Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

dostosowania programu „Mieszkanie dla Młodych” do potrzeb rodzin, przywrócenia
przepisów o becikowym niezależnym od dochodu, zmiany zasad ustalania świadczeń
rodzinnych (aby rata kredytu mieszkaniowego była liczona jako dochód ujemny),
wprowadzenia dni wolnych na opiekę nad dziećmi proporcjonalnie do liczby dzieci,
wprowadzenia ogólnopolskiej Karty Dużych Rodzin oraz wprowadzenia świadczenia
dla rodziców na opiekę nad dzieckiem do 7. roku życia.
Zdaniem Europejskiego Forum Właścicielek Firm istnieje duża obawa, że
proponowane przepisy w znacznym stopniu przyczynią się do pogorszenia sytuacji
kobiet na rynku pracy. Uwzględniona została uwaga dotycząca tego, iż pracodawca
powinien mieć możliwość decydowania o uwzględnieniu wniosku pracownika, który
chciałby łączyć dodatkowy urlop macierzyński lub rodzicielski z pracą (na zasadach
omówionych wyżej). Natomiast nie została uwzględniona uwaga dotycząca
przyznania pracownikom – ojcom dzieci prawa do wyłącznej części dodatkowego
urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego (z przyczyn, które także zostały
omówione wyżej). Natomiast uwagi dotyczące zwiększenia elastyczności czasu
pracy wprawdzie nie zostały uwzględnione poprzez wprowadzenie odpowiednich
zapisów do Kodeksu pracy niniejszą nowelizacją, jednakże są one przedmiotem
odrębnego projektu nowelizacji dotyczącego zmian w dziale szóstym Kodeksu pracy
„Czas pracy”.
Związek Dużych Rodzin „Trzy Plus” popierając wydłużenie urlopów
macierzyńskich i wprowadzenie urlopów rodzicielskich, przedstawił jednocześnie
szereg propozycji związanych z szeroko pojętą polityką prorodzinną. Postulaty:
zmiany przepisów dotyczących odpisów podatkowych, wprowadzenia zachęt
ekonomicznych do zatrudniania matek i ojców posiadających małoletnie dzieci (np.
przez zmniejszenie składek, które pracodawca lub samozatrudniony płaci na rzecz
państwa), wprowadzenie na poziomie państwa Polskiej Karty Dużej Rodziny,
nałożenie na projektodawców obowiązku przedstawiania w Ocenie Skutków
Regulacji wpływu projektowanych regulacji na sytuacje rodziny oraz zmian
w systemie świadczeń, nie zostały uwzględnione, ponieważ wykraczają poza zakres
projektowanej nowelizacji.
W związku z Apelem Obywatelskim do Prezesa Rady Ministrów i Rządu
Rzeczypospolitej Polskiej, przekazanym m.in. przez Fundację Feminoteka, w którym
postuluje się przedłużenie do 6 tygodni dwutygodniowego urlopu ojcowskiego, do
35

wykorzystania wyłącznie przez ojca tak, aby urlop rodzicielski realnie dotyczył
obojga rodziców – należy wyjaśnić, że niniejszy projekt nie przewiduje żadnych
zmian w zakresie urlopu ojcowskiego. Zatem postulat ten wykracza poza zakres
projektowanej nowelizacji.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego
Proponowane rozwiązania spowodują wzrost wydatków sektora finansów
publicznych już w 2013 r. Wzrost wydatków wynika z wprowadzenia wydłużonego
okresu sprawowania opieki nad małym dzieckiem. Z nowelizacji Kp wynika, że
w trakcie sprawowania opieki nad małym dzieckiem rodzic będzie mógł skorzystać
z prawa do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu
rodzicielskiego.
3.1. Skutki finansowe projektowanych zmian dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Wprowadzenie zasady, że kobieta (rodzic) może otrzymać 100% podstawy
wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego przez okres urlopu
macierzyńskiego w aktualnie obowiązującym wymiarze oraz 60% podstawy
wymiaru tego zasiłku w okresie urlopu rodzicielskiego przez następne tygodnie
do 26 tygodni łącznie (urlop ten może zostać wykorzystany w 3 ratach, z tym że
rata nie może być krótsza od 8 tygodni) albo 80% podstawy wymiaru zasiłku
macierzyńskiego przez okres uwzględniający urlop rodzicielski spowoduje wzrost
wydatków na zasiłki macierzyńskie wypłacane z funduszu chorobowego FUS
oraz na składki emerytalno-rentowe za okres urlopu macierzyńskiego
i rodzicielskiego finansowane z budżetu państwa.
Wynikające z „Prognozy wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych” wydatki na zasiłki macierzyńskie bez uwzględnienia
proponowanych zmian, w latach 2013–2018 oraz szacunki na lata 2019–2022,
zostały przedstawione w poniższej tabeli:




36

Prognozowane wydatki na zasiłki
macierzyńskie z Funduszu
Rok
Ubezpieczeń Społecznych – kwoty
nominalne
(w mln zł)
2013
3 8311)
2014
4 036
2015
4 255
2016
4 473
2017
4 690
2018
4 906
2019
5 082
2020
5 248
2021
5 400
2022
5 543
1) 2013 – Plan finansowy FUS na 2013 r.
2) 2014–2018 – Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych
3) 2019–2022 – Szacunki MPiPS w oparciu o wskaźniki zawarte w wytycznych
Ministra Finansów

Założenia makroekonomiczne
Do szacunków przyjęto wielkość wydatków na zasiłki macierzyńskie z „Prognozy
wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2014–2018”,
której założenia makroekonomiczne oparte są na „Wytycznych Ministra Finansów
dotyczących stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych będących
podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw. Aktualizacja
– Wrzesień 2012 r.”.
37


Na lata 2019–2022 przyjęto wskaźniki makroekonomiczne z „Wytycznych
Ministra Finansów dotyczących stosowania jednolitych wskaźników
makroekonomicznych będących podstawą oszacowania skutków finansowych
projektowanych ustaw. Aktualizacja – Wrzesień 2012 r.”

Gdyby wszyscy uprawnieni zdecydowali się na skorzystanie z przedłużonej
osobistej opieki nad małym dzieckiem, identyczne skutki finansowewystąpią
zarówno po stronie zasiłków macierzyńskich w wariancie gdy wszyscy
ubezpieczeni skorzystają z:
1) urlopu podstawowego w obecnym
wymiarze (macierzyńskiego
i dodatkowego) oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni
i jednocześnie zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy jego
wymiaru, jak i
2) urlopu podstawowego w obecnym
wymiarze (macierzyńskiego
i dodatkowego) oraz zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100% podstawy
jego wymiaru oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni oraz
zasiłku macierzyńskiego w wysokości 60% podstawy jego wymiaru.

1 Przy założeniu, że przy 1 porodzie rodzi się 1 dziecko oraz biorąc pod uwagę kwotę nominalnych
łącznych wypłat zasiłku macierzyńskiego (z całego okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego). Skutki
finansowe mogą się różnie rozkładać w poszczególnych latach kalendarzowych.
38

Dla szacunków skutków finansowych wprowadzenia urlopów rodzicielskich
przyjęto założenie o braku wpływu projektowanego rozwiązania na liczbę
urodzeń oraz równomiernym rozkładzie urodzeń w ciągu roku.
Przy założeniu, że wszyscy ubezpieczeni skorzystaliby z uprawnienia,
szacunkowy wzrost wydatków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przedstawia
poniższa tabela:
Wzrost wydatków na zasiłki
Rok
w mln zł
2013
980 *
2014
2422
2015
2553
2016
2684
2017
2814
2018
2944
2019
3049
2020
3149
2021
3240
2022
3326
* Zakładając wejście w życie przepisów od 17 czerwca 2013 r.

Wyniki zaprezentowane w powyższej tabeli należy traktować jako maksymalny
wzrost wydatków na zasiłki macierzyńskie.
Przyjęcie realistycznego założenia, że jedynie określony procent ubezpieczonych
rodziców zdecyduje się na skorzystanie z urlopu rodzicielskiego (z zasiłkiem
macierzyńskim w zmniejszonej wysokości) oznacza, że wzrost wydatków będzie
jedynie określonym procentem przedstawionych powyżej kwot maksymalnych.
Ze względu na trudności w określeniu grupy takich rodziców, a w konsekwencji
relacji wysokości ich zasiłków macierzyńskich do przeciętnego zasiłku przy
ilustracji zmiany wydatków FUS, proponuje się przyjęcie zasady, że spadek
liczby ubezpieczonych korzystających z urlopu rodzicielskiego spowoduje wprost
proporcjonalny spadek wydatków z FUS. Przy założeniu, że określony odsetek
ubezpieczonych skorzysta z urlopu macierzyńskiego, szacunkowy wzrost
wydatków FUS przedstawia poniższe zestawienie:
39