Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych

– 20 –
4) Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego (proponuje ona wprowadzenie
maksymalnej stawki dla całej opłaty akceptanta albo innych mechanizmów chroniących
akceptantów przed „przerzucaniem” obniżki wysokości opłaty interchange na inne
opłaty pobierane w związku z obsługą transakcji płatniczej);
5) Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (opinia analogiczna do opinii Polskiej
Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego);
6) Izba Gospodarcza Hotelarstwa Polskiego (opinia zbieżna z opinią Fundacji Rozwoju
Obrotu Bezgotówkowego).
Polska Organizacja Niebankowych Instytucji Płatności (PONIP) oraz First Data Polska
podkreśliły w swoich opiniach, że proponowana nowelizacja powinna dotyczyć wyłącznie
opłat nienegocjowalnych (czyli takich, które muszą być akceptowane przez agentów
rozliczeniowych w ustalonej wysokości). PONIP podniósł ponadto, iż „proponowana
regulacja obejmować powinna wszelkie czynności wprowadzające opłaty na rzecz strony
wydawczej, bez względu na postać, formę i strony tych czynności”. Zdaniem PONIP–u
ustawa „powinna obejmować wszystkie opłaty o cechach IF, bez względu na detale ich
funkcjonowania lub nazewnictwa”, a pozostałe opłaty powinny być regulowane
mechanizmami rynkowymi, chyba że służą obejściu ograniczeń dotyczących opłaty
interchange. First Data Polska zwrócił natomiast uwagę, iż „proponowane przepisy
wyłączając stosowanie „rulesów” organizacji w niektórych obszarach przesuwają „sterowanie
rynkiem” w sposób wydaje się nadmierny w ręce akceptantów”. Senat nie podziela tej
wątpliwości, w szczególności jeśli wziąć pod uwagę, iż większość akceptantów jest,
i
zapewne nadal pozostanie, tzw. stroną
słabszą w stosunkach z innymi,
zinstytucjonalizowanymi uczestnikami rynku płatności. First Data Polska sygnalizował
również problem technicznej możliwość udzielania przez akceptantów klientom informacji
o kartach akceptowanych w danym punkcie (uwaga ta wiąże się z dodawanym art. 34b
ust. 1). Senat stoi na stanowisku, iż w tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 11 ustawy
z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych.
Diners Club Polska proponował takie sformułowanie definicji pojęcia „opłata
interchange”, aby nie było żadnych wątpliwości, iż przepisy dotyczące tej opłaty odnoszą się
wyłącznie do systemów czterostronnych. Zdaniem Senatu ostateczna wersja definicji nie
budzi już takich wątpliwości.
American Express wyraził zaniepokojenie, iż inne aspekty proponowanej nowelizacji,
takie jak zasady dotyczące wymogów honorowania wszystkich kart oraz przepisy zakazujące
– 21 –
dyskryminacji dotyczą również systemów trójstronnych. Organizacja ta proponuje
wyłączenie systemów trójstronnych ze skutków projektowanej regulacji. Senat stanął na
stanowisku, że z konstytucyjnego punktu widzenia nie jest możliwe wyłączenie z reżimu
nowych regulacji organizacji działających w ramach systemów trójstronnych. Oczywiste jest
natomiast, że przepisy związane z opłatą interchange nie będą odnosiły się do tzw. czystych
systemów trójstronnych.11)
Inicjatywy Senatu nie popiera Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. Zdaniem
Związku, zmniejszenie stawek opłaty interchange powinno być efektem „nacisku” ze strony
uczestników rynku, tj. akceptantów kart płatniczych oraz samych konsumentów.
MasterCard zaapelował o odłożenie planów administracyjnego ustalania stawek opłaty
interchange do momentu pełnej oceny wpływu na rozwój rynku bezgotówkowego
ogłoszonych przez organizacje kartowe obniżek opłaty interchange, a także do zakończenia
procesu kompleksowej oceny skutków potencjalnej regulacji przez Ministerstwo Finansów.
Ponadto MasterCard w swojej opinii określił potencjalne zagrożenia związane z dodawanymi
art. 34a i art. 34b ust. 1. Według MasterCard dodawany art. 34b ust. 1 (dotyczy on zasady
honorowania wszystkich kart) oraz ustawowy limit opłaty interchange w systemach
czterostronnych mogą spowodować zaburzenie równowagi na rynku płatności
bezgotówkowych. W świetle przedstawionej opinii, zaproponowane rozwiązania będą
preferować jedną grupę systemów płatniczych kosztem drugiej (systemy trójstronne
względem czterostronnych), a także prawa jednej grupy przedsiębiorców (sieci handlowe)
kosztem konsumentów i mniejszych przedsiębiorców. MasterCard poparł postulaty Senatu
dotyczące opłaty surcharge oraz transparentności opłat związanych z obsługą kart
płatniczych.
VISA Europe nie popiera koncepcji ustawowego regulowania opłaty interchange.
Niemniej w opinii zaproponowała ona wprowadzenie limitów opłaty interchange zgodnie
z ustaleniami Zespołu Roboczego ds. Opłaty Interchange przy NBP. VISA Europe wnosi
również o objęcie limitami wysokości opłat systemów trójstronnych, skreślenie przepisów
dotyczących zasady honorowania wszystkich kart, wprowadzenie zakazu surcharge również
w odniesieniu do kart innych niż debetowe, wprowadzenie bardziej rygorystycznych
kryteriów dla nowo utworzonych systemów płatności objętych preferencyjnym traktowaniem

11) GREEN PAPER Towards an integrated European market for card, internet and mobile payments; http://eur-
lex.europa.eu/Notice.do?mode=dbl&lng1=en,pl&lang=&lng2=bg,cs,da,de,el,en,es,et,fi,fr,hu,it,lt,lv,mt,nl,pl,p
t,ro,sk,sl,sv,&val=645562:cs
– 22 –
w ciągu pierwszych lat działalności, wprowadzenie odpowiedniej procedury ustalania
spełniania takich kryteriów (w tym przypadku Senat uznaje, iż wystarczające będzie
stosowanie zasad ogólnych – art. 58 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
i
art.
189 ustawy z dnia 17 listopada 1969 r. – Kodeks postępowania cywilnego)
oraz modyfikacji definicji pojęcia „krajowa transakcja płatnicza” (nowe brzmienie definicji
eliminuje wątpliwość opiniodawcy).
W opinii Związku Banków Polskich (ZBP) projektowana ustawa nie doprowadzi do
osiągnięcia założonych celów, w szczególności zwiększy obrót gotówkowy (np. w efekcie
stosowania opłaty surcharge) i zahamuje konkurencję. ZBP wskazuje również, iż projekt
nadmiernie ingeruje w mechanizmy rynkowe, co może być uznane jako sprzeczne
z konstytucyjną zasadą wolności gospodarczej. Zdaniem opiniodawcy beneficjentem
proponowanej nowelizacji będą w zasadzie tylko wielkopowierzchniowe sieci handlowe.
ZBP jest również przeciwnikiem zmian związanych z zasadami: honorowania wszystkich kart
oraz niedyskryminacji. Opiniodawca stawia tezę, iż ustanowienie stawki opłaty na bardzo
niskim poziomie spowoduje „zakonserwowanie istniejącego podziału rynku między dwie
organizacje płatnicze (VISA i MasterCard) i uniemożliwi wejście na rynek innego podmiotu”.
W opinii ZBP propozycja Senatu ma charakter antykonsumencki, a jej ewentualne wejście
w życie spowolni proces zastępowania gotówki bardziej efektywnymi metodami płatności.
Analizy dokonane przed podjęciem decyzji o przygotowaniu projektu (w szczególności
analizy Ministerstwa Finansów) oraz w trakcie prac nad projektem prowadzą do wniosków
odmiennych niż prezentowane w opinii ZBP.

Niezależnie od powyższego, zgodnie z art. 127 ust. 4 i art. 282 ust. 5 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz art. 2 ust. 1 decyzji Rady 98/415/WE z dnia
29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego Banku Centralnego udzielanych
władzom krajowym w sprawie projektów przepisów prawnych, Marszałek Senatu wystąpił
o opinię do Europejskiego Banku Centralnego. W swoim stanowisku z dnia 27 listopada
2012 r. Europejski Bank Centralny poinformował, iż materia projektu nie jest objęta żadną
z kategorii określonych w art. 2 ust. 1 decyzji Rady 98/415/WE i w związku z tym nie ma on
kompetencji do wydania opinii w odniesieniu do przekazanego projektu.



– 23 –

Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa ani budżetów jednostek
samorządu terytorialnego (zostało to potwierdzone w opinii Ministra Finansów).

Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 28 stycznia 2013 r.
BAS-WAPEiM-3346/12

Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej senackiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych (przedstawiciel
wnioskodawcy: senator Kazimierz Mariusz Kleina)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r., poz. 32
ze zm.) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje zmiany w art. 1, 2, 3, 52 oraz dodanie art. 34a, 34b,
34c i 38a w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (dalej:
u.u.p.).

1.1. Zmiany dotyczą wprowadzenia do u.u.p. regulacji dotyczących zasad
funkcjonowania rynku transakcji płatniczych przy użyciu kart płatniczych.
Rynek ten jest zorganizowany w ramach systemów kart płatniczych, wśród
których wyróżniamy systemy czterostronne i trójstronne. W systemie
czterostronnym możemy wyróżnić następujących jego uczestników: banki
wydające karty płatnicze, agentów rozliczeniowych, posiadaczy kart płatniczych
(płatników) oraz akceptantów kart płatniczych. W systemach trójstronnych
funkcja wydawcy kart płatniczych oraz agenta rozliczeniowego jest połączona w
ramach jednego podmiotu. Banki wydające karty płatnicze zrzeszają się
w organizacje kartowe, które odpowiadają m.in. za przyjmowanie zasad
rozliczania kart, zapewnianie infrastruktury technicznej związanej z ich
autoryzacją, określanie wysokości opłat interchange, marketing, a także inne
działania związane z wydawaniem i obsługą kart płatniczych. Przepisy projektu
regulują niektóre aspekty funkcjonowania rynku transakcji płatniczych przy
użyciu kart płatniczych zarówno w systemach czterostronnych, jak

i trójstronnych.

1 Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 ze zm.)
2 Możemy do nich zaliczyć m.in. systemy prowadzone przez MasterCard i Visa.
3 Przykładowo, są prowadzone przez American Express oraz Diners Club.