Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

Prezes ARiMR. Proponowane rozwiązanie usprawni i uprości prowadzenie ww.
postępowania również dla stron (rolników) tego postępowania, a także przyczyni się do
ułatwienia stronom dostępu do organu prowadzącego postępowanie w sprawie ustalenia kwot
nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności.
Jednocześnie, ze względu na dużą liczbę realizowanych przez ARiMR programów
pomocowych, a także częste zmiany zachodzące we wsparciu dla rolnictwa,
w projektowanym art. 29 ust. 2 ustawy o Agencji, nie utworzono katalogu, w którym
wskazane zostałyby organy właściwe do ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie
pobranych płatności lub pomocy w poszczególnych systemach pomocowych. Rozwiązanie to
pozwoli także uniknąć w przyszłości częstych zmian projektowanego art. 29 ust. 2 ustawy
o Agencji.

W uzasadnieniu proponowanej regulacji wskazać należy, iż zgodnie z aktualnie
obowiązującą treścią art. 29 ust. 3 ustawy o ARiMR, Prezes ARiMR może upoważnić
pracowników ARiMR do wydawania decyzji administracyjnych w sprawach ustalenia kwoty
nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności. Wskazać należy, iż Prezes ARiMR, mając na
uwadze konieczność bieżącego (szybkiego) rozliczania ustalonych należności (zalecenia
Komisji Europejskiej oraz organu certyfikującego) upoważnił do wydawania decyzji
w przedmiotowych sprawach w odniesieniu do płatności z tytułu ONW w pierwszej instancji
– kierowników biur powiatowych, a w odniesieniu do pozostałych schematów pomocowych
– do wydawania decyzji o ustaleniu kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności
upoważnieni są dyrektorzy oddziałów regionalnych.
Mając jednak na uwadze fakt, że upoważnienia należy wydawać dla 314 kierowników
biur powiatowych i 16 dyrektorów oddziałów regionalnych, zasadne jest uregulowanie
bezpośrednio w przepisach ustawy o ARiMR organów właściwych do wydawania decyzji
administracyjnych. Ponadto zapewni to, że postępowania przed wojewódzkimi sądami
administracyjnymi będą prowadzone przez 16 dyrektorów oddziałów regionalnych, a nie jak
obecnie przez Prezesa ARiMR.
Proponuje
się również umożliwienie zawarcia rozstrzygnięcia w sprawie ustalenia
kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności w decyzji zawierającej rozstrzygnięcie
w sprawie przyznania płatności. W takiej sytuacji w znacznej części spraw (w szczególności
dotyczy to płatności ONW) obniżeniu ulegną koszty związane z prowadzeniem postępowania
administracyjnego, jak również późniejszego postępowania egzekucyjnego, mającego na celu
przymusowe wykonanie obowiązku zwrotu płatności nienależnych lub nadmiernych.
27

Proponowane rozwiązanie będzie mogło zostać wykorzystane w szczególności w sprawach,
w których wysokość kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności niejednokrotnie
jest niższa niż przewidywane koszty postępowania zmierzającego do jej odzyskania,
a jednocześnie nie jest możliwe odstąpienie od jej dochodzenia, np. w sprawach, w których
zaniechano prowadzenia działalności rolniczej na części gruntów rolnych położonych na
obszarach ONW w okresie objętym zobowiązaniem. Analogicznie w przypadku, gdy po
stwierdzeniu nieważności decyzji w sprawie przyznania płatności, zostanie następnie wydana
decyzja o przyznaniu płatności w pomniejszonej wysokości lub odmowie przyznania ww.
płatności, w decyzji tej organ będzie mógł jednocześnie orzec o kwocie nienależnie lub
nadmiernie pobranych płatności wypłaconej na rachunek strony na podstawie pierwszej
decyzji o przyznaniu płatności, której nieważność następnie stwierdzono.
Ponadto
należy podkreślić, że kwestia uregulowania w przepisach ustalania kwoty do
zwrotu w decyzji w sprawie przyznania płatności ONW za rok, w którym zostało stwierdzone
zaniechanie prowadzenia działalności rolniczej na gruntach rolnych położonych na obszarach
ONW, była przedmiotem rekomendacji organu certyfikującego, zawartej w sprawozdaniu
z dnia 1 lutego 2010 r. z czynności sprawdzających w zakresie certyfikacji Europejskiego
Funduszu Rolniczego Gwarancji oraz Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów
Wiejskich Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa za rok finansowy kończący się
w dniu 15 października 2009 r. Również Najwyższa Izba Kontroli w protokole z kontroli
Nr
P/09/118 „Wykonanie planu finansowego ARiMR za rok 2009” wskazała na
nieterminowe rozliczanie należności dotyczących realizowanych przez ARiMR działań ze
środków EFRG i EFRROW, ze względu na opóźnienia w sporządzaniu przez biura
powiatowe i oddziały regionalne zgłoszeń należności, na co z kolei wpływ ma bardzo duża
liczba prowadzonych postępowań w sprawie ustalania kwot nienależnie lub nadmiernie
pobranych płatności.

Natomiast w sprawach, w których nie będzie możliwe zawarcie rozstrzygnięcia
dotyczącego ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności w decyzji
zawierającej jednocześnie rozstrzygnięcie w sprawie przyznania przedmiotowych płatności,
możliwe będzie wydanie odrębnej decyzji w przedmiotowej sprawie.
Proponuje
się również uregulowanie możliwości pomniejszenia kwoty przyznanych
płatności do wypłaty dla strony o ustaloną kwotę nienależnie lub nadmiernie pobranych
płatności, jeżeli kwota ta nie przekracza równowartości kwoty 100 euro. Powyższe
rozwiązanie zapewni w tych sprawach, w których to będzie możliwe, sprawne odzyskanie
28

i rozliczenie kwoty nienależnie przyznanych płatności. W szczególności przepis ten będzie
dotyczył odzyskiwania nadmiernie przyznanych kwot ONW. Zaletą wprowadzenia takiego
przepisu jest to, że rolnicy w takich przypadkach nie będą dodatkowo obciążani odsetkami
(od dnia doręczenia decyzji do dnia zwrotu). Ponadto rolnik nie będzie obowiązany
dokonywać przelewu kwoty ustalonej w decyzji na rachunek bankowy ARiMR. Proponuje się
przyjąć kwotę do 100 euro, bo jest to kwota, która zgodnie z przepisami rozporządzenia
nr
885/2006, jest kwotą, która stanowi średnio równowartość kosztów postępowania
w sprawie ustalania kwot nienależnie przyznanych. W ramach ONW kwoty do 400 zł
stanowią ok. 72 % wszystkich prowadzonych postępowań.
Jednocześnie należy wskazać, że zaproponowana zmiana art. 31 ustawy o ARiMR
wynika z konieczności dostosowania jego brzmienia do regulacji zaproponowanych w art. 29
tej ustawy.
W art. 6 projektu ustawy proponuje się nadać nowe brzmienie art. 6 ust. 1 ustawy
o zmianie ustawy o płatnościach, który utrzymywał w mocy rozporządzenia wydane na
podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2, art. 24c, art. 25 ust. 6, art. 34 ust. 1 pkt 1 oraz art. 37c. Przepisy
wykonawcze wydane na podstawie wymienionych przepisów tracą moc w terminie 2 lat od
dnia wejścia w życie zmienianej ustawy o zmianie ustawy o płatnościach, tj. w dniu 15 marca
2012 r. Ze względów organizacyjnych wydawanie nowych rozporządzeń w tym zakresie nie
znajduje uzasadnienia, dlatego proponuje się wydłużenie terminu utrzymania ich w mocy o 3
lata. Rozwiązanie to jest szczególnie istotne w przypadku przepisów wykonawczych
dotyczących krajowych płatności uzupełniających, dla których 2012 r. jest ostatnim rokiem
stosowania.
W art. 7 projektu ustawy przewidziano wydłużony termin zawierania umów na uprawę
tytoniu, przekazania kopii umowy na uprawę tytoniu (przez rolnika lub grupę producentów
tytoniu) lub oświadczenia o zawarciu umowy kontraktacji (w przypadku rolnika będącego
członkiem grupy producentów tytoniu) w odniesieniu do pierwszego roku stosowania
płatności do tytoniu, tj. roku 2012. Projektowany ust. 1 przewiduje możliwość zawarcia
umowy do dnia 31 lipca 2012 r. Natomiast zgodnie z projektowanym ust. 2 i 3 kopię umowy
na uprawę tytoniu należy dostarczyć do kierownika biura powiatowego ARiMR (w
przypadku rolnika niebędącego członkiem grupy producentów tytoniu) lub Prezesowi
ARiMR (w przypadku grup producentów tytoniu) do dnia 31 sierpnia 2012 r. W tym samym
terminie rolnik będący członkiem grupy producentów surowca tytoniowego obowiązany jest
dostarczyć do kierownika biura powiatowego ARiMR oświadczenie o zawarciu umowy
29

kontraktacji. Jednocześnie w ust. 4 projektowanego art. 7 przewidziano przepis
umożliwiający uznanie w 2012 r. umów, które zostały zawarte z pierwszym przetwórcą
surowca tytoniowego, który w dniu jej podpisywania nie uzyskał jeszcze zatwierdzenia.
Pozwoli to na zawieranie umów jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy i na początku jej
obowiązywania, a więc w terminach, w których zazwyczaj dokonuje się tej czynności.
W art. 8 projektowanej ustawy przewidziano możliwość uzupełnienia w 2012 r.
płatności do owoców miękkich kwotą pomocy krajowej zgodnie z art. 129 ust. 3
rozporządzenia nr 73/2009. Jednocześnie zaproponowano, aby uwzględnienie tej kwoty było
dokonywane z uwzględnieniem kwoty pomocy krajowej, o której mowa w art. 129 ust. 3
rozporządzenia nr 73/2009 oraz założeń do ustawy budżetowej. Przyjęcie założeń do ustawy
budżetowej jako wytycznej wskazanej w projektowanym art. 8 zapewni spójność
projektowanego przepisu z analogicznymi rozwiązaniami funkcjonującymi w części ustawy
o płatnościach nieobjętej projektowaną nowelizacją (art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. b). Należy
jednocześnie zaznaczyć, że wypłata płatności bezpośrednich za dany rok następuje na
przełomie dwóch lat (roku składania wniosku o przyznanie płatności oraz następnego roku),
a więc środki przeznaczone na ten cel mogą być ujęte w dwóch ustawach budżetowych.
Z tego względu w projektowanej wytycznej odniesiono się do założeń do ustawy budżetowej,
a nie do samej ustawy budżetowej. Rozwiązanie to pozwala również na precyzyjne ustalenie
kwoty przewidzianej na płatności bezpośrednie, gdyż w samej ustawie budżetowej środki
przewidziane na realizację tych płatności ujęte są w ramach ogólnej puli środków
przeznaczonej na realizację wspólnej polityki rolnej (WPR), podczas gdy w założeniach do
ustawy budżetowej (i w trakcie procesu planowania budżetowego) wyróżnione są kwoty
planowane na współfinansowanie i uzupełnienie płatności WPR ze środków budżetu państwa.
Art. 9 projektu przewiduje dla Prezesa ARR obowiązek przekazania Prezesowi
ARiMR informacji niezbędnych do przyznania uzupełniających krajowych płatności dla
producentów surowca tytoniowego oraz ziemniaków na skrobię. Proponuje się, aby dokonał
on tego w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
W art. 10 projektu ustawy przewidziano przepisy przejściowe dotyczące stosowania
przepisów dotychczasowych do postępowań wszczętych na ich podstawie.

W art. 11 projektu ustawy zaproponowano regulacje dotyczące zachowania w mocy
przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 2 lit. a, art. 24c oraz
art.
25 ust. 6 ustawy o płatnościach do dnia wejścia w życie nowych przepisów
wykonawczych, jednak nie dłużej niż przez 3 lata. Jednocześnie wprowadzono możliwość
30

dokonywania zmian tych przepisów. Ponadto w ust. 3 projektowanego art. 11 zaproponowano
utrzymanie w mocy przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 38 ust. 5 oraz
art. 38f ustawy o ARR, a więc przepisów dotyczących stawek i kwot płatności
uzupełniających stosowanych w
sektorze skrobi ziemniaczanej w poprzednich latach.
Utrzymanie w mocy tych przepisów niezbędne jest z uwagi na konieczność stosowania
odpowiednich stawek w postępowaniach dotyczących płatności za poprzednie lata.

W art. 12 projektu ustawy proponuje się, aby przepisy art. 35 i art. 37a ustawy o ARR,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, obowiązywały do dnia 30 czerwca 2012 r., co ma na
celu zagwarantowanie sprawnego zakończenia toczących się postępowań dotyczących rynku
skrobi ziemniaczanej.

W art. 13 projektu ustawy proponuje się, aby jej przepisy weszły w życie w dniu
15 marca 2012 r., tj. w pierwszym dniu składania wniosków o przyznanie płatności na ten
rok. Przewidziano jednocześnie wyjątek dla przepisów art. 3 pkt 1, art. 3 pkt 3 w zakresie
dotyczącym art. 37 ustawy o ARR i art. 3 pkt 5 w zakresie dotyczącym art. 38 ustawy o ARR
oraz art. 11 ust. 3 pkt 1, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2012 r. Oznacza to, że
niektóre przepisy ustawy o ARR zostaną uchylone w dniu 1 lipca 2012 r., a przepisy
wykonawcze wydane na podstawie art. 38 ust. 5 ustawy o ARR zachowają moc, dzięki czemu
zagwarantowane będzie sprawne zakończenie toczących się postępowań dotyczących rynku
skrobi ziemniaczanej.
Proponowany termin wejścia w życie ustawy nie narusza zasad demokratycznego
państwa prawa. Należy zauważyć, iż przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich,
o których mowa w art. 98 ust. 1 – 4 rozporządzenia nr 73/2009, zgodnie z tym przepisem
wspólnotowym mogą być przyznawane jedynie do dnia 31 grudnia 2011 r. Mając na uwadze,
iż art. 98 ust. 1 – 4 rozporządzenia nr 73/2009 stosuje się od dnia 1 stycznia 2009 r., nie
można uznać, iż przepisy projektowanej ustawy uchylające regulacje dotyczące przyznawania
ww. płatności wprowadzają niekorzystne zmiany, zaskakując przy tym adresatów norm
prawnych. Nawet gdyby bowiem nie doszło do zmiany przepisów ustawy o płatnościach w
ramach systemów wsparcia bezpośredniego polegającej na uchyleniu opisanych przepisów,
od 2012 r. płatność ta nie mogłaby być przyznawana.
Natomiast w zakresie projektowanych przepisów dotyczących oddzielnej płatności
z tytułu owoców miękkich, o której mowa w art. 129 rozporządzenia 73/2009, warto
zauważyć, że zmiana ta, pomimo przewidywanej vacatio legis krótszej niż 14 dni, również nie
31