tym: osoby fizyczne (tys. zł)
258,6
211,2
154,8
164,7
dynamika zmian rok do roku
2,1%
-18,3%
-26,7%
6,4%
osoby prawne (tys. zł)
1 658,8
1 970,9
1 948,8
2 009,4
dynamika zmian rok do roku
7,9%
18,8%
-1,1%
3,1%
Źródło: obliczenia własne na podstawie „Raportu o stanie rynku brokerskiego w 2011 roku”, Urząd Komisji Nadzoru
Finansowego, Warszawa, 2012.

Zasady odpowiedzialności brokera ubezpieczeniowego za szkody powstałe w związku
z wykonywaniem działalności brokerskiej wprowadza przepis art. 22 ustawy,

155
a szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2005 r. w sprawie obowiązkowego
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej
(Dz. U. Nr 122, poz. 1028).
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy broker ubezpieczeniowy z tytułu wykonywania działalności
brokerskiej podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej
obejmującemu szkody wyrządzone osobie poszukującej ochrony ubezpieczeniowej,
ubezpieczającemu, ubezpieczonemu lub osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia,
w tym także szkody wyrządzone przez osoby fizyczne, przez które broker ubezpieczeniowy
wykonuje czynności brokerskie oraz podmioty, o których mowa w art. 25.
Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, zgodnie z § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia,
w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte umową ubezpieczenia OC
wynosi równowartość w złotych 1 mln euro oraz 1,5 mln euro w odniesieniu do wszystkich
takich zdarzeń.
Proponowane zmiany nie spowodują zmniejszenia bezpieczeństwa obrotu, natomiast mogą
przyczynić się do zwiększenia liczby osób uzyskujących uprawnienia do samodzielnego
wykonywania czynności brokerskich i zmniejszenia ich wynagrodzeń realnych. Efektem
tego może wzrost liczby brokerów i spowolnienie tempa procesu koncentracji branży.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. do rejestru brokerów wpisanych było 710 osób
fizycznych oraz 315 osób prawnych. Zdawalność egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną
dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych w latach 2009–2011 rosła od 36%
do 69%, jednak liczba wydanych zezwoleń na wykonywanie działalności brokerskiej była
około sześciokrotnie mniejsza od liczby osób, które zdały egzamin. Rozpoczęcie
działalności brokerskiej wymaga poniesienia dodatkowych kosztów – wniesienia opłaty
skarbowej w wysokości 1087 zł za wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności
brokerskiej oraz wykupienia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej o minimalnej
sumie gwarancyjnej 1 mln euro w odniesieniu do jednego roszczenia oraz 1,5 mln euro
rocznie w stosunku do wszystkich roszczeń za szkody powstałe z tytułu wykonywania
czynności brokerskichPoza tym, zgodnie z przepisem art. 23 ustawy o pośrednictwie

74 Wysokość sum gwarancyjnych określona jest w art. 4 ust. 3 dyrektywy 2002/92/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego.

156
ubezpieczeniowym do wykonywania przez osoby fizyczne czynności brokerskich
w ramach przedsiębiorstwa brokerskiego potrzebne jest spełnienie tych samych wymogów,
co do uzyskania zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej (w tym zdanie
egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną), za wyjątkiem warunku dotyczącego
doświadczenia zawodowego w dziedzinie ubezpieczeń oraz ubezpieczenia
odpowiedzialności zawodowej.
Zdecydowana większość brokerów, tj. 99%, ubezpieczyło w 2011 r. swoją działalność na
kwotę minimalną. Mimo niewielkiego poziomu szkodowości brokerów (w 2011 r. jedynie
8 brokerów stwierdziło, że klienci zgłosili wobec nich roszczenia o naprawienie szkody
z ubezpieczenia OC) koszt nabycia polisy – w zależności od udziału własnego oraz
wysokości obrotów – może wynieść nawet kilkanaście tysięcy złotych (np. przy udziale
własnym na poziomie 2% i wysokości obrotów na poziomie 500 tys. zł). Przepisy § 2 ust. 4
rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej umożliwiają
umowne ograniczenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń o kwotę nieprzekraczającą
10% wartości należnego odszkodowania (czyli pozwalają na udział własny brokera nie
wyższy niż 10%). Z możliwości tej w 2011 r. skorzystało 62% brokerówprzedstawia statystyki dotyczące liczby osób zdających egzamin przed Komisją
Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, uzyskujących
zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wykreślonych z listy brokerów w
latach 2009–2011 oraz zgłoszonych do rejestru osób wykonujących czynności brokerskie.
Tabela 38. Liczba osób fizycznych zdających egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów
Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, uzyskujących wpis na listę brokerów, wykreślonych z listy
brokerów oraz stan rejestru brokerów w latach 2009–2011
Rok
2009
2010
2011
Liczba osób zdających egzamin
450
592
694
Liczba osób, które zdały egzamin
164
268
478
Liczba wydanych zezwoleń brokerskich
34
44
79
Liczba wykreśleń z rejestru brokerów
19
36
27
Stan rejestru brokerów na koniec roku
650
658
710
Liczba osób wykonujących czynności
1 700
1 842
2 068
brokerskie
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego.

75 Należy odróżnić pojęcie „czynności brokerskich” od pojęcia „działalności brokerskiej”.
76 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 czerwca 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej (Dz. U. Nr 122, poz. 1028).
77 „Raport o stanie rynku brokerskiego w 2011 roku”, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, Warszawa 2012, s. 14.

157

Jednym z warunków wykonywania działalności brokerskiej przez osobę prawną jest zdanie
egzaminu przed Komisją
Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych
i Reasekuracyjnych przez co najmniej połowę osób wchodzących w skład zarządu.
przedstawia dane dotyczące liczebności osób prawnych wykonujących
działalność brokerską w latach 2009–2011, jak również zmian tej liczebności.

Tabela 39. Liczba osób prawnych, które uzyskały wpis na listę brokerów, zostały wykreślone z listy
brokerów w poszczególnych latach oraz stan rejestru brokerów w okresie 2009–2011
Rok
2009
2010
2011
Liczba wydanych zezwoleń brokerskich
24
26
33
Liczba wykreśleń z rejestru brokerów
12
9
14
Stan rejestru brokerów na koniec roku
279
296
315
Źródło: obliczenia własne na podstawie „Raportu o stanie rynku brokerskiego w 2011 roku”, Urząd Komisji Nadzoru
Finansowego, Warszawa, 2012.

Zdecydowana większość, tj. 83% ogólnej liczby wykreśleń z rejestru brokerów w roku
2011 została dokonana na skutek cofnięcia zezwolenia na wykonywanie działalności
brokerskiej na wniosek brokera. Przyczyną 10% wykreśleń było wygaśnięcie zezwolenia,
zaś w 7% przypadków wykreśleń dokonano na skutek cofnięcia zezwolenia z powodu
niespełnienia wymogów niezbędnych do wykonywania działalności brokerskiej.
Oczekiwanym efektem wprowadzenia zmian proponowanych w projekcie ustawy będzie
wzrost zainteresowania wykonywaniem czynności brokerskich.
Agenci ubezpieczeniowi
Agentami ubezpieczeniowymi są przedsiębiorcy, którzy podpisali umowy agencyjne
z zakładami ubezpieczeń i zostali wpisani do rejestru agentów ubezpieczeniowych. Agent
wykonuje czynności wyłącznie przy pomocy osób fizycznych, które odbyły szkolenie
prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem. W latach
2008–2012 do rejestru agentów ubezpieczeniowych wpisywanych było corocznie
ok. 50 tys. osób, a szacunkowy koszt ich szkoleń w tym okresie wynosił od 74 mln zł do
128 mln zł roczniezedstawia odpowiednie dane liczbowe.