Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny skarbowy, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Prawo prasowe

29
a korzy ć z przestępstwa, nawet uzyskana w dobrej wierze,
pozostaje jednak korzy cią nienależną.
Art. 45 § 6 przewiduje, że solidarnie będą odpowiadać wszyscy
kolejni nabywcy korzy ci majątkowej pochodzącej z przestępstwa,
o ile wiedzieli lub przy dołożeniu należytej staranno ci mogli się
dowiedzieć, że nabywają mienie stanowiące korzy ć z przestępstwa.
Jednakże, jeżeli jeden z nabywców nabył mienie w dobrej wierze,
należy przyjąć, że wszyscy kolejni również powinni korzystać
z domniemania istnienia dobrej wiary, gdyż okoliczno ci nabycia nie
mogły wskazywać, że nabywają mienie stanowiące korzy ć
z przestępstwa. Zwolnienie takich nabywców od odpowiedzialno ci
reguluje więc zdanie ostatnie art. 45 § 6. Należy jednak przewidzieć
wyjątek polegający na tym, że dany nabywca mimo wszystko wiedział
lub z łatwo cią mógł się dowiedzieć, że nabywa mienie pochodzące
z przestępstwa, na przykład gdy był osobą bliską dla sprawcy.
Okoliczno ć taka będzie jednak musiała zostać udowodniona przez
prokuratora.
Powództwo o zwrot korzy ci, lub jej równowarto ci, względem
podmiotów trzecich ponoszących odpowiedzialno ć solidarną będzie
wytaczane przez prokuratora na drodze procesu.
Odpowiedzialno ć osób trzecich na gruncie prawa karnego nie
wyklucza oczywi cie możliwo ci dochodzenia przez nabywcę
obciążonego obowiązkiem zwrotu odpowiedniego odszkodowania od
zbywcy z tytułu rękojmi (regres).
(Art. 45 § 7 K.k.)
Art. 45 § 7 K.k. stanowi gwarancję, że zasady odpowiedzialno ci
solidarnej, okre lone w § 6, będą stosowane także w przypadku, gdy
korzy ć majątkową lub jej równowarto ć należy zwrócić pokrzyw-
dzonemu lub innemu uprawnionemu podmiotowi.


30
(Art. 45 § 8 K.k.)
Art. 45 § 8 K.k. stwarza ułatwienie dowodowe dotyczące wiadomo ci
nabywcy mienia w odniesieniu do jego przestępczego pochodzenia.
Przepis ten został omówiony przy uzasadnieniu do art. 45 § 5 K.k.
W tym miejscu należy wskazać, że znajduje on zastosowanie
również w odniesieniu do domniemania okre lonego w art. 45 § 6
K.k. Należy również podkre lić, że domniemanie, o którym mowa,
ma charakter wzruszalny, co wprost wynika z tre ci projektowanego
art. 45 § 13 K.k.
(Art. 45 § 9 K.k.)
Art. 45 § 9 K.k. reguluje stosowanie konstrukcji z art. 45 § 5 K.k.
i art. 45 § 6 i 7 k.k. w odniesieniu do mienia sprawcy skazanego za
przestępstwo o charakterze terrorystycznym lub poważne przestęp-
stwo popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na
celu popełnienie przestępstwa. Ze względu na fakt, że przepadek
okre lony w art. 45 § 3 K.k. dotyczy całego mienia sprawcy, chyba
że wykaże on legalno ć jego pochodzenia, stosowanie domniemań,
o których mowa w § 5 i 6, należało ograniczyć wyłącznie do tych
składników mienia, które zostały nabyte w czasie popełnienia
przestępstwa lub po jego popełnieniu, do czasu wydania chociażby
nieprawomocnego wyroku. Konstrukcja ta jest analogiczna do
ograniczenia zawartego przy stosowaniu domniemania zawartego
w § 2 i ma na celu wyeliminowanie konieczno ci udowadniania przez
nabywcę legalno ci nabywanego mienia, w sytuacji gdy mienie to nie
mogło jeszcze wówczas pochodzić z przestępstwa.
Konieczno ć wprowadzenia tego ograniczenia wynika z szerokiego
zakresu przedmiotowego art. 45 § 3 K.k. (przepis ten odnosi się do
cało ci mienia sprawcy nabytego do chwili wydania chociażby
nieprawomocnego wyroku i niekoniecznie stanowiącego korzy ć
uzyskaną z przestępstwa). Proste zastosowanie w takim przypadku
domniemania z art. 45 § 5 K.k. lub odpowiedzialno ci solidarnej
z art. 45 § 6 K.k. mogłoby prowadzić do zakwestionowania

31
wszystkich umów cywilnoprawnych zawartych kiedykolwiek przez
sprawcę, jak również do solidarnej odpowiedzialno ci wszystkich jego
kontrahentów. Byłoby to rażąco sprzeczne z wymogami bezpie-
czeństwa obrotu. Z tego względu projektodawca zdecydował się na
wprowadzenie omawianego ograniczenia.
(Art. 45 § 10 K.k.)
Art. 45 § 10 K.k. rozstrzyga normatywnie istniejące w doktrynie
wątpliwo ci co do tego, czy w skład korzy ci majątkowej z prze-
stępstwa zalicza się również pożytki i inne przychody uzyskane
w drodze legalnej z tej korzy ci. Choć przychody te zostały końcowo
uzyskane legalnie, to jednak nie do zaakceptowania jest sytuacja,
w której nie podlegają one zwrotowi na równi z uzyskaną pierwotnie
korzy cią. Przeciwne rozwiązanie prowadzi bowiem do tego, że
sprawca może legalnie zachować czę ć korzy ci po rednio
pochodzących z przestępstwa, a mianowicie pożytki czy przychody
z rzeczy lub praw. Przepisy prawa cywilnego o bezpodstawnym
wzbogaceniu, które upoważniałyby poszkodowanego do dochodzenia
zwrotu pożytków z zabranej rzeczy, znajdują za tylko czę ciowe
zastosowanie. Projektowany przepis zmienia tę niepożądaną
sytuację.
(Art. 45 § 11 K.k.)
Art. 45 § 11 K.k. modyfikuje aktualny przepis art. 45 § 5 K.k.. Zgodnie
z obecnie obowiązującym rozwiązaniem w razie współwłasno ci
małżeńskiej „orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy
lub przepadek równowarto ci tego udziału”. Z regulacji tej wynika,
że orzekając przepadek mienia lub korzy ci z przestępstwa, sąd
może sięgnąć jedynie do czę ci ułamkowej, należącej do sprawcy,
nie za do udziału jego małżonka w tej korzy ci lub mieniu.
Utrzymanie tego przepisu umożliwiałoby w rzeczywisto ci pozo-
stawienie w faktycznym władaniu sprawcy znacznej czę ci mienia
wyłączonej z przepadku. Uzupełnieniem tego przepisu jest art. 45 § 4
K.k., przewidujący zastosowanie domniemania przestępczego

32
pochodzenia mienia z art. 45 § 2 K.k. oraz rozszerzonego przepadku
mienia z art. 45 § 3 K.k. także wobec mienia, które weszło w skład
małżeńskiej wspólno ci majątkowej.
Projektowany przepis wprowadza rozróżnienie między przepadkiem
mienia stanowiącym przedmiot współwłasno ci a mienia włączonego
do majątku wspólnego małżonków. O ile w drugiej sytuacji prze-
padkowi ulega mienie w cało ci, o tyle w pierwszej przepadkowi
podlega jedynie udział sprawcy we współwłasno ci. Jest to uza-
sadnione odmiennym charakterem tych dwu instytucji prawa
cywilnego. Tylko bowiem w odniesieniu do mienia włączonego do
majątku wspólnego małżonków sprawca zachowuje faktyczne
władztwo nad cało cią owego mienia, co z kolei uzasadnia jego
przepadek w cało ci. Uprawnienia władcze sprawcy wobec mienia
będącego przedmiotem współwłasno ci w czę ciach ułamkowych
ograniczone są natomiast wysoko cią przysługującego mu udziału
w tym prawie. Przyczyną rozróżnienia przewidzianego w art. 45 § 11
K.k. jest zatem różnica co do faktycznej możliwo ci dysponowania
mieniem przez sprawcę, wynikająca z odmienno ci omawianych
reżimów prawnych.
(Art. 45 § 12 K.k.)
Art. 45 § 12 K.k. stanowi odpowiednik aktualnego art. 45 § 4 K.k.
i przewiduje stosowanie domniemań okre lonych w § 2, 5 i 8
w postępowaniu zabezpieczającym z art. 291, a także przy zabez-
pieczeniu mienia okre lonym w projektowanym art. 291a K.p.k.
Zmiana dotyczy dostosowania numeracji paragrafów, które zawierają
odpowiednie domniemania.
(Art. 45 § 13 K.k.)
Art. 45 § 13 K.k. stanowi odpowiednik zdania drugiego obecnego
art. 45 § 4 K.k. Połączenie w jednym paragrafie przepisu dotyczącego
stosowania domniemań w postępowaniu zabezpieczającym z prze-
pisem regulującym ewentualne powództwo o obalenie tych domnie-

33
mań nie znajduje żadnego uzasadnienia. Stąd też zdecydowano
o przeniesieniu tre ci projektowanego art. 45 § 13 K.k. do odrębnej
jednostki redakcyjnej.
Projektowany przepis przewiduje możliwo ć wystąpienia z powódz-
twem przeciwko Skarbowi Państwa o obalenie domniemań
przewidzianych w art. 45 § 2, 5 lub 8 K.k. albo z powództwem
o ustalenie pochodzenia mienia i rodków służących do jego nabycia
w związku z projektowanym przepisem art. 45 § 3 K.k. Uprawnienie
to służy zarówno sprawcy, jak i osobom trzecim, niezależnie od ich
formy prawnej czy organizacyjnej. Możliwo ć wniesienia powództwa
nie jest przy tym uwarunkowana udziałem w postępowaniu karnym.
Dotyczy ona zarówno tych osób, które biorą udział w postępowaniu
karnym, podejmując w jego trakcie obrony swoich uprawnień,
chociażby przez próby obalenia domniemań, o których mowa, jak też
i tych, które w procesie karnym nie występują. Można zatem przyjąć,
że projekt ustanawia podwójne gwarancje interesu sprawcy i innej
osoby zainteresowanej – karnoprawne i cywilnoprawne. Zarazem
przepis odchodzi od konstrukcji obligatoryjnego zawieszenia postępo-
wania egzekucyjnego w każdym przypadku wytoczenia powództwa
o obalenie domniemania. Zawieszenie egzekucji stanowi formę za-
bezpieczenia wytoczonego powództwa cywilnego, w szczególno ci
powództwa przeciwegzekucyjnego. Tym samym powinno być ono
stosowane w postępowaniu cywilnym, zgodnie z ogólnymi zasadami
postępowania zabezpieczającego (art. 730 i n. K.p.c.).
(Art. 45 § 14 K.k.)
Art. 45 § 14 stanowi odpowiednik obowiązującego art. 45 § 6, z tym
że pojęcie „korzy ci” zastąpiono okre leniem „mienie”, a to ze
względu na wprowadzenie w art. 45 § 3 pojęcia przepadku mienia.
Przepadek mienia będzie oczywi cie obejmować również przepadek
okre lonego jego składnika. Ponadto przepis ten przewiduje możli-
wo ć wytoczenia powództwa, o którym mowa w § 13, zarówno przed