Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks karny skarbowy, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy - Prawo prasowe

Warszawa, 5 marca 2008 r.
BAS-WAEM-483/08



Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks
karny skarbowy, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks
karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo prasowe (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Beata Kempa) jest projektem ustawy wykonującej
prawo Unii Europejskiej

Przedstawiony poselski projekt ustawy przewiduje zmiany ustaw: z dnia
6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zmianami), z dnia
10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U z 2007 r. Nr 111, poz.
765, ze zmianami), z dnia 6 czerwca – Kodeks postępowania karnego (Dz. U.
Nr 89, poz. 555, ze zmianami), z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
wykonawczy (Dz. U. nr 90, poz. 557, ze zmianami), z dnia 26 stycznia 1984 r. –
Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, ze zmianami).
Zmiany dotyczą stosowania instytucji przepadku mienia w związku z
popełnieniem przestępstwa i zmierzają do podmiotowego i przedmiotowego jej
rozszerzenia. Przepisy projektu formułują domniemania prawne odnoszące się
do pochodzenia mienia (także w przypadku, gdy mienie to znajduje się w
posiadaniu innej niż sprawca osoby) i przenoszą ciężar dowodu legalności
pochodzenia mienia na sprawcę przestępstwa albo inną zainteresowaną osobę.
Projekt zawiera także regulacje dotyczące mienia wchodzącego w skład
małżeńskiej wspólności majątkowej oraz procedury obalenia domniemań
dotyczących pochodzenia mienia. W proponowanej zmianie ustawy – Prawo
prasowe przewidziano możliwość orzeczenia przez sąd przepadku nośnika
informacji służącego do wytworzenia materiału prasowego, z razie skazania za
przestępstwo popełnione przez opublikowanie takiego materiału.
Decyzja ramowa Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w
sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa
(Dz. Urz. UE L 68 z 15.3.2005 r., str. 49) zobowiązuje państwa członkowskie do
podjęcia niezbędnych środków w celu umożliwienia konfiskaty, w całości lub w

2
części, narzędzi i korzyści z przestępstw zagrożonych karą pozbawienia
wolności w wymiarze powyżej jednego roku lub mienia, którego wartość
odpowiada takim korzyściom (art. 2 decyzji ramowej). Natomiast konfiskata
mienia powinna być przewidziana w prawie krajowym co do wskazanych w
decyzji ramowej przestępstw, w odniesieniu do których granice zagrożenia karą
pozbawienia wolności są co najmniej takie jak wskazane w decyzji (w
zależności od rodzaju przestępstwa), i jednocześnie przestępstwo może
przysporzyć korzyści majątkowej (art. 3 ust. 1). Przesłankami orzeczenia
konfiskaty mienia są sytuacje, w których sąd krajowy jest w pełni przekonany,
że dane mienie pochodzi z działalności przestępczej osoby skazanej, lub sąd jest
w pełni przekonany, że mienie pochodzi z podobnej działalności przestępczej
osoby skazanej, lub wartość mienia jest nieproporcjonalna w stosunku do
legalnych dochodów osoby skazanej i sąd jest w pełni przekonany, że dane
mienie pochodzi z działalności przestępczej tej osoby (art. 3 ust. 2). Ponadto,
zgodnie z decyzją, państwo członkowskie może rozważyć przyjęcie
niezbędnych środków w celu umożliwienia konfiskaty mienia nabytego przez
osoby najbliższe dla danej osoby i mienia przekazanego osobie prawnej, nad
którą ta osoba sprawuje kontrolę (art. 3 ust. 3). Jednocześnie państwa
członkowskie są zobowiązane zapewnić osobom, wobec których stosowane są
postanowienia dotyczące konfiskaty, skuteczne środki prawne w celu ochrony
ich praw (art. 4). Przyjęte w prawie krajowym środki służące wykonaniu decyzji
powinny odpowiadać zobowiązaniom nakazującym poszanowanie praw
podstawowych i podstawowych zasad, w szczególności zasady domniemania
niewinności (art. 5).
Państwa członkowskie powinny były przyjąć niezbędne środki w celu
wykonania decyzji ramowej do 15 marca 2007 r. (art. 6).
Należy stwierdzić, że projekt umożliwia orzeczenie konfiskaty mienia w
sytuacjach, w których wymaga tego decyzja ramowa. Proponowane przepisy
będą jednak miały zastosowanie także do przypadków nieobjętych tą decyzją.
Projekt nie ogranicza możliwości orzeczenia przepadku mienia wyłącznie do
przestępstw wskazanych w decyzji (projekt nie wymienia przestępstw, ale
wskazuje kryteria, jakim musi odpowiadać przestępstwo, aby możliwe było
orzeczenie przepadku). Zaproponowane przepisy umożliwiłyby ponadto
orzeczenie przepadku mienia, które znajduje się we władaniu osoby (podmiotu)
niezwiązanej bezpośrednio ze sprawcą – poprzez stworzenie systemu
domniemań prawnych co do pochodzenia mienia. Jednocześnie przewidziano
procedurę obalenia domniemań oraz możliwość zaskarżenia orzeczeń wydanych
w tym zakresie – co można uznać za środki prawne służące ochronie praw, o
których mowa w art. 4 decyzji ramowej Rady 2005/212/WSiSW.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks
karny skarbowy, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks
karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo prasowe jest zgodny z prawem Unii
Europejskiej. Można też uznać, że projekt – w zakresie w jakim umożliwia



3
orzeczenie konfiskaty mienia w sytuacjach, w których wymaga tego decyzja
ramowa – jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego
Akceptował: Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski






Deskryptory Bazy REX: konfiskata mienia, prawo karne, postępowanie karne, prawo
prasowe, Unia Europejska