Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw

z założenia, ma być jak najbliższa krajowej procedurze wykonawczej, w której zastosowanie
znajdą niemal wyłącznie dotychczas istniejące regulacje prawne państwa wykonania
orzeczenia. Zasadę tę podkreślono w art. 17 decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych na
karę pozbawienia wolności.
Decyzja ramowa opiera się na następujących założeniach:
– zmiana metody przekazywania skazanych z klasycznej pomocy prawnej na wzajemne
uznawanie orzeczeń (podobnie jak przejście z modelu ekstradycji na ENA); decyzja
o przejęciu skazanego stanowi zobowiązanie, którego odmowa jest możliwa jedynie
w enumeratywnie wyliczonych przypadkach,
– wyłączenie roli organu centralnego (ministerstwa sprawiedliwości) i przekazanie obrotu
bezpośrednio sądom lub innym właściwym organom,
– wyłączenie, co do zasady, warunku zgody państwa wykonania (wyjątkowo zgoda byłaby
wymagana w razie przekazania do państwa innego niż to, którego skazany jest
obywatelem i w którym zamieszkuje lub do którego zostałby wydalony),
– znaczne ograniczenie warunku zgody skazanego (zgoda nie byłaby wymagana w razie
przekazania do państwa, którego skazany jest obywatelem i w którym zamieszkuje, do
którego zostałby wydalony lub do którego uciekł),
– określenie wiążących terminów podjęcia decyzji w przedmiocie uznania wyroku
i wykonania kary (90 dni) oraz transferu skazanego (30 dni).
Zasadnicze różnice proceduralne między dotychczasowymi rozwiązaniami
a przepisami decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności
spowodowały konieczność systematycznego wyodrębnienia nowych przepisów. W związku
z

tym postanowiono o zamieszczeniu regulacji implementujących decyzję ramową
w nowych rozdziałach 66f i 66g, w art. 611t – 611ts Kodeksu postępowania karnego.
Analogiczne rozwiązanie przyjęto przez dodanie do Kodeksu postępowania karnego
rozdziałów 66a i 66b w związku z implementacją decyzji ramowej Rady 2005/214/WSiSW
z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar
o charakterze pieniężnym (dalej jako decyzja ramowa o karach pieniężnych)4) oraz
rozdziałów 66c i 66d w związku z implementacją decyzji ramowej Rady 2006/783/WSiSW

4) Dz. Urz. UE L z 2005 r., Nr 76, s. 16.

3
z dnia 6 października 2006 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do
nakazów konfiskaty (dalej jako: decyzja ramowa o nakazach konfiskaty)5).
Projektowany rozdział 66f odnosi się do wystąpienia przez polski sąd do właściwych
organów innych państw członkowskich UE o bezpośrednie wykonanie prawomocnych
orzeczeń dotyczących kary pozbawienia wolności.

W art. 611t określa się warunki wszczęcia procedury przekazania wydanego w Polsce
prawomocnego orzeczenia dotyczącego kary pozbawienia wolności. Należą do nich
stwierdzenie pobytu skazanego w Polsce lub na terytorium państwa wykonania orzeczenia,
zgoda skazanego (w wypadkach, gdy jest ona niezbędna) oraz przekazanie do jednego
z państw członkowskich Unii Europejskiej, określonych w decyzji ramowej (art. 4 ust. 1
lit. a – c). Są to:
– państwo członkowskie, którego skazany jest obywatelem i w którym mieszka, przy czym,
zgodnie z punktem 17 preambuły do decyzji ramowej 2008/909/WSiSW, miejsce, gdzie dana
osoba mieszka oznacza miejsce, z którym ta osoba jest związana nie tylko przez miejsce
pobytu, lecz również przez rodzinę, więzi społeczne i zawodowe,
– państwo członkowskie, którego skazany jest obywatelem, ale w którym nie mieszka i do
którego skazany będzie wydalony po odbyciu kary lub zwolnieniu z zakładu karnego na
podstawie prawomocnej decyzji o wydaleniu,
– państwo członkowskie inne niż określone w lit. a i b.

W wypadku, gdy skazany nie przebywa w Polsce, sąd ustala miejsce jego pobytu.
Właściwym sądem do orzekania w przedmiocie wydania orzeczenia jest sąd okręgowy.
Wskazanie sądu okręgowego wynika z konieczności zachowania spójności z regulacjami
dotyczącymi obrotu prawnego w odniesieniu do osób pozbawionych wolności. Zarówno
w procedurze wydania oraz przewozu osób ściganych lub skazanych (określonej w rozdziale
65 Kodeksu postępowania karnego), jak również w procedurze przejęcia i przekazania
orzeczeń do wykonania (określonej w rozdziale 66 Kodeksu postępowania karnego), a także

5) Dz. Urz. UE L 328 z 2006 r. str. 59.

4
w procedurze wydania i wykonania europejskiego nakazu aresztowania (rozdziały 65a i 65b
Kodeksu postępowania karnego) przewidziano właściwość sądu okręgowego.
Przekazanie orzeczenia następuje do właściwego organu państwa wykonania
orzeczenia. Kwestię, który organ jest właściwy, rozstrzyga dane państwo członkowskie
(art. 2 ust. 1 decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności).
Powoduje to, że chociaż właściwym organem w Polsce będzie sąd okręgowy, nie znaczy to,
iż takie same unormowanie zostanie przyjęte w innych państwach członkowskich. Możliwość
taka została wprost przewidziana w art. 5 ust. 1 decyzji ramowej o przekazywaniu skazanych
na karę pozbawienia wolności, ustanawiającym bezpośrednią drogę przekazania orzeczenia
między właściwymi organami państwa wydania i wykonania orzeczenia. Dokładne ustalenie
organów wyznaczonych w innych państwach członkowskich nastąpi po udostępnieniu przez
Sekretariat Generalny Rady otrzymanych informacji od poszczególnych państw
członkowskich UE.
Przekazanie następuje, przede wszystkim w oparciu o przesłankę obywatelstwa
skazanego. Z uwagi jednak na to, że celem decyzji ramowej jest przekazanie skazanego
w celu realizacji wychowawczych i zapobiegawczych celów kary, możliwe jest przekazanie
orzeczenia również do państwa członkowskiego UE, w którym przebywa, lecz którego
obywatelstwa nie posiada. W takim wypadku niezbędne jest jednak uzyskanie zgody
właściwego organu tego państwa (art. 611t § 3 pkt 3).
Kolejnym elementem niezbędnym dla możliwości wystąpienia do państwa wykonania
orzeczenia jest uzyskanie zgody skazanego na przekazanie. Wymóg ten aktualizuje się
w sytuacji, gdy skazany przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrażenie
zgody na przekazanie może nastąpić zarówno w formie pisemnej, jak również ustnie do
protokołu. W tym celu sąd wyznaczy posiedzenie, w którym udział będą mogli wziąć
prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca,
jeżeli się na nie stawi. Wymóg uzyskania zgody ma charakter bezwzględny. Możliwe są
bowiem sytuacje, gdy mimo pobytu skazanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie
stawi się on na posiedzenie lub odmówi złożenia oświadczenia w tym względzie.
Uniemożliwi to polskiemu sądowi wystąpienie do państwa wykonania orzeczenia. Również
w wypadku, gdy skazany nie zgodził się na przekazanie, sąd umorzy postępowanie
w przedmiocie wystąpienia. O przekazaniu orzeczenia do państwa wykonania sąd

5
poinformuje skazanego, o ile przebywa on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli
natomiast skazany przebywa na terytorium państwa wykonania orzeczenia, właściwy organ
państwa wykonania podejmie odpowiednie czynności w celu uzyskania zgody skazanego na
przekazanie (art. 4 ust. 1 i art. 6 ust. 1).
Od wymogu uzyskania zgody skazanego przewidziano trzy wyjątki w art. 6 ust. 2
decyzji ramowej, tj. gdy przekazanie następuje do:
1) państwa wykonania orzeczenia, którego skazany jest obywatelem i w którym
posiada stałe lub czasowe miejsce pobytu,
2) państwa wykonania orzeczenia, do którego skazany będzie wydalony po
odbyciu kary lub zwolnieniu z zakładu karnego na podstawie prawomocnej decyzji
o wydaleniu,
3) państwa wykonania orzeczenia, do którego skazany zbiegł z obawy przed
toczącym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej postępowaniem karnym lub
obowiązkiem odbycia orzeczonej kary.
Uzasadnieniem możliwości wyłączenia zgody skazanego jest istnienie wzajemnego
zaufania do systemów prawnych innych państw członkowskich, które umożliwia uznanie
przez państwo wykonania decyzji podjętych przez organy państwa wydania. To zaufanie
umożliwia odstąpienie od wymogu uzyskania zgody skazanego na przekazanie wyroku,
niezależnie od konieczności zapewnienia mu odpowiednich gwarancji procesowych.
Przekazaniu podlega potwierdzony odpis wyroku poświadczony za zgodność
z oryginałem wraz ze standardowym zaświadczeniem. Model zakładający dołączanie do
orzeczenia ujednoliconego zaświadczenia został wprowadzony w decyzji ramowej Rady
2002/584/WSiSW z 13.06.2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury
wydawania osób między państwami członkowskimi (dalej: decyzja ramowa w sprawie
ENA)6) i następnie powielany był w pozostałych decyzjach ramowych rozszerzających
stosowanie zasady wzajemnego uznawania na inne obszary współpracy sądowej w sprawach
karnych. Wzór zaświadczenia został zamieszczony w aneksie I do decyzji ramowej
o przekazywaniu skazanych na karę pozbawienia wolności. Wzór zaświadczenia określi
Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia, które powinno zawierać m.in. wskazanie

6) Dz. Urz. WE L z 18.07.2002 r., Nr 190, s. 1.

6
państwa wydania, w tym sądu, który wydał orzeczenie, państwa wykonania orzeczenia,
informacje dotyczące skazanego, powody wystąpienia do państwa wykonania orzeczenia, itd.
Jego celem jest uporządkowanie informacji zawartych w wyroku w taki sposób, aby były
one łatwe do pozyskania przez osobę, która nie zna reżimu prawnego, w jakim zapadł wyrok.
Zaświadczenie powinno zostać przetłumaczone na język państwa wykonania. Odpis wyroku
może być przekazany w oryginalnym brzmieniu. Przekazanie następuje zawsze tylko do
jednego państwa członkowskiego.
W art. 611ta przewidziano procedurę konsultacji między polskim sądem i właściwym
sądem lub innym organem państwa wykonania orzeczenia. Co do zasady ma ona charakter
fakultatywny, tym niemniej w wypadku wystąpienia do państwa członkowskiego innego niż
państwo obywatelstwa procedura konsultacji ma charakter obligatoryjny. Jeżeli w wyniku
konsultacji okaże się, iż w rozważanym państwie wykonania orzeczenia nie uda się
zrealizować wychowawczych i zapobiegawczych celów kary, sąd może albo odstąpić od
wystąpienia, albo wycofać już wysłane wystąpienie.

Art. 611tb określa procedurę wystąpienia do państwa wykonania orzeczenia. Sąd ma
obowiązek wyznaczyć posiedzenie, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany,
jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca, jeżeli się na nie
stawi. Celem posiedzenia jest uzyskanie oświadczenia skazanego w przedmiocie zgody na
przekazanie, jeżeli przebywa on w Polsce. Oświadczenie może zostać udzielone ustnie do
protokołu lub pisemnie. Z tego względu, jeżeli uzyskanie zgody jest niezbędne do
wystąpienia do innego państwa członkowskiego, sąd odbiera od skazanego takie
oświadczenie. Jeżeli skazany nie wyrazi zgody na przekazanie lub w wyniku obstrukcji nie
złoży żadnego oświadczenia, zaś jego zgoda jest niezbędna, sąd umorzy postępowanie
w przedmiocie wystąpienia. Jeżeli skazany wyrazi zgodę na przekazanie, sąd przesyła
oświadczenie do państwa wykonania orzeczenia. Jeżeli natomiast sąd stwierdzi, iż skazany
przebywa w innym państwie członkowskim UE, nie ma on obowiązku uzyskania zgody na
przekazanie.
Decyzja w przedmiocie wystąpienia przybiera formę postanowienia. Na
postanowienia zażalenie nie przysługuje. Uregulowanie niezaskarżalnego modelu
postanowienia w przedmiocie wystąpienia ma na celu zachowanie spójności z analogicznymi

7