Rządowy projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej

uzyskane przez te organy w toku wykonywania przez nie czynności operacyjno-
-rozpoznawczych. Zakres uzyskiwanych, gromadzonych i przetwarzanych danych jest
tożsamy, jak w przypadku art. 20 ust. 1, i obejmuje dane określone w art. 20 ust. 2b ustawy
o Policji. Konieczność wprowadzenia zmian w art. 20 ust. 15 jest uzasadniona zarówno
kompetencjami Policji, jak również zasadami określonymi w art. 3 decyzji ramowej 977.
Celem uregulowania całościowo zasad przetwarzania przez Policję danych osobowych
gromadzonych i przetwarzanych na podstawie art. 20 ustawy z jednoczesnym
uwzględnieniem zasad oraz celów określonych w decyzji ramowej 977 – wprowadzone
zostały do art. 20 ust. 16a, 17a i 17b oraz znowelizowany ust. 17. Zmiany w tym zakresie
dotyczą kwestii dalszego przetwarzania danych, weryfikacji, korekty i usuwania danych ze
zbiorów danych.

Art. 20 ust. 16a ustanawia uprawnienie Policji do dalszego przetwarzania danych
osobowych określonych w ust. 2a, 2aa i 15 tego artykułu. Dalsze przetwarzanie może
odbywać się w innym celu niż ten, dla którego dane te zostały przez Policję pobrane,
uzyskane, przekazane, udostępnione lub zgromadzone, jeżeli jest to niezbędne do realizacji
zadań ustawowych Policji. Przepis ten ma szczególne znaczenie przy realizowaniu zadań
Policji wynikających z innych ustaw, aniżeli ustawa o Policji, które dotyczą, w szczególności
obowiązku przekazywania informacji gromadzonych i przetwarzanych przez Policję innym
podmiotom w celu umożliwienia realizacji zadań tych podmiotów.
Udostępnienie określonych informacji jest w tym przypadku obowiązkiem Policji,
natomiast informacje te są przetwarzane (udostępniane) w innym celu niż cel, w którym
uprzednio zostały zgromadzone, pobrane, uzyskane na podstawie art. 20 ust. 2a lub ust. 15
ustawy o Policji. Ponadto Policja będzie uprawniona do dalszego przetwarzania danych
osobowych w celach historycznych, statystycznych lub naukowych w przypadkach, gdy dane
te zostały zmodyfikowane w sposób uniemożliwiający przyporządkowanie numeru
identyfikacyjnego albo określonych cech fizycznych, fizjologicznych, umysłowych,
ekonomicznych, kulturowych lub społecznych określonej lub możliwej do zidentyfikowania
osobie fizycznej albo jeżeli przyporządkowanie takie wymagałoby nadmiernych kosztów,
czasu lub działań – czyli w przypadkach dokonania anonimizacji danych w rozumieniu
decyzji ramowej 977. Dodany przepis reguluje kwestie określone w art. 3 ust. 2 w zw. z art. 2
lit. k decyzji ramowej 977.

41
Uregulowania odnoszące się do usuwania danych osobowych – art. 4 i 5 decyzji
ramowej 977 – zostały zawarte w przepisach art. 20 ust. 17 – 17b ustawy o Policji. Zmiany
w przepisie art. 20 ust. 17 dotyczą dodania zastrzeżenia o stosowaniu przepisów art. 17a i 17b
w toku dokonywania weryfikacji danych oraz w związku z ich usunięciem, a także określenia
terminów dokonywania weryfikacji danych przetwarzanych w zbiorach oraz okoliczności
powodujących obligatoryjne usunięcie informacji ze zbiorów. Dane osobowe, które zostały
zebrane – zgromadzone, uzyskane, pobrane, przekazane lub udostępnione – w celu
wykrywania przestępstw mogą być więc przechowywane przez Policję przez okres niezbędny
do realizacji jej ustawowych zadań.
Jednakże organy Policji są obowiązane do dokonywania weryfikacji tych danych
w dwóch zasadniczych momentach (okresach) w następującej kolejności po pierwsze –
każdorazowo po zakończeniu sprawy, w ramach której informacje (dane osobowe) zostały
wprowadzone do zbioru, a następnie okresowo w odstępach czasu nieprzekraczających 10 lat
od dnia uzyskania lub pobrania informacji. Po dokonaniu weryfikacji, której wyniki wskazują
na nieprzydatność zgromadzonych danych dla realizacji zadań Policji, dane te podlegają
usunięciu ze zbiorów.

W art. 20 ust. 17b określone zostały przesłanki usuwania danych ze zbioru przez
organy Policji – dane osobowe usuwa się, jeżeli organ Policji powziął wiarygodną informację,
że czynu, stanowiącego podstawę wprowadzenia informacji do zbioru, nie popełniono albo
brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia. Ponadto dane
usuwa się, jeżeli organ Policji powziął wiarygodną informację wskazującą na to, iż zdarzenie
lub okoliczność, w związku z którymi wprowadzono informacje do zbioru, nie ma znamion
czynu zabronionego albo osoba, której dane dotyczą, została uniewinniona prawomocnym
wyrokiem sądu.
W takich przypadkach usunięcie danych jest obligatoryjne. Wprowadzenie przesłanek
(okoliczności) powodujących obowiązek usunięcia informacji ze zbiorów wynika z przepisów
art. 5 decyzji 977, jak również z konieczności uwzględniania przez Policję okoliczności, które
z mocy prawa wyłączają ściganie karne osoby, tzw. negatywnych przesłanek procesowych
wymienionych w art. 17 Kodeksu postępowania karnego.
W projekcie zostały uwzględnione te przesłanki, które odnoszą się ściśle do zadań
wykonywanych przez Policję i stanowią podstawę do realizowania tych zadań. Oznacza to, iż
w przypadku uzyskania informacji lub stwierdzenia, iż informacja zarejestrowana w zbiorze
42
przez Policję dotyczy czynu, którego nie popełniono lub brak jest danych uzasadniających
jego popełnienie, to wówczas nie ma podstaw do wykonywania zadań przez Policję, m.in.
w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępstw lub ścigania sprawcy przestępstwa, gdyż
w rezultacie przestępstwa nie ma.
Z tego powodu też nie istnieją podstawy prawne do gromadzenia i przetwarzania
informacji o czynie niebędącym przestępstwem. Analogiczne zasady odnoszą się do
pozostałych dwóch przesłanek obligatoryjnego usuwania informacji, a mianowicie gdy
uzyskane informacje wskazują, iż osoba została prawomocnie uniewinniona albo zostało
stwierdzone, iż zdarzenie lub okoliczność, w związku z którymi wprowadzono informacje do
zbioru, nie ma znamion czynu zabronionego.
Dodać należy, iż obowiązek usunięcia informacji powstaje z chwilą powzięcia
informacji o ww. okolicznościach, a nie z chwilą ich wystąpienia. Ma to znaczenie o tyle, iż
organy Policji nie dysponują informacjami o zakończeniu postępowania karnego
prowadzonego przez prokuratora lub w dalszym etapie przez sąd. Mogą posiadać określoną
informację, jeżeli organ procesowy ją przekaże, jednakże nie istnieje obowiązek
powiadamiania Policji o przebiegu sprawy i jej zakończeniu.
Z tego względu dopiero z chwilą powzięcia informacji o zaistnieniu negatywnej
przesłanki przetwarzania informacji Policja będzie zobligowana do jej usunięcia.
Wprowadzenie obowiązku usuwania informacji mogłoby narazić Policję na zarzut
nielegalnego przetwarzania informacji w przypadku zaistnienia którejś ze wskazanych
okoliczności, pomimo iż Policja faktycznie nie posiadała informacji o jej zaistnieniu.
Z uwagi na brak podstaw i automatyzmu w przekazywaniu informacji o zakończeniu
postępowania czy jego przebiegu nie można też wprowadzić automatyzmu w usuwaniu
informacji ze zbiorów policyjnych w przypadku zaistnienia negatywnych przesłanek
procesowych określonych w art. 20 ust. 17b. Automatyzm oraz obligatoryjność usuwania
powstaną z chwilą powzięcia informacji i wymagają wówczas bezwzględnego zastosowania.
Natomiast przepis art. 20 ust. 17a odnosi się do sytuacji, w których zachodzą
przesłanki do usunięcia danych ze zbioru, ale zamiast ich usunięcia dokonuje się anonimizacji
danych i dalej przetwarza w takiej postaci. Przepis stanowi, iż dane osobowe uznane za
zbędne można przekształcić w sposób uniemożliwiający przyporządkowanie poszczególnych
informacji osobistych lub rzeczowych do określonej lub możliwej do zidentyfikowania osoby
43
fizycznej albo w taki sposób, iż przyporządkowanie takie wymagałoby nadmiernych kosztów,
czasu lub działań.
Do dokonywania anonimizacji danych stosuje się takie same zasady i kryteria, jak
w przypadku usuwania danych ze zbioru, gdyż uzyskane po przeprowadzeniu anonimizacji
dane pozbawione są cech pozwalających na zidentyfikowanie osoby, czyli przestają być
danymi osobowymi. Dodać należy, iż instytucja „anonimizacji danych” nie była wcześniej
znana na gruncie prawa polskiego, stąd potrzeba jej uwzględnienia w poszczególnych
przepisach ustawowych regulujących problematykę przetwarzania danych osobowych
w celach zapobiegania i zwalczania przestępczości, w tym również w ustawie o Policji.
Projektowany przepis odnosi się do art. 4 ust. 2 decyzji ramowej 977.

VIII. Punkty kontaktowe wymiany informacji z państwami członkowskimi Unii Europejskiej
oraz krajowe biuro do spraw odzyskiwania mienia


Ponadto
mając na celu właściwe stosowanie przepisów decyzji 615 i decyzji Rady
2008/616/WSiSW w sprawie wdrożenia decyzji Rady 2008/615/WSiSW w sprawie
intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu
i przestępczości transgranicznej (Dz. U. UE L 210 z 06.08.2008, str. 12) oraz prawidłowe
wdrożenie decyzji 845, w ustawie o Policji po rozdziale 10b proponuje się wprowadzić
rozdział 10c w zakresie punktów kontaktowych wymiany informacji z państwami
członkowskimi Unii Europejskiej oraz Krajowego Biura do spraw Odzyskiwania Mienia.
Proponowane zmiany dotyczą wskazania punktów kontaktowych wymienionych
w decyzji Rady 2008/615/WSiSW z dnia 23 czerwca 2008 r. w sprawie intensyfikacji
współpracy transgranicznej, szczególnie w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości
transgranicznej (Dz. Urz. UE L 210 z 06.08.2008, str. 1) w art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1, art. 12
ust. 2 i art. 15 oraz punktu kontaktowego wymienionego w decyzji Rady 2008/616/WSiSW
z
dnia 23
czerwca 2008 r. w
sprawie wdrożenia decyzji 2008/615/WSiSW w sprawie
intensyfikacji współpracy transgranicznej, szczególnie w
zwalczaniu terroryzmu
i przestępczości transgranicznej w art. 17 ust. 1.
Jest to niezbędne z uwagi na konieczność faktycznego wdrożenia regulacji związanej
z funkcjonowaniem punktów kontaktowych do dnia 26 sierpnia 2011 r. (zatem w okresie
polskiego przewodnictwa w Unii Europejskiej).
44
Ze względu na konieczność organizacyjnego i technicznego przygotowania do
wymiany informacji określonej w przepisach rozdziału 2 ww. decyzji Rady i związaną z tym
konieczność poniesienia określonych nakładów finansowych, jak również wymianę
informacji z organami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za
zapobieganie przestępczości oraz wykrywanie przestępstw, jaką na podstawie ww. decyzji
będą prowadziły punkty kontaktowe, niezbędne jest wprowadzenie regulacji rangi ustawowej.
Wymienione 5 punktów kontaktowych ze względu na przedmiot ich właściwości
proponuje się umieścić w Komendzie Głównej Policji jako urzędzie zapewniającym
wykonywanie zadań przez Komendanta Głównego Policji, będącego zgodnie z ustawą
o Policji, centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony
bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Powyższe
jest uzasadnione prowadzeniem przez Policję bazy danych DNA, zbiorów danych
daktyloskopijnych, posiadaniem dostępu do danych o pojazdach i kierowcach oraz
właściwością w zakresie zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa
i porządku publicznego. W związku z utworzeniem Centralnego Laboratorium
Kryminalistycznego Policji wskazano, że zadania punktu kontaktowego do wymiany danych
daktyloskopijnych i DNA są wykonywane przy pomocy tej jednostki.
Jednocześnie, by punkty kontaktowe mogły wykonywać skutecznie swoje zadania,
celowe jest zapewnienie im prawnej możliwości występowania do innych organów, służb
i instytucji państwowych o przekazanie niezbędnych informacji. Cele i zakres tych informacji
określa wprost decyzja Rady 2008/615/WSiSW. Natomiast ze względu na konieczność
zapewnienia proponowanej normie charakteru generalnego nie jest uzasadnione
enumeratywne wskazywanie tych organów, służb lub instytucji. Podobne argumenty
przemawiają za regulacją ustawową uprawnienia do przetwarzania oraz wymiany informacji,
w tym danych osobowych, między podmiotami krajowymi a organami państw członkowskich
Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za zapobieganie przestępczości oraz wykrywanie
przestępstw. Taka jest bowiem istota działania i cel tworzenia punktu kontaktowego.
W odniesieniu do zasad ochrony przekazywanych danych przede wszystkim wskazać
należy, że polski system ochrony danych odpowiada standardom określonym w aktach Rady
Europy, w szczególności w konwencji z dnia 28 stycznia 1981 r. o ochronie osób w związku
z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych, ponadto wprost znajdują zastosowanie
postanowienia ww. decyzji (rozdział 6), natomiast w zakresie, w jakim wymagają one
wdrożenia w prawie krajowym, są przedmiotem prac legislacyjnych wdrażających decyzję
45