Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

rolnika ubiegającego się o płatności wyraził pisemną zgodę na nadanie numeru
identyfikacyjnego, to zgoda, o której mowa w art. 7 ust. 7 ustawy o płatnościach nie powinna
być już od niego wymagana.
Pozostałe zmiany w ustawie o płatnościach, wynikają z konieczności stworzenia
sprawnego mechanizmu dostosowania wysokości krajowych płatności uzupełniających
w 2012 r. w związku z modulacją stosowaną w państwach UE-15. Wymaga to przejęcia przez
ARiMR kompetencji ARR w zakresie realizacji płatności uzupełniającej do tytoniu (płatność
niezwiązana do tytoniu) oraz płatności uzupełniającej do skrobi (płatność niezwiązana do
skrobi).

Zgodnie z art. 132 ust. 2 akapit trzeci rozporządzenia nr 73/2009, całkowite
bezpośrednie wsparcie, jakie może zostać przyznane rolnikowi w nowym państwie
członkowskim w ramach płatności bezpośrednich, wraz ze wszystkimi uzupełniającymi
krajowymi płatnościami bezpośrednimi, nie przekracza poziomu wsparcia bezpośredniego,
jakie przysługiwałoby rolnikowi w państwach członkowskich innych niż nowe państwa
członkowskie, z uwzględnieniem od roku 2012 zastosowania art. 7 w związku z art. 10
(modulacja w państwach UE-15). W październiku 2011 r. Komisja Europejska przedstawiła
ostateczną interpretację cytowanego przepisu, z której wynika konieczność odpowiedniego
dostosowania w 2012 r. wysokości płatności uzupełniających stosowanych w nowych
państwach członkowskich.
Obecnie
płatności uzupełniające są realizowane przez dwie agencje płatnicze (ARiMR
oraz ARR), a dostosowanie wysokości tych płatności wymaga obliczenia sumy wszystkich
płatności uzupełniających przysługujących danemu rolnikowi. W związku z tym, w projekcie
ustawy proponuje się powierzenie ARiMR zadań związanych z realizacją płatności
dotychczas przyznawanych przez ARR (płatności uzupełniającej do skrobi i płatności
uzupełniającej do tytoniu), co oznacza, że ARiMR będzie realizować wszystkie rodzaje
płatności bezpośrednich. Dzięki temu ARiMR będzie dysponować informacjami niezbędnymi
dla określenia wysokości wszystkich płatności, a więc proces dostosowania wysokości tych
płatności będzie prostszy niż byłby w przypadku realizacji płatności uzupełniających przez
dwie agencje płatnicze.
Należy przy tym zauważyć, że płatność niezwiązana do tytoniu oraz płatność
niezwiązana do skrobi są płatnościami historycznymi, a więc podstawę dla ich realizacji
stanowią dane z okresów referencyjnych. Dlatego, przejęcie przez ARiMR kompetencji
w
zakresie przyznawania tych płatności będzie stosunkowo łatwą operacją, której
22

zasadniczym elementem będzie przekazanie przez ARR bazy danych o historycznych
wielkościach produkcji.

Projektowany art. 24ab i art. 24ac ustawy o płatnościach określają warunki przyznania
płatności uzupełniającej do tytoniu oraz płatności uzupełniającej do skrobi przez ARiMR.
Proponuje się, aby płatności te były przyznawane rolnikom wpisanym do rejestrów osób
uprawnionych do ich otrzymywania w dniu 14 marca 2012 r. Wsparcie to będzie
przyznawane tak jak dotychczas, tj. proporcjonalnie do wielkości produkcji w historycznym
okresie referencyjnym określonej indywidualnie na podstawie dotychczasowych przepisów
ustawy o organizacji rynków oraz ustawy o ARR.
Konsekwencją przeniesienia zadań związanych z realizacją krajowych płatności
uzupełniających w sektorze tytoniu i skrobi z ARR do ARiMR jest uchylenie przepisów
dotychczas regulujących te kwestie w ustawie o organizacji rynków (art. 2 projektu ustawy)
oraz w ustawie o ARR (art. 3 projektu ustawy). Jednocześnie w ustawie o ARR uchylone
zostają pozostałe przepisy dotyczące regulacji rynku skrobi, tj. kwotowania produkcji,
pomocy dla producentów skrobi oraz krajowych płatności uzupełniających w formie
związanej z produkcją. W wyniku zakończonego w listopadzie 2008 r. przeglądu
funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej (ang. health check), postanowiono
o kontynuowaniu podejścia zapoczątkowanego reformą z 2003 r. w zakresie oddzielenia
płatności od produkcji. Oznacza to, że najpóźniej do 2012 r. płatności, które obecnie mogą
być jeszcze częściowo wypłacane w formie związanej z produkcją, w tym płatności
w sektorze skrobi, zostaną włączone do płatności jednolitej, która przysługuje do powierzchni
kwalifikujących się gruntów rolnych. Terminarz włączania wsparcia związanego z wielkością
produkcji do systemu płatności jednolitej określa załącznik XI do rozporządzenia nr 73/2009.
W związku z powyższym, zgodnie z rozwiązaniem przyjętym w państwach UE-15,
także w Polsce całość płatności dla producentów ziemniaków skrobiowych musi zostać
odłączona od produkcji. Rok gospodarczy 2011/2012 jest zatem ostatnim rokiem, w którym
możliwe jest stosowanie w tym sektorze wsparcia w formie związanej z produkcją. Oznacza
to, że w roku 2012 płatność uzupełniająca w sektorze skrobi wypłacana będzie jedynie
w formie płatności historycznej. Płatności niezwiązane w wysokości podwyższonej o część
dotychczas realizowaną jako związana będą nadal kierowane do tych rolników,
którzy uzyskali płatność uzupełniającą za ziemniaki skrobiowe dostarczone producentowi
skrobi ziemniaczanej na podstawie umowy kontraktacji zawartej w roku gospodarczym
2007/2008.
23

Wraz ze zniesieniem płatności związanych z produkcją na rynku skrobi zniesione
zostaje również kwotowanie tej produkcji oraz pomoc dla producentów skrobi. Projektowane
przepisy skonstruowano tak, aby projektowaną ustawą zakończyć mechanizmy na rynku
skrobi ziemniaczanej, umożliwiając jednocześnie ARR dokończenie wszystkich postępowań
objętych rokiem gospodarczym 2011/2012. Należy zaznaczyć, że obecnie ARR jest w trakcie
realizacji za rok gospodarczy 2011/2012 dopłat dla producentów skrobi ziemniaczanej,
płatności związanych i niezwiązanych. W przypadku dopłat do produkcji skrobi
ziemniaczanej wnioski o dopłaty powinny być złożone do dnia 30 kwietnia 2012 r., natomiast
wypłata płatności następuje w okresie 4 miesięcy od daty złożenia poprawnego wniosku. Stąd
konieczne jest wprowadzenie przepisu umożliwiającego ARR dokończenie realizacji dopłat
dla producentów skrobi ziemniaczanej. Podobnie przedstawia się sytuacja w kwestii płatności
związanej, w przypadku której plantatorzy składają wnioski do dnia 30 kwietnia 2012 r.,
a wypłata płatności następuje w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku spełniającego
wymagania formalne.
Przepisy przejściowe wprowadzone w projektowanym art. 10 zagwarantują sprawne
zakończenie wszystkich czynności administracyjnych przewidzianych przepisami
wspólnotowymi i wypłatę środków finansowych dla beneficjentów ww. mechanizmów za rok
gospodarczy 2011/2012.
Odnosząc się do płatności niezwiązanej wypłacanej za 2011 r., należy zaznaczyć, że
wnioski o wypłatę tej płatności zostały złożone w okresie od dnia 15 marca do dnia 15 maja
2011 r. Proces wydawania decyzji o przyznanie płatności niezwiązanej rozpoczął się od
stycznia 2012 r. Wobec powyższego część płatności niezwiązanych będzie wypłacona na
podstawie przepisów ustawy o ARR, natomiast po wejściu w życie projektowanej ustawy, tj.
od dnia 15 marca 2012 r., płatności te będą wypłacane na podstawie przepisów przejściowych
określonych w projektowanej ustawie.

Zastosowanie od 2012 r. modulacji oraz konieczność dostosowania wysokości
krajowych płatności uzupełniających w związku z brzmieniem art. 132 ust. 2 akapit trzeci
rozporządzenia nr 73/2009, wymaga ustanowienia przepisów regulujących sposób
postępowania, w przypadku gdy rolnik ubiegający się o przyznanie płatności złoży
jednocześnie w tym samym roku tzw. wniosek transferowy, a więc wniosek o przyznanie
płatności w związku z przejęciem gospodarstwa od innego rolnika. Jeśli wnioski te zostały
złożone do różnych organów (kierowników biur powiatowych ARiMR) konieczne jest
przekazanie jednego z tych wniosków tak, aby mogły one być rozpatrywane łącznie, co
24

z kolei pozwoli na prawidłowe naliczenie wysokości płatności. W tym celu proponuje się
dodanie art. 22b w ustawie o płatnościach, zgodnie z którym kierownik biura powiatowego
ARiMR, do którego złożono drugi wniosek (tzw. transferowy) przekazuje go do kierownika
biura powiatowego ARiMR prowadzącego postępowanie o przyznanie płatności na podstawie
pierwszego wniosku złożonego przez rolnika, w celu ich łącznego rozpoznania.
W projekcie ustawy zaproponowana została także zmiana brzmienia art. 25 ustawy
o płatnościach w celu umożliwienia ARiMR udostępniania rolnikom, którzy zgłoszą taką
prośbę we wniosku, formularza tego wniosku wraz z załącznikami wyłącznie na stronie
internetowej ARiMR. Pozostali rolnicy, tak jak dotychczas, będą otrzymywali wniosek wraz
z załącznikami w wersji papierowej. Do tej pory, niezależnie od tego, czy rolnik wnioskował
o płatność elektronicznie, czy też papierowo, otrzymywał wersję papierową wniosku wraz
z załącznikami graficznymi.
Należy podkreślić, iż w przypadku gdy rolnik w danym roku zamierza składać
wniosek za pomocą formularza udostępnionego na stronie internetowej ARiMR, bezcelowe
jest przesyłanie mu wniosku spersonalizowanego i materiału graficznego w formie
papierowej. Umożliwienie takiego podejścia zasadne jest także w przypadku producentów
rolnych posiadających dużą liczbę działek ewidencyjnych, do których wysyłane są corocznie
obszerne materiały graficzne. Powyższa możliwość spowoduje zmniejszenie obciążeń
administracyjnych dla ARiMR.
W art. 4 projektu ustawy przewidziano zmiany w ustawie z dnia 7 marca 2007 r.
o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427, z późn. zm.).
Projektowane zmiany polegają na zmianie organu właściwego w zakresie odstępowania od
ustalenia kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności z Funduszu Rolnego na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich, jeżeli kwota ta nie jest wyższa od kwoty stanowiącej
równowartość 100 euro przeliczonej na złote według kursu euro ustalonego zgodnie z art. 7
ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 883/2006 z dnia 21 czerwca 2006 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 w odniesieniu do
prowadzenia kont przez agencje płatnicze, deklaracji wydatków i dochodów oraz warunków
zwrotu wydatków w ramach EFRG i EFRROW (Dz. Urz UE L 171 z 23.06.2006, str. 1,
z późn. zm.) i wynikają z omówionych poniżej zmian zaproponowanych w ustawie o ARiMR.
W art. 5 projektowanej ustawy proponuje się zmienić ustawę o ARiMR przez nadanie
nowego brzmienia art. 29 i art. 31 ustawy. Proponowana zmiana polega na:
25

1) zmianie organu właściwego do wydawania decyzji o ustaleniu kwoty nienależnie lub
nadmiernie pobranych środków publicznych (obecnie Prezes ARiMR),
2) możliwości rozstrzygnięcia w decyzji w sprawie przyznania płatności o ustaleniu
kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności,
3) potrącaniu ustalonych kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych środków
publicznych (do 100 euro).
W obecnym stanie prawnym, Prezes ARiMR ustala, w drodze decyzji
administracyjnej, kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych
(pochodzących z funduszy Unii Europejskiej lub krajowych), na podstawie art. 29 ust. 1
ustawy o ARiMR. Od dnia doręczenia decyzji Prezesa ARiMR naliczane są odsetki od
ustalonej tą decyzją kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych,
zgodnie z art. 80 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z dnia 30 listopada
2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE)
nr 73/2009 odnośnie do zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego
systemu zarządzania i kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników
przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz wdrażania rozporządzenia Rady (WE)
nr 1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności w ramach systemu wsparcia
ustanowionego dla sektora wina (Dz. Urz. UE L 316 z 02.12.2009, str. 65, z późn. zm.).
Mając na uwadze uproszczenie i usprawnienie postępowania dotyczącego ustalenia
kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności, proponuje się przekazanie kompetencji
do prowadzenia postępowań i wydawania decyzji w sprawach ustalenia kwoty nienależnie lub
nadmiernie pobranych płatności albo pomocy organom właściwym do rozstrzygnięcia
w sprawie przyznania płatności lub pomocy finansowej ze środków publicznych. Za
proponowanym rozwiązaniem przemawiają również względy ekonomiki postępowania,
bowiem w przypadku zaistnienia przesłanek skutkujących powstaniem obowiązku zwrotu
płatności, informacje o tym najczęściej ujawniane są na poziomie organu prowadzącego
sprawę przyznania płatności albo pomocy.

Ustalenie jako organu właściwego w sprawie ustalenia kwoty nienależnie lub
nadmiernie pobranych płatności organu, który właściwy jest w sprawie przyznania
przedmiotowych płatności przyczyni się do przyspieszenia postępowania oraz oszczędności
kosztów wynikających z konieczności kopiowania i przesyłania akt sprawy innemu organowi,
jak to ma miejsce zgodnie z obowiązującymi przepisami, które stanowią, że w sprawach
ustalenia kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych płatności lub pomocy właściwy jest
26