Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

50% korzystających
70% korzystających
90% korzystających
Rok
Wzrost wydatków na zasiłki
(mln zł)
2013
490*
686*
882*
2014
1211
1695
2179
2015
1277
1787
2298
2016
1342
1879
2415
2017
1407
1970
2533
2018
1472
2061
2649
2019
1525
2134
2744
2020
1574
2204
2834
2021
1620
2268
2916
2022
1663
2328
2993
* Zakładając wejście w życie przepisów od 17 czerwca 2013 r.

Przedstawione rozwiązanie przewiduje możliwość skorzystania z urlopu
rodzicielskiego w 3 ratach. Oznacza to, że część wydatków na zasiłki
macierzyńskie z tytułu urlopu rodzicielskiego może zostać przeniesiona na
następny rok. Ponadto nie wszystkie uprawnione osoby skorzystają z pełnego
wymiaru urlopu rodzicielskiego, np. wykorzystując 1 lub 2 co najmniej
8-tygodniowe okresy zamiast od razu 26 tygodni. W konsekwencji skutek
finansowy może ulec zmniejszeniu lub przesunięciu na następne lata.
Zgodnie z art. 50 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
w OSR przedstawione zostały skutki finansowe wynikające z wydłużenia okresu
pobierania zasiłków macierzyńskich przez osoby ubezpieczone w Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od 2013 r., przez kolejne 10 lat. Skutki
finansowe zostały oparte na prognozie wydatków na zasiłki macierzyńskie,
opracowanej przez ZUS. Zwiększone wydatki na zasiłki macierzyńskie, ze
względu na deficyt FUS, tzn. że wpływające składki nie wystarczają na
sfinansowanie bieżących wydatków na świadczenia, mogą być sfinansowane albo
poprzez zwiększoną dotację budżetu państwa albo z pożyczek lub kredytów.
Należy nadmienić, że w ustawie budżetowej została przewidziana możliwość
udzielenia FUS przez budżet państwa pożyczek w kwocie do 12 mld zł (art. 8
pkt 1e).
40

Celem nowelizacji jest zapewnienie dłuższej niż obecnie o 26 tygodni możliwości
sprawowania opieki nad małym dzieckiem oraz umożliwienie obydwojgu
rodzicom uczestniczenia w wychowywaniu dziecka, korzystając w tym czasie
z przysługujących z tego tytułu płatnych urlopów. A więc celem nowelizacji jest
poprawa jakości opieki nad małym dzieckiem oraz zapewnienie bezpośredniej
opieki przez każde z rodziców. Jednym z mierników wprowadzonej nowelizacji
Kp może być liczba ojców korzystających np. z urlopu rodzicielskiego.
3.2. Skutki finansowe projektowanych zmian dla budżetu państwa
Wydłużenie okresu opieki nad dzieckiem spowoduje wzrost wydatków na składki
emerytalno-rentowe za okres urlopu macierzyńskiego finansowane z budżetu
państwa. Składki te będą finansowane przez cały okres sprawowania osobistej
opieki nad dzieckiem, co stanowi dodatkowy koszt dla budżetu państwa.
Wydatki budżetu państwa wzrosną z jednej strony z tytułu wyższych niż
prognozowane wydatki na zasiłki macierzyńskie (dłuższy okres wypłaty)
i konieczności wyższej dotacji uzupełniającej do FUS, z drugiej zaś bezpośrednio
z tytułu opłacania składek za osoby korzystające z prawa do przedłużonej płatnej
opieki nad małym dzieckiem.

Wzrost wydatków budżetu państwa
z tytułu opłacania składek po wprowadzeniu
Rok
zmiany
(w mln zł)
2013
267*
2014
666
2015
703
2016
739
2017
774
2018
810
2019
839
2020
867
2021
892
2022
915
* Zakładając wejście w życie przepisów od 17 czerwca 2013 r.

41

Podobnie jak w przypadku zasiłków, wyniki zaprezentowane w powyższej tabeli
należy traktować jako maksymalny wzrost wydatków budżetu państwa na składki.
Przyjęcie założenia, że jedynie określony procent rodziców zdecyduje się na
skorzystanie z urlopu rodzicielskiego (z zasiłkiem macierzyńskim w zmniejszonej
wysokości) oznacza, że wzrost wydatków budżetu państwa na składki będzie
jedynie określonym procentem przedstawionych powyżej kwot maksymalnych.
Wzrost wydatków budżetu państwa z tytułu opłacania składek wyniesie
odpowiednio:

50% korzystających
70% korzystających
90% korzystających
Rok
Wzrost wydatków na składki
(mln zł)
2013
134*
187*
240*
2014
333
466
600
2015
351
492
632
2016
369
517
665
2017
387
542
697
2018
405
567
729
2019
420
587
755
2020
433
607
780
2021
446
624
803
2022
458
641
824
* Zakładając wejście w życie przepisów od 17 czerwca 2013 r.

Z tego składki przekazywane do OFE wyniosą:

50% korzystających
70% korzystających
90% korzystających
Rok
Składki przekazywane do OFE
(mln zł)
2013
14*
19*
24*
2014
38
53
68
2015
42
59
76
2016
44
62
80
2017
49
69
89
2018
52
72
93
2019
53
75
96
2020
55
77
99
2021
57
79
102
2022
58
81
105
* Zakładając wejście w życie przepisów od 17 czerwca 2013 r.

42

Ponadto koszt wydłużenia okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych w związku
z wydłużeniem okresu płatnego urlopu związanego z urodzeniem dziecka
wyniesie:
– w 2013 r. – 24 881 640 zł,
– w 2014 r. – 26 191 200 zł.
Powyższe szacunki zostały dokonane przy założeniu, że ok. 70% kobiet z prawem
do zasiłku dla bezrobotnych nie podejmie zatrudnienia po urodzeniu dziecka oraz
nastąpi wydłużenie o 6 miesięcy okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Do
oszacowania wzięto pod uwagę liczbę kobiet z prawem do zasiłku, które nie
podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka według stanu na koniec września
2012 r. i koniec listopada 2012 r. (odpowiednio 8817 oraz 9340).
Natomiast projektowana zmiana w przepisach dotyczących zwolnienia
z opłacania składek na Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników
powracających z urlopu rodzicielskiego w okresie 36 miesięcy począwszy od
pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu – nie spowoduje skutków
finansowych dla Funduszu Pracy. W obecnym stanie prawnym pracodawcy
korzystają już z ulgi w opłacaniu składek na Fundusz Pracy za zatrudnionych
pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego. Przedmiotowa ulga nie dotyczy
odrębnie każdego z wymienionych urlopów, zatem może być wykorzystana przez
pracodawcę tylko raz i w wymiarze nie dłuższym niż 36 miesięcy.
Skutki finansowe wprowadzenia urlopów rodzicielskich dla Służby Celnej wiążą
się z koniecznością wypłaty 60% uposażenia funkcjonariusza przez okres tego
urlopu, tj. 26 tygodni. Mając na uwadze średnią roczną liczbę funkcjonariuszy
korzystających z urlopu macierzyńskiego (na podstawie danych z izb celnych za
lata 2010–2012) powyższe skutki finansowe kształtują się na poziomie ok.
4 180 700 zł rocznie. Pozostałe środki finansowe – 40% uposażenia
funkcjonariuszy przebywających na urlopach rodzicielskich zostaną przeznaczone
na ewentualne koszty zatrudnienia pracowników na zastępstwo nieobecnych
funkcjonariuszy. Koszty te zostaną sfinansowane ze środków zabezpieczonych
w budżecie na uposażenia funkcjonariuszy celnych.
Natomiast zakres zamian i regulacji przewidziany w art. 22 ww. projektu (zmiana
ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, Dz. U. Nr 79, poz. 523,
43

z późn. zm.) nie spowoduje dodatkowych kosztów dla budżetu więziennictwa. Na
dzień 22 kwietnia 2013 r. w Służbie Więziennej na urlopach wychowawczych
pozostaje 37 funkcjonariuszy, zaś na urlopach macierzyńskich – 96.
Także wprowadzenie zaproponowanych przepisów do ustawy z dnia 11 września
2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90,
poz. 593, z późn. zm.) nie spowoduje zwiększenia wydatków na uposażenia
żołnierzy zawodowych. Należy zauważyć, że żołnierze zawodowi w dzisiejszym
stanie prawnym otrzymują uposażenie za czas urlopu macierzyńskiego w pełnej
wysokości. W przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego lub połączonego
urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu
rodzicielskiego żołnierz otrzyma uposażenie odpowiednio 60% lub 80%
otrzymywanego uposażenia.
3.3. Skutki finansowe projektowanych zmian dla budżetów jednostek samorządu
terytorialnego
Projektowana zmiana nie ma wpływu na budżety jednostek samorządu
terytorialnego.
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Projektowane zmiany będą wywierać wpływ na rynek pracy.
Wydłużenie łącznego okresu płatnych urlopów – poprzez podwyższenie wymiaru
dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego oraz wprowadzenie instytucji urlopu rodzicielskiego – może
wywołać zwiększone zapotrzebowanie na pracowników, którzy mogliby zastąpić
pracowników korzystających z takich urlopów, co oznaczałoby możliwość
zwiększenia liczby pracowników zatrudnianych na podstawie umowy o pracę na
czas określony w celu zastępstwa nieobecnego pracownika.
Jednocześnie, ze względu na możliwość skorzystania z dodatkowego urlopu
macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
a także z urlopu rodzicielskiego zarówno przez pracownicę – matkę dziecka, jak
i pracownika – ojca dziecka, nowe rozwiązania prawne nie powinny skutkować
dyskryminacją kobiet na rynku pracy.
Należy zauważyć, że analiza danych dotyczących wpływu polityk urlopów
macierzyńskich/rodzicielskich na rynek pracy w 30 krajach OECD na przestrzeni lat
1970–2010 (Labour Market Effects of Parental Leave Policies in OECD Countries)
44