Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw

Potrzeba dokonania nowelizacji ustawy o drogach publicznych oraz zmiany niektórych
innych ustaw wynika zatem z konieczności implementacji do prawa krajowego przepisów
unijnych.

Proponowane zmiany w przepisach obowiązujących będą obejmowały oprócz tytułowej
zmiany ustawy o drogach publicznych również zmiany:
− ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. − Prawo budowlane,
− ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. − Prawo o ruchu drogowym,
− ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji
inwestycji w zakresie dróg publicznych,
− ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko,
− ustawy z dnia 12 stycznia 2007 r. o drogowych spółkach specjalnego przeznaczenia.
Jednocześnie konieczne będzie wydanie nowych aktów wykonawczych do zmienionych
ustaw.
Celem wprowadzenia proponowanych zmian jest przede wszystkim – zgodnie z art. 1
ww. dyrektywy – ustanowienie oraz wdrożenie procedur dotyczących zarządzania
bezpieczeństwem dróg wchodzących w skład transeuropejskiej sieci drogowej (w tym: ocen
wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego, audytów bezpieczeństwa ruchu drogowego,
klasyfikacji odcinków dróg o dużej koncentracji wypadków, klasyfikacji odcinków dróg ze
względu na bezpieczeństwo sieci drogowej).

W Polsce drogi należące do transeuropejskiej sieci drogowej posiadają długość około
4800 km i obecnie pozostają w kompetencjach 28 zarządców dróg, Generalnego Dyrektora
Dróg Krajowych i Autostrad oraz 27 prezydentów miast na prawach powiatu.
Wymienione
wyżej zagadnienia nie były do tej pory przedmiotem krajowych regulacji
prawnych.
Projektowana regulacja przywiązuje dużą wagę do rozwoju zawodowego kadry
audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz do właściwego doboru osób
dopuszczonych do wykonywania funkcji audytora, zapewniających rzetelne przeprowadzanie
audytu bezpieczeństwa infrastruktury drogowej na każdym z etapów jej projektowania,
4
 
przygotowania do otwarcia oraz podczas użytkowania. Projektowane przepisy zapewniają
jednocześnie podwyższenie umiejętności audytorów przez zagwarantowanie osobom
wykonującym takie funkcje możliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Zakłada się,
że system szkoleń ukierunkowanych na stosowanie właściwych standardów prowadzenia
audytu bezpieczeństwa infrastruktury drogowej powinny uruchomić uczelnie wyższe zgodnie
z programem szkolenia specjalistycznego określonym w akcie wykonawczym do ustawy.

Projekt ustawy zmierza do określenia spójnego zakresu praw i obowiązków,
umożliwiających stosowanie procedur wynikających z przepisów dyrektywy.
Przewidywanym skutkiem zmian prawnych będzie poprawa bezpieczeństwa infrastruktury
drogowej i zmniejszenie ilości zdarzeń drogowych, w szczególności tych powodujących
koszty społeczne, a w konsekwencji również ich obniżenie.

W ocenie projektodawców nie jest możliwe podjęcie interwencji innej niż nowelizacja
ustawy. W polskim porządku prawnym brak jest obecnie przepisów odnoszących się
w sposób kompleksowy do zagadnień stanowiących przedmiot dyrektywy.

3.
Zakres proponowanych zmian w obowiązujących aktach prawnych

Projektowane przepisy będą stosowane do projektowania, budowy, przebudowy, a także
do zarządzania drogami publicznymi znajdującymi się w transeuropejskiej sieci drogowej.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż przedmiotowa dyrektywa nie ma zastosowania do
tuneli drogowych objętych dyrektywą 2004/54/WE. Zatem projektowana ustawa wyłącza
z zakresu swojej regulacji ww. tunele.

W art. 1 projektu ustawy wprowadza się zmiany w ustawie z dnia 21 marca 1985 r.
o drogach publicznych.
W pkt 1 proponuje się wprowadzenie nowych definicji, którymi dotąd nie posługiwała
się ustawa o drogach publicznych, a które są konieczne z uwagi na implementację do
polskiego systemu prawnego przepisów dyrektywy 2008/96/WE. Proponuje się zatem
wprowadzenie następujących definicji:
– transeuropejskiej sieci drogowej,
– oceny wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego,
5
 
– audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego,
– klasyfikacji odcinków dróg o dużej koncentracji wypadków,
– klasyfikacji odcinków dróg ze względu na bezpieczeństwo sieci,
– uczestnika ruchu drogowego.
W pkt 2 projektu przewidziano nowe brzmienie art. 19 ust. 3, zgodnie z którym
ograniczono zakres zadań wykonywanych przez spółkę, z którą zawarto umowę o budowę
i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady, w zakresie zarządzania
bezpieczeństwem dróg w transeuropejskiej sieci drogowej. Wprowadzona zmiana związana
jest z faktem, iż spółka pełni jedynie funkcje zarządcy autostrady płatnej, co oznacza, iż nie
jest ona zarządcą drogi w pełnym tego słowa znaczeniu. Nie posiada tych samych
obowiązków i możliwości działania, co zarządca drogi wskazany w art. 19 ust. 2 i 5 ustawy
o drogach publicznych w podziale na poszczególne kategorie dróg. Generalny Dyrektor Dróg
Krajowych i Autostrad jest zatem centralnym organem administracji rządowej właściwym
w sprawach dróg krajowych, nie zaś spółka, która może wykonywać tylko niektóre
uprawnienia przysługujące zarządcy drogi dotyczące bieżącej eksploatacji drogi. Ponadto
należy zauważyć, że umowy zawarte z ww. spółkami pomimo długiego okresu ich
obowiązywania są jednak umowami zawartymi na czas określony. Dlatego też w celu
utrzymania jednolitych standardów na drogach zarządzanych przez GDDKiA
w
projektowanym art. 19 ust. 3 nie zmieniono obecnych zadań spółki, wyłączając
równocześnie z zakresu jej zadań kwestie związane z zarządzaniem bezpieczeństwem dróg
w transeuropejskiej sieci drogowej, z wyjątkiem przeprowadzania okresowych kontroli, które
są wykonywane aktualnie przez spółkę. Zatem na autostradach płatnych zarządzanie
bezpieczeństwem dróg w transeuropejskiej sieci drogowej (tj. przeprowadzanie oceny
wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego, audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego,
dokonywanie klasyfikacji odcinków dróg o dużej koncentracji wypadków oraz klasyfikacji ze
względu na bezpieczeństwo sieci drogowej) będzie należało do kompetencji Generalnego
Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. Natomiast spółka, z którą zawarto umowę o budowę
i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady, będzie przeprowadzała okresowe
kontrole stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych, ze
szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym
weryfikację cech i usterek, które wymagają prac konserwacyjnych ze względu na
6
 
bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz badała wpływ robót drogowych na bezpieczeństwo
ruchu drogowego.
W pkt 3 projektu proponuje się wprowadzenie w art. 20 ustawy o drogach publicznych
nowych obowiązków związanych z implementacją dyrektywy w zakresie zarządzania
bezpieczeństwem sieci drogowej. Obowiązki te będą dotyczyły tych zarządców dróg, którzy
zarządzają drogami leżącymi w transeuropejskiej sieci drogowej. Poprzez podzielenie
odcinków dróg sieci na kategorie i przeprowadzenie analizy dla każdej z nich,

z uwzględnieniem czynników takich jak: koncentracja wypadków, natężenie ruchu i rodzaj
ruchu, sporządzona zostanie lista priorytetowych odcinków dróg, na których konieczne będzie
dokonanie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Z tego względu dokonano również
zmian w art. 19 ustawy o drogach publicznych (pkt 2 projektu), gdzie zostały podzielone
zadania związane z zarządzaniem bezpieczeństwem autostrad płatnych w transeuropejskiej
sieci drogowej między Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad a spółką,
z którą zawarto umowę o budowę i eksploatację albo wyłącznie eksploatację autostrady.
W art. 20 ustawy o drogach publicznych dodany pkt 10a, dotyczący badania przez
wszystkich zarządców dróg wpływu robót drogowych na bezpieczeństwo ruchu drogowego,
nie jest nowym zadaniem zarządcy drogi, a jedynie stanowi wyodrębnienie zadania
z dotychczasowego pkt 10 dotyczącego przeprowadzania okresowych kontroli stanu dróg
i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych. Zadania zarządcy drogi
wymienione w art. 20 pkt 10 i 10a ustawy o drogach publicznych wypełniają równocześnie
wymogi dotyczące kontroli bezpieczeństwa, o których mowa w dyrektywie 2008/96/WE.
Na zarządców dróg leżących w transeuropejskiej sieci drogowej (w tym dla prezydentów
miast na prawach powiatu) projektowana ustawa nakłada nowe obowiązki. Zadania
wynikające z zarządzania drogami publicznymi, zgodnie z podziałem wskazanym w art. 19
ustawy o drogach publicznych, jest zadaniem własnym prezydentów miast na prawach
powiatu. Oznacza to, że zarządcy mają też obowiązek zapewnienia finansowania tych zadań.


Ponadto w pkt 4 projektu przewidziano możliwość (tak jak to przewiduje dyrektywa)
stosowania przepisów związanych z zarządzaniem bezpieczeństwem dróg w transeuropejskiej
sieci drogowej do pozostałych dróg publicznych. Należy bowiem wyjaśnić, iż zgodnie z art. 1
ust. 3 ww. dyrektywy 2008/96/WE: „Państwa członkowskie mogą również stosować przepisy
niniejszej dyrektywy jako zestaw najlepszych praktyk w odniesieniu do krajowej
7
 
infrastruktury transportu drogowego niewchodzącej w skład transeuropejskich sieci
drogowych, której budowa została w całości lub w części sfinansowana przez Wspólnotę.”.
Zatem zarządcy dróg publicznych innych niż znajdujących się w transeuropejskiej sieci
drogowej będą mogli stosować wprowadzane procedury w zakresie m.in. przeprowadzania
audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego w ramach dostępnych środków finansowych,
w przypadku finansowania lub współfinansowania drogi ze środków pochodzących z budżetu
Unii Europejskiej, gdy obowiązek taki jest warunkiem uzyskania tego finansowania.
Reasumując, z uwagi na fakt, że możliwości zastosowania procedur wynikających z
ww. dyrektywy 2008/96/WE, na drogi publiczne znajdujące się poza transeuropejską siecią
drogową, wynika z postanowień art. 1 ust. 3 ww. dyrektywy, zarządcy dróg publicznych,
innych niż znajdujące się w transeuropejskiej sieci drogowej, powinni mieć możliwość
stosowania wprowadzonych projektowaną ustawą procedur. Pamiętać należy, iż przewidziane
w projekcie procedury przeprowadzania oceny wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego
jak również audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, mają na celu zwrócenie uwagi na
projektowanie bezpiecznych rozwiązań, eliminację błędów projektowych, które mogłyby być
przyczyną wypadków, minimalizację ryzyka i konsekwencji wypadków drogowych na
projektowanym obiekcie drogowym lub pobliskiej sieci drogowej, minimalizację potrzeb
i kosztów ewentualnych prac naprawczych po zrealizowaniu projektu.
Pkt 5 projektu przewiduje dodanie nowych rozdziałów 2b i 2c, w których zawarte będą
przepisy dotyczące zarządzania bezpieczeństwem dróg w transeuropejskiej sieci drogowej
(rozdział 2b) oraz statusu audytora bezpieczeństwa ruchu drogowego (rozdział 2c).
W rozdziale 2b proponuje się określić, iż zarządzanie bezpieczeństwem dróg
w
transeuropejskiej sieci drogowej polega na przeprowadzeniu oceny wpływu na
bezpieczeństwo ruchu drogowego, audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, dokonywaniu
klasyfikacji odcinków dróg o dużej koncentracji wypadków oraz klasyfikacji ze względu na
bezpieczeństwo sieci drogowej.
Projektowany art. 24i określa, kiedy ocena wpływu na bezpieczeństwo ruchu
drogowego jest przeprowadzana, jakie elementy ocena powinna zawierać i co należy przy jej
sporządzaniu uwzględniać. Umożliwi to zgodnie z przepisami dyrektywy wykazanie wpływu
różnych planowanych wariantów danej inwestycji drogowej na bezpieczeństwo ruchu
drogowego.
8