Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw

postępowania wykonawczego, wycofanie zaświadczenia wymaga zgody właściwego sądu lub
innego organu państwa wykonania orzeczenia.

W przypadku zaistnienia okoliczności, które będą miały wpływ na zapadły wyrok
i kwestię jego wykonania w innym państwie UE (np. wniesienie nadzwyczajnych środków
zaskarżenia, przedawnienie wykonania kary, itd.), polski sąd jest zobowiązany do
poinformowania organu państwa wykonującego o tych okolicznościach (art. 611ub § 1 i 2
K.p.k.). Celowi temu służyć ma standardowy formularz, co powinno ułatwić obrót między
zaangażowanymi sądami i innymi organami.

Rozpoznanie sprawy w przedmiocie przekazania wyroku następuje na posiedzeniu,
w którym mogą uczestniczyć strony postępowania, obrońca i pokrzywdzony. Postanowienie
sądu w przedmiocie przekazania nie podlega zaskarżeniu (art. 611uc). Identyczne
rozwiązanie było stosowane przy implementacji wcześniejszych aktów prawa UE opartych
o zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych (por. art. 611fe i 611fs
K.p.k.). Brak możliwości zaskarżenia decyzji nie ogranicza gwarancji procesowych
przysługujących skazanemu. Należy mieć na względzie, iż w przedmiocie wystąpienia
rozstrzyga się na etapie postępowania wykonawczego, po uprawomocnieniu się wyroku
skazującego lub innego orzeczenia podlegającego przekazaniu. Co więcej przekazanie może
nastąpić tylko na skutek działań oskarżonego, który przeprowadził się lub zamierza się
przeprowadzić do innego państwa członkowskiego. Tym samym warunkiem zastosowania
procedury przewidzianej w projekcie jest faktycznie wola oskarżonego, zmieniającego
miejsce swojego pobytu w ramach UE. Z tego względu wprowadzenie możliwości
zaskarżania orzeczenia w przedmiocie wystąpienia byłoby niecelowe.

Projektowany rozdział 66i Kodeksu postępowania karnego odnosi się do wykonania
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyroków zapadłych w państwach członkowskich
Unii Europejskiej, jeżeli z brzmienia wyroku wynika, że sprawca ma być poddany próbie.
Będą to zatem orzeczenia skazujące na karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania albo na samoistną karę lub środek niepolegający na

23
pozbawieniu wolności lub grzywnie bądź orzekające o warunkowym zwolnieniu,
warunkowym umorzeniu postępowania karnego lub innym warunkowym odroczeniu
wykonania kary — w tym zakresie, z uwagi na odmienności systemów prawnych państw
członkowskich, projektodawca nie przewidział zamkniętego katalogu.
Przepis art. 611ud § 1 określa, jakiego rodzaju obowiązki nałożone na podstawie
wskazanych w nim orzeczeń podlegają wykonaniu przez sąd rejonowy. W Polsce będzie
mógł być zatem wykonywany orzeczony przez sąd obcy obowiązek:
1) stawiennictwa przed określonym organem,
2) informowania określonego organu o zmianie miejsca pobytu lub miejsca pracy albo
uzyskiwania zgody na taką zmianę,
3) przebywania albo powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach
lub miejscach, w tym również, jeżeli orzeczenie zakazuje wstępu do określonych miejsc lub
na imprezy o charakterze masowym,
4) powstrzymania się od kontaktowania z określonymi osobami lub zbliżania się do
określonych osób,
5) powstrzymania się od posiadania określonych przedmiotów,
6) łożenia na utrzymanie innej osoby,
7) naprawienia szkody,
8) nauki,
9) wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, pracy
społecznie użytecznej lub pracy zarobkowej,
10) poddania się określonym zakazom albo ograniczeniom w wykonywaniu zawodu,
prowadzeniu działalności zawodowej lub gospodarczej,
11) poddania się leczeniu albo oddziaływaniom terapeutycznym,
12) poddania się dozorowi kuratora, pracownika społecznego lub instytucji
publicznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji
lub pomoc skazanym.
Obowiązki te powinny wynikać z orzeczeń, o których mowa wyżej, a dotyczących
kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, samoistnej kary lub

24
środka niepolegającego na pozbawieniu wolności lub grzywny, warunkowego
przedterminowego zwolnienia, warunkowego umorzenia postępowania lub innego
warunkowego odroczenia wykonania kary.
Właściwy miejscowo do rozpoznania wniosku państwa wydania orzeczenia jest sąd
rejonowy miejsca legalnego stałego pobytu skazanego.
Pozostałe przepisy tego artykułu zawierają rozwiązania typowe dla obrotu
międzynarodowego w sprawach karnych w ramach UE. Wyjątkiem jest art. 611ud § 4.
Umożliwia on wykonanie kary lub środka wobec sprawcy, który nie posiada legalnego
stałego miejsca pobytu w Polsce, jednak przejęcie orzeczenia przez polski sąd pozwoliłoby
w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary lub środka.
Może tu chodzić o osoby planujące przeprowadzenie się do Polski lub posiadające w naszym
kraju rodzinę. Zgodę na przejęcie orzeczenia w takim wypadku będzie każdorazowo
wydawał sąd.

Art. 611ue zawiera przepisy regulujące tryb postępowania po otrzymaniu wystąpienia
właściwego organu państwa wydania. Analogicznie jak w poprzednich implementacjach,
wniosek jest rozpoznawany przez sąd na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział
prokurator, sprawca, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca,
jeżeli się na nie stawi. Projekt przewiduje również możliwość wyznaczenia obrońcy z urzędu
dla skazanego, który nie przebywa na terytorium RP.
Jeżeli informacje przekazane przez państwo wydania orzeczenia są niewystarczające,
sąd może zwrócić się o ich uzupełnienie. Przepis ten realizuje przewidziany w decyzji
ramowej obowiązek konsultacji właściwych organów przed podjęciem decyzji o odmowie
uznania i wykonania orzeczenia.
Projektowany art. 611ue § 3 odpowiada art. 9 decyzji ramowej o probacji. Wyposaża
on państwo wykonania orzeczenia w kompetencje do wprowadzenia odpowiednich
modyfikacji kary w celu jego wykonania. Modyfikacje te dotyczyć mogą charakteru lub
okresu obowiązywania warunku zawieszenia lub kary alternatywnej, a także długości okresu
zawieszenia, jeżeli są one niezgodne z prawem tego państwa. Istotne jest jednak to, aby
dostosowanie nastąpiło w sposób niepogarszający sytuacji skazanego, a jednocześnie, aby

25
w możliwie zbliżony sposób odpowiadało pierwotnemu wyrokowi. Jeżeli długość warunku
zawieszenia, kary alternatywnej lub okresu zawieszenia przekracza maksymalny pułap
wskazany w przepisach państwa wykonania, dostosowanie powinno polegać na przyjęciu
takiego właśnie maksymalnego pułapu. O powyższych dostosowaniach państwo wykonania
informuje państwo wydania.
Wraz z uznaniem wyroku przez państwo wykonania państwo to staje się właściwe nie
tylko do nadzoru nad prawidłową realizacją obowiązków nałożonych w wyroku, ale również
podejmowania dalszych decyzji, gdy sprawca narusza obowiązki lub popełnia kolejne
przestępstwo. Zgodnie z art. 14 ust. 3 decyzji ramowej o probacji państwo wykonania może
odmówić jednak przyjęcia uprawnień związanych z podejmowaniem dalszych decyzji
w odniesieniu do skazanego. Jest to możliwe wówczas, gdy dalsze decyzje nie polegałyby na
zmianie warunków i obowiązków, nie dotyczyłyby też długości okresu zawieszenia.
Możliwość odmowy realizacji uprawnień istnieje w sytuacji braku podwójnej karalności
czynu, w przypadkach dotyczących kary warunkowej, a także kary alternatywnej, jeżeli
wyrok nie przewiduje kary pozbawienia wolności lub innego środka polegającego na
pozbawieniu wolności, które mają zostać wykonane w razie nieprzestrzegania nałożonych
warunków i obowiązków.
Projektodawca zdecydował się na skorzystanie z tej możliwości w art. 611ue § 4.
Konieczność orzeczenia zastępczej kary pozbawienia wolności lub podjęcia postępowania
warunkowo umorzonego w innym reżimie prawnym niż reżim państwa wydania orzeczenia,
mogłoby prowadzić do niekorzystnego skutku w postaci konkurencji porządków prawnych.
W celu uniknięcia wątpliwości, projektodawca przyjął założenie, że wymiar ewentualnej
kary, czy to zastępczej, czy orzekanej w wyniku podjęcia postępowania warunkowo
umorzonego, powinien stanowić wyłączną prerogatywę państwa wydania. Na sądzie polskim
ciąży jedynie obowiązek poinformowania właściwego organu państwa wydania
o okolicznościach, mogących skutkować podjęciem takiej decyzji. Informację przekazuje się
przy zastosowaniu standardowego kwestionariusza.

Art. 611uf przewiduje terminy, w którym sąd polski powinien prawomocnie
rozstrzygnąć w przedmiocie wykonania orzeczenia. W wypadku niedotrzymania ustalonego
w decyzji ramowej terminu sąd powinien powiadomić właściwy sąd lub inny organ państwa

26
wydania orzeczenia, podając przyczynę opóźnienia i przewidywany termin wydania
orzeczenia.

Art. 611ug wprowadza katalog przesłanek odmowy. Tylko dwie z nich mają charakter
obligatoryjny. Pierwsza polega na braku podwójnej karalności czynu, druga zaś jest skutkiem
tego, że sprawca nie przebywa na terytorium RP. Wszystkie pozostałe przesłanki odmowy
mają charakter fakultatywny. Wynikają one z treści art. 11 decyzji ramowej o probacji.
Także w tym wypadku projektodawca zdecydował się na zróżnicowanie charakteru
przesłanek odmowy, mimo że w decyzji ramowej o probacji występują wyłącznie przesłanki
fakultatywne. Przyczyny tej zmiany są identyczne z opisanymi wyżej, w odniesieniu do
decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności.
Instrument ten wprowadza standardowy katalog podstaw odmowy, znany z innych
aktów prawnych dotyczących współpracy w sprawach karnych. Wśród nich znajdują się
przesłanki dotyczące: nieprawidłowości zaświadczenia, niespełnienia warunków
określających państwo właściwe do wykonania, rodzaju warunków i obowiązków (inne niż
określone w decyzji ramowej), naruszenia zasady ne bis in idem, przedawnienia wykonania
kary, immunitetu, wieku odpowiedzialności karnej, darowania przestępstwa na mocy
amnestii, wydania wyroku pod nieobecność sprawcy oraz popełnienia przestępstwa na
terytorium państwa wykonania. Swoistą przesłanką odmowy jest nałożenie obowiązku
poddania się leczeniu, którego rodzaj nie jest znany i możliwy do wykonania w państwie
wykonania. Charakterystyczną dla decyzji ramowej przesłanką odmowy jest także krótszy
niż 6 miesięcy okres wykonywania środka lub warunku związanego z poddaniem sprawcy
próbie.
Art. 611ug § 4 przewiduje specyficzną dla decyzji ramowej o probacji instytucję
częściowego uznania i wykonania orzeczenia, pomimo formalnego istnienia przesłanek
odmowy, w tym obligatoryjnych. Zgodnie z art. 11 ust. 4 decyzji ramowej o probacji,
państwo wykonania może w takim wypadku przejąć orzeczenie bez przejmowania uprawnień
do podejmowania następnych decyzji w postępowaniu wykonawczym. Tym samym,
w kompetencji państwa wydania pozostawione jest orzekanie w przedmiocie kary zastępczej
lub orzekanej w wyniku podjęcia postępowania warunkowo umorzonego.

27