Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw

przejmuje z powrotem kompetencje w zakresie wykonania kary. Jeżeli miejsce pobytu
skazanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostanie następnie ustalone, zawiadamia
się o tym niezwłocznie właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia. Orzeczona
w tym państwie kara pozbawienia wolności może być wykonywana dopiero wówczas, jeżeli
jego właściwy sąd lub inny organ ponownie skieruje wystąpienie, o którym mowa
w art. 611tg § 1.

Art. 611ts rozstrzyga o kosztach wykonania orzeczenia i stanowi implementację
art. 24 decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności. Stanowi
on, iż koszty związane z wykonaniem orzeczenia, o którym mowa w art. 611tg § 1, ponosi
Skarb Państwa, z wyjątkiem kosztów przekazania sprawcy na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. Obowiązek ten dotyczy także innych państw członkowskich UE. Oznacza to, że
powinny one wprowadzić do prawa krajowego regulację obciążającą ich Skarb Państwa
kosztami wykonania obcego orzeczenia.

Zmiana art. 561 K.p.k. jest konieczna w związku z art. 19 ust. 1 decyzji ramowej
o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności, który daje zarówno państwu
wydania, jak i wykonania orzeczenia możliwość zastosowania prawa łaski. Analogiczne
uregulowanie jest zawarte w art. 12 Konwencji Rady Europy o przekazywaniu skazanych,
sporządzonej w Strasburgu dnia 21 marca 1983 r.8) W związku z wdrożeniem przepisów
konwencji do polskiego porządku prawnego nie dokonano zmiany art. 561 K.p.k. Biorąc pod
uwagę, iż wskazane regulacje w jednakowy sposób określają możliwość skorzystania
z prawa łaski w odniesieniu do skazanego przekazanego do Polski, należało wprowadzić
uregulowanie wskazujące na właściwość sądu do orzekania w przedmiocie ułaskawienia oraz
termin rozpoznania prośby o ułaskawienia, które będzie miało zastosowanie w obydwu
omawianych sytuacjach.

Z kolei zamieszczenie w art. 607s K.p.k. § 5 stanowi implementację art. 25 decyzji
ramowej o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności, określającego

8) Dz. U. z 1995 r. Nr 51, poz. 279, z późn. zm.

18
pierwszeństwo stosowania przepisów w wypadku, gdy ENA wydana została w celu ścigania,
zaś polski sąd wykonał ją, pod warunkiem że dana osoba będzie odesłana na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej po prawomocnym zakończeniu postępowania w państwie wydania
ENA, jak również, gdy ENA wydana została w celu wykonania kary pozbawienia wolności.
Znajdzie on więc zastosowanie także w odniesieniu do sytuacji opisanej w art. 607t K.p.k.
W takiej sytuacji w Polsce dochodzi do wykonania kary orzeczonej w innym państwie
członkowskim. Do wykonania kary pozbawienia wolności będą miały jednak zastosowanie
przepisy zawarte w rozdziale 66g, z wyjątkiem przepisów, które nie odpowiadają specyfice
przekazania zwrotnego w trybie ENA.

3. Zmiany w ustawie – Kodeks postępowania karnego, w zakresie dotyczącym
wykonania orzeczeń związanych z poddaniem sprawcy próbie i warunkowego zwolnienia

Decyzja ramowa Rady 2008/947/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu
zasady wzajemnego uznawania do wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub
warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia
i obowiązków wynikających z kar alternatywnych. Termin implementacji decyzji ramowej
upływa z dniem 6 grudnia 2011 r.

Decyzja ramowa o probacji stanowi kolejny instrument wyrażający zasadę
wzajemnego uznawania orzeczeń w ramach UE. Jej celem jest umożliwienie wzajemnego
uznawania i przejmowania do wykonania wyroków skazujących na kary niepolegające na
pozbawieniu wolności lub grzywnie. Z uwagi na odmienne systemy prawne państw
członkowskich, decyzja ramowa pozwala na uznawanie i wykonywanie wyroków oraz
decyzji wydanych przez inne organy niż sądowe. Decyzje organów pozasądowych muszą
mieć jednak ścisły związek z orzeczeniem sądu. Chodzi tu o takie sytuacje, w których sąd
wymierza karę związaną z poddaniem sprawcy próbie, ale szczegółowe obowiązki skazanego
w okresie próby są określane przez kuratora.
Wdrożenie przepisów decyzji ramowej o probacji powinno mieć wpływ na ułatwienie
resocjalizacji osób skazanych, skuteczniejszą ochronę ofiar i społeczeństwa, a także
upowszechnienie stosowania odpowiednich warunków zawieszenia i obowiązków

19
wynikających z kar alternatywnych w odniesieniu do sprawców, którzy nie mieszkają
w państwie skazania.
Przez implementację decyzji ramowej o probacji będzie możliwe przekazywanie
i przyjmowanie do wykonania w ramach państw UE wyroków (i decyzji) w sprawie
zawieszenia wykonania kary lub warunkowego zwolnienia z jej odbywania. Wyroki takie
(lub decyzje) będą obejmować kary pozbawienia wolności z warunkowym ich zawieszeniem
lub zwolnieniem z wykonania, kary warunkowe (odpowiadające na gruncie prawa polskiego
w pewnym zakresie warunkowemu umorzeniu postępowania karnego) i kary alternatywne
(rozumiane w prawie polskim jako kary ograniczenia wolności i środki karne orzeczone
samoistnie na podstawie art. 39 K.k.).
W oparciu o decyzję ramową o probacji uznaniu i wykonaniu będą mogły podlegać
wyroki (i decyzje), które będą określać warunki lub obowiązki nałożone na skazanego,
wskazane wprost w decyzji ramowej. Do takich warunków i obowiązków należą m.in.
obowiązek informowania przez osobę określonego organu o każdej zmianie miejsca pobytu,
obowiązki odnoszące się do sposobu zachowania, miejsca pobytu, kształcenia, nakaz
unikania kontaktu z określonymi osobami (art. 4 decyzji ramowej o probacji).
Zdecydowana większość określonych w niej warunków i obowiązków znajduje swoje
odzwierciedlenie na gruncie prawa polskiego jako środki karne, środki mające zastosowanie
do warunkowego umorzenia postępowania, do warunkowego zawieszenia wykonania kary
i warunkowego przedterminowego zwolnienia. Niektóre z nich w prawie polskim znajdują
zastosowanie jako środek zapobiegawczy (np. ograniczenia dotyczące opuszczania
terytorium państwa, czy też nakaz stawiania się w określonym czasie przed określonym
organem).
Niniejszy projekt reguluje kwestie dotyczące zarówno przekazywania przez polskie
sądy wyroków do uznania i wykonania w innych państwach UE (rozdział 66h), a także
otrzymywania takich wyroków (i decyzji) z innych państw w celu uznania i wykonania ich
w Polsce (rozdział 66i).


20
Projektowany rozdział 66h odnosi się do występowania przez polski sąd do
właściwych organów innych państw członkowskich UE o bezpośrednie wykonanie
prawomocnych orzeczeń.
Decyzja ramowa o probacji określa państwa, do których wyrok (lub decyzja) mogą
być przekazane. Zgodnie z decyzją ramową przepis art. 611u § 1 i 2 przewiduje, iż
przekazanie wyroku (lub decyzji) następuje do państwa, w którym sprawca posiada legalne
stałe miejsce pobytu, jeżeli wrócił on do tego państwa lub wyraził wolę powrotu do niego.
Wyrażenie woli może nastąpić w dowolny sposób; w praktyce będzie to oświadczenie
składane przez skazanego przed sądem lub wobec kuratora. Z tego względu projekt nie
wprowadza w tej mierze żadnych dodatkowych warunków.
Przekazanie może nastąpić do innego państwa niż wymienione wyżej, pod warunkiem
zgody właściwego organu tego ostatniego państwa. Zgodnie z decyzją ramową projekt
przewiduje w tym zakresie obowiązek uprzedniego uzyskania zgody właściwego organu
państwa wykonania. Zapytanie o zgodę państwa obcego może nastąpić w trakcie posiedzenia
w przedmiocie wystąpienia. Z zapytaniem takim może wystąpić sąd. Zgoda państwa obcego
może jednak zostać wyrażona nie tylko wskutek oficjalnego zapytania sądu polskiego, ale
np. na wniosek złożony przez samego skazanego, przed posiedzeniem w przedmiocie
wystąpienia. Z tego względu wprowadzanie dalszych wymogów proceduralnych nie wydaje
się celowe. Ponadto art. 611u § 3 wskazuje, iż każdorazowe przekazanie może nastąpić tylko
do jednego państwa wykonania.
Zgodnie z decyzją ramową o probacji przekazaniu mogą podlegać orzeczenia
nakładające na skazanego określone obowiązki. Tym samym, rozstrzygając w przedmiocie
wystąpienia, polski sąd będzie zobowiązany do skontrolowania, czy nałożony na skazanego
obowiązek zgodny jest z katalogiem zawartym w decyzji. Z tego względu art. 611u w § 1
wymienia przepisy polskich ustaw karnych, które przewidują obowiązki odpowiadające
przewidzianym w instrumencie europejskim.
Tak jak w innych decyzjach ramowych z zakresu wzajemnego uznawania orzeczeń,
prawodawca europejski wprowadził zasadę bezpośrednich kontaktów między organami
sądowymi państw członkowskich. Równie standardowy charakter mają regulacje dotyczące
załączanego do wystąpienia zaświadczenia, sposobu przekazywania dokumentów, języka

21
i wyznaczenia właściwych organów. Uwzględniając rozwiązania zawarte w decyzji
ramowej, projektodawca wprowadził odpowiednie regulacje w art. 611u § 2 – 4.
Decyzja ramowa o probacji nie reguluje krajowego postępowania karnego po
przekazaniu wyroku do uznania i wykonania innemu państwu UE. Wprowadzenie trybu
postępowania polskiego sądu jest jednak niezbędne. Projektowany art. 611ua § 1 – 3 określa
sposób procedowania polskiego sądu po przekazaniu sprawy do państwa wykonania wyroku.
Zgodnie z tym przepisem po przekazaniu wyroku do innego państwa UE sąd zawiesza
postępowanie wykonawcze. Podejmuje zawieszone postępowanie i umarza je po uzyskaniu
informacji o zakończeniu wykonywania wyroku w innym państwie UE, a także w przypadku
gdy wobec skazanego zapadło orzeczenie co do tego samego czynu w innym państwie UE
i zostało ono wykonane. Sąd podejmuje zawieszone postępowanie w celu dalszego
prowadzenia w sytuacji, gdy istnieją określone przeszkody do wykonania wyroku, bądź też
nie jest możliwe wydanie orzeczenia związanego z wykonaniem wyroku w innym państwie
członkowskim UE.
Państwo wykonania ma możliwość dokonania określonych modyfikacji, które
pozwolą mu na wykonanie orzeczenia w zgodzie z prawem krajowym. Może to jednak
prowadzić do niepożądanej przez państwo wydania ingerencji w treść wyroku. W związku
z tym, zgodnie z decyzją ramową o probacji, art. 611ua § 4 przewiduje możliwość cofnięcia
wystąpienia, jeżeli państwo wykonania dokona adaptacji kary do własnych regulacji
prawnych, a sąd polski uzna, że ta zmiana istotnie zniekształca treść orzeczenia, zwłaszcza
z punktu widzenia celów kary. Jest to swoiste zabezpieczenie przed nadmierną ingerencją
w treść wyroku przekazywanego do wykonania. Zgodnie z decyzją ramową o probacji,
projektodawca zdecydował o zakreśleniu dziesięciodniowego terminu do wydania
postanowienia w przedmiocie wycofania wystąpienia.
Art. 611ua § 5 i 6 stanowią wdrożenie procedury przewidzianej w art. 20 ust. 2 i 3
decyzji ramowej o probacji. Umożliwiają one wycofanie wystąpienia, jeżeli wobec sprawcy
wszczęto kolejne postępowanie karne. W takim bowiem wypadku konieczne może być
zapewnienie obecności skazanego w państwie postępowania, a także objęcie obydwu
orzeczeń wyrokiem łącznym. Zastosowanie tej procedury ma jednak w pełni fakultatywny
charakter. Co więcej, z uwagi na gwarancje przysługujące sprawcy, będącemu stroną

22