Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw

urodzonych w 2013 r., tj. także rodzice dzieci urodzonych w I kwartale 2013 r., co
mogłoby zostać osiągnięte przez przyspieszenie terminu wejścia ustawy w życie.
Natomiast jedno zgłoszenie zawierało postulat przyznania części uprawnień rodzicom
dzieci urodzonych do 17 marca 2013 r. (w postaci np. 13 tygodni dodatkowego urlopu
rodzicielskiego). Postulat dotyczący przyspieszenia terminu wejścia w życie ustawy
został uwzględniony (art. 29, art. 30 i art. 34 projektowanej ustawy).
Projektowana ustawa została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej
Rządowego Centrum Legislacji, zgodnie z treścią § 11a ust. 1 uchwały nr 49 Rady
Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13,
poz. 221, z późn. zm.).












25

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Zakres podmiotowy regulacji
Projektowana ustawa będzie oddziaływać na pracowników i pracodawców, a także
funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych, do których mają zastosowanie
nowelizowane przepisy dotyczące uprawnień pracowniczych związanych
z rodzicielstwem, a także przepisy innych nowelizowanych ustaw. W zakresie
świadczeń z ubezpieczeń społecznych regulacja dotyczyć będzie osób, które objęte
są ubezpieczeniem chorobowym oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponadto
zmiany dotyczące składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych będą dotyczyć tych Funduszy, zmiany w zakresie statusu
bezrobotnego skutkujące możliwością pobierania wydłużonego zasiłku dla
bezrobotnych – Funduszu Pracy, a zmiany w ustawie o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zmiany w ustawie o wdrożeniu niektórych
przepisów UE w zakresie równego traktowania w zatrudnieniu będą natomiast
dotyczyć osób fizycznych oraz osób prawnych i jednostek organizacyjnych
niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną.
2. Konsultacje społeczne
Projektowana ustawa była przedmiotem konsultacji społecznych w trybie przepisów
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79,
poz. 854, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach
pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235, z późn. zm.). Została ona skierowana do
zaopiniowana przez następujące organizacje:
1) NSZZ „Solidarność”,
2) Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych,
3) Forum Związków Zawodowych,
4) Związek Pracodawców Business Centre Club,
5) Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”,
6) Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej,
7) Związek Rzemiosła Polskiego.
Ponadto, ze względu na przedmiot projektowanej regulacji, projekt był przedmiotem
konsultacji z następującymi organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz
26

rodzin: Fundacja Przyjaciółka, Związek Dużych Rodzin „Trzy Plus”, Fundacja
MaMa, Fundacja Centrum Praw Kobiet, Kongres Kobiet Polskich, Stowarzyszenie
Aktywne Kobiety, Bałtyckie Centrum Gender, Demokratyczna Unia Kobiet,
Europejskie Forum Właścicielek Firm, Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania
Rodziny, Liga Kobiet Polskich, Międzynarodowa Fundacja Kobiet, Stowarzyszenie
Współpracy Kobiet NEWW Polska (NP), Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd
Główny, Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych WRZOS, Komitet
Ochrony Praw Dziecka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Sieć
Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT i Towarzystwo Rozwoju Rodziny.
W trakcie prac legislacyjnych nad projektem ustawy dodatkowo opinię przekazali
Fundacja i Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców oraz Fundacja Feminoteka.
Spośród ww. organizacji uwag nie zgłosił Związek Rzemiosła Polskiego, który
pozytywnie odniósł się do intencji projektodawców. Natomiast uwagi do projektu
zgłosili: NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków
Zawodowych, Forum Związków Zawodowych, Pracodawcy Rzeczypospolitej
Polskiej, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, Związek
Dużych Rodzin „Trzy Plus”, Europejskie Forum Właścicielek Firm, Fundacja
i Stowarzyszenie Rzecznik Praw Rodziców oraz Fundacja Feminoteka. Pozostałe
organizacje nie zajęły stanowiska.
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych poparło rozszerzenie
uprawnień związanych z rodzicielstwem i pozytywnie zaopiniowało projekt ustawy.
Zastrzeżenia OPZZ budzą jedynie rozwiązania w zakresie wysokości zasiłku
macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, tj. ograniczenie jego wysokości do
60% podstawy wymiaru zasiłku, co w praktyce spowoduje, że społeczny cel ustawy
nie zostanie osiągnięty, a z uprawnień korzystać będą osoby mające dochody wyższe
od przeciętnych. W związku z tym należy wyjaśnić, że średni wymiar zasiłku
macierzyńskiego w przypadku korzystania z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego
urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego wyniesie 80% podstawy wymiaru
zasiłku. Z uwagi na znaczne (podwójne) wydłużenie możliwości korzystania
z urlopu w celu zapewnienia opieki małemu dziecku konieczne okazało się obniżenie
wysokości zasiłku. Obniżenie do 80% zapewni środki utrzymania w czasie tych
urlopów na poziomie analogicznym jak wymiar np. zasiłku chorobowego lub
opiekuńczego. Zasiłek macierzyński w wysokości 60% podstawy wymiaru wystąpi
27

jedynie w przypadku skorzystania przez osobę uprawnioną ze 100% zasiłku
macierzyńskiego w okresie pierwszych 6 miesięcy korzystania z tego zasiłku.
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” zaproponował
przedłużenie okresu korzystania z urlopu wychowawczego do co najmniej 5. roku
życia dziecka, ponieważ po przyjęciu proponowanych zmian łączny wymiar
urlopów: macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie
52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka, a od 65 do 71 tygodni
w przypadku porodów mnogich. Uniemożliwi to pracownikowi wykorzystanie
w pełni prawa do urlopu wychowawczego w obecnym wymiarze do 3 lat (i nie
dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4. roku życia). Ta uwaga nie została
uwzględniona, wykracza ona bowiem poza zakres projektowanej nowelizacji.
Uwzględniona została natomiast uwaga dotycząca uzupełnienia art. 29a ustawy
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa o okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Natomiast nie jest konieczne dokonywanie zmian art. 16l ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia
5 grudnia 2011 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (normującego przedłużenie
czasu trwania szkolenia specjalizacyjnego lekarza lub lekarza dentysty), ponieważ
zgodnie z pkt 1 tego przepisu okres trwania szkolenia specjalizacyjnego ulega
przedłużeniu o czas nieobecności lekarza w pracy w przypadkach przewidzianych
w art. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa, np. gdy przysługuje m.in. zasiłek macierzyński.
NSZZ „Solidarność” postulowało także o objęcie ubezpieczeniem wszelkich form
zatrudnienia, ponieważ tylko w ten sposób stworzona będzie możliwość opieki nad
małym dzieckiem przy jednoczesnym utrzymaniu sytuacji materialnej rodziny bez
istotnych zmian. Uwaga ta nie została uwzględniona – zasiłek macierzyński
przysługuje w każdym przypadku wykonywania pracy, która jest objęta
ubezpieczeniem społecznym – w tym ubezpieczeniem chorobowym, które jest dla
ubezpieczonego obowiązkowe, lub do którego przystąpił dobrowolnie.
Forum Związków Zawodowych, co do zasady, popiera działania zmierzające do
poprawy sytuacji demograficznej państwa, ułatwiające start ludziom młodym,
których aktywizacja zawodowa, ale także życie rodzinne powinny być przedmiotem
troski Państwa. Jednocześnie przedstawia argumenty, iż projekt ten
w zaproponowanym kształcie nie stanowi odpowiedniej reakcji na problemy w tym
28

zakresie – przede wszystkim ze względu na panujące obecnie warunki na rynku
pracy i kryzys gospodarczy. W uwagach szczegółowych FZZ proponuje, by
w przypadku rezygnacji z dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo z urlopu
rodzicielskiego, albo z części takich urlopów (art. 1794 § 2 Kodeksu pracy),
umożliwić pracownikowi – ojcu rezygnację w terminie krótszym niż 3 dni w miejsce
7 dni. W sytuacji, gdy matka zrezygnuje z dodatkowego urlopu macierzyńskiego na
7 dni przed ewentualnym rozpoczęciem tego urlopu, ojciec zgłaszając wniosek, na co
najmniej 7 dni przed ewentualnym rozpoczęciem tego urlopu nie będzie bowiem
w stanie z niego zrezygnować najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy.
Wszystkie trzy wnioski musiałyby być złożone w tym samym dniu. Propozycja ta nie
została uwzględniona, ponieważ projektowane przepisy dotyczące terminów
składania wniosków o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz
o rezygnację z tego urlopu są spójne. Nie została także uwzględniona uwaga FZZ
dotycząca art. 1821a § 3 i art. 1824 § 1 Kodeksu pracy, mającą na celu zmniejszenie
liczby dni na złożenie przez pracownika wniosku o urlop rodzicielski z 14 na 7 dni.
Przy określaniu tego terminu uwzględniono nie tylko sytuację życiową pracownika,
ale i potrzebę zapewnienia pracodawcom możliwości poczynienia zmian
organizacyjnych mających na celu zastąpienie nieobecnego pracownika w pracy, co
wymaga czasu.
Ponadto FZZ opowiada się za tym, by za cały okres urlopu macierzyńskiego,
dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego wysokość
zasiłku wynosiła 100% podstawy wymiaru zasiłku. Uwaga ta nie została
uwzględniona, ponieważ wydłużenie urlopu z tytułu sprawowania osobistej opieki
nad dzieckiem oznacza wyższe wydatki na zasiłki macierzyńskie. Przyjęcie
propozycji jednego wymiaru zasiłku macierzyńskiego na poziomie 100%
oznaczałoby dużo wyższe wydatki na zasiłki macierzyńskie oraz płacone z tego
tytułu składki na ubezpieczenia społeczne. W 2013 r. byłby to dodatkowy koszt
rzędu 600 mln zł powyżej kosztu szacowanego w uzasadnieniu (OSR) do projektu
ustawy (przy założeniu, że 90% uprawnionych korzysta z wydłużonego urlopu).
W 2014 r. dodatkowy koszt, ponad koszt wynikający z uzasadnienia do
projektowanych regulacji, wyniósłby prawie 1 500 mln zł (przy założeniu 90%
uprawnionych i korzystających z wydłużonego urlopu). FZZ zaproponowało
również skreślenie warunku uzyskania wyrównania zasiłku macierzyńskiego
29