Rządowy projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej

Kluczowe dla prawidłowej, szybkiej i skutecznej wymiany informacji między
organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej jest zapewnienie bezpośredniego
dostępu punktu kontaktowego do zbiorów danych zawierających informacje istotne z punktu
widzenia wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania i zwalczania
przestępczości.
W związku z tym art. 6 projektu ustawy przewiduje, że punkt kontaktowy będzie
korzystał z bezpośredniego dostępu do zbiorów danych Krajowego Systemu Informacyjnego
Policji, Centralnej Bazy Danych Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji
Ludności, Centralnej Ewidencji Pojazdów, Centralnej Ewidencji Kierowców, Systemu Pobyt,
Krajowego Rejestru Karnego, Krajowego Rejestru Sądowego, Krajowego Rejestru
Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej, Rejestru Dowodów Osobistych, Centralnej
Ewidencji Wydanych i Unieważnionych Dokumentów Paszportowych oraz Centralnej Bazy
Danych Osób Pozbawionych Wolności, a także udostępnianych za pośrednictwem Krajowego
Systemu Informatycznego. Natomiast art. 7 uprawnia punkt kontaktowy do wymiany
informacji zgromadzonych w Krajowym Centrum Informacji Kryminalnych.
W omawianym przypadku wymogu bezpośredniego dostępu nie spełnia dostęp do
bazy danych Krajowego Rejestru Karnego oraz Ogólnokrajowej Ewidencji Wydanych
i Unieważnionych Dokumentów Paszportowych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 i 9
projektu ustawy.
Wyjątkiem od zasady bezpośredniego dostępu jest dostęp do zbiorów danych DNA
oraz zbioru odcisków linii papilarnych, prowadzonych na podstawie ustawy o Policji. Dostęp
do tych dwóch zbiorów danych wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu daktyloskopii
i genetyki. W związku z tym osoby realizujące zadania w punkcie kontaktowym będą mogły
uzyskać dane daktyloskopijne oraz dane DNA za pośrednictwem odpowiednio
wykwalifikowanej kadry Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej
Policji. Szeroki dostęp punktu kontaktowego do zbiorów danych gwarantuje możliwość
udzielenia odpowiedzi na wnioski o udzielenie informacji składane przez organy ścigania
państw członkowskich Unii Europejskiej w terminach przewidzianych przepisami decyzji
ramowej 960 i wdrażającego ją projektu ustawy.
Administratorzy zbiorów danych, o których mowa w art. 6 ust. 1 projektu ustawy, są
obowiązani do zapewnienia punktowi kontaktowemu bezpośredniego dostępu do tych
zbiorów w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Przepis ten ma na celu jak
6
najszybsze zapewnienie udostępniania on-line punktowi kontaktowemu informacji, które
Polska powinna przekazywać organom ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej
zgodnie z decyzją ramową 960.
Ponadto wskazać należy, iż ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych
zakłada likwidację z dniem 1 lipca 2011 r. dotychczasowej ogólnokrajowej ewidencji
wydanych i unieważnionych dowodów osobistych i przekazanie zgromadzonych w tej
ewidencji danych do Rejestru Dowodów Osobistych prowadzonego przez ministra
właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie art. 55 ust. 1 tej ustawy.
Projekt ustawy przewiduje w art. 9 możliwość pełnienia służby w punkcie
kontaktowym przez żołnierzy, funkcjonariuszy i pracowników podmiotów uprawnionych.
Zapewnienie takiej możliwości jest konieczne ze względu na zakres zadań punktu
kontaktowego i bardzo szeroki zakres informacji, które mogą być wymieniane na podstawie
projektu ustawy. Wymieniane informacje dotyczyć będą zakresu ustawowych zadań
wszystkich podmiotów uprawnionych do wymiany informacji, stąd potrzeba umożliwienia
aktywnego uczestnictwa przedstawicieli podmiotów uprawnionych w funkcjonowaniu punktu
kontaktowego.
Wymiana wniosków o udzielenie informacji między podmiotami uprawnionymi oraz
organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej, a także udzielenie odpowiedzi na
te wnioski odbywa się za pośrednictwem punktu kontaktowego. Pośrednictwo punktu
kontaktowego występuje również przy spontanicznym, tj. nie na wniosek, przekazywaniu
informacji zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 projektu ustawy.
Podmioty uprawnione są również obowiązane do udzielania odpowiedzi, zgodnie z ich
właściwością, na wnioski o udzielenie informacji składane przez organy ścigania państw
członkowskich Unii Europejskiej. Jeżeli punkt kontaktowy na podstawie informacji
przetwarzanych w dostępnych bazach danych nie będzie w stanie udzielić odpowiedzi,
skieruje wniosek do właściwego lub właściwych podmiotów uprawnionych. Podobnie jeżeli
z informacji przekazanych we wniosku lub informacji przetwarzanych w zbiorach danych
będzie wynikało, że właściwym do udzielenia odpowiedzi jest podmiot uprawniony, wniosek
o udzielenie odpowiedzi zostanie przekazany temu podmiotowi do realizacji.
Ustawa nakłada na podmioty uprawnione obowiązek przekazywania z urzędu
organom ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej informacji, które przyczynią się
do wykrycia i zatrzymania sprawców przestępstw lub zapobieżenia przestępstwu.
7
W projekcie wskazuje się, iż wniosek o udostępnienie informacji do właściwych
organów ścigania państwa członkowskiego Unii Europejskiej może być złożony wyłącznie
w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej
zwalczania.
Projekt ponadto w art. 15 określa terminy udzielania odpowiedzi na wnioski
o
udzielenie informacji składane przez organy ścigania państw członkowskich Unii
Europejskiej. Zasadniczo informacje przekazywane są w terminie 7 dni od otrzymania
wniosku, a w pozostałych przypadkach – w terminie 14 dni. W sprawach pilnych,
w przypadku gdy informacje niezbędne do udzielenia informacji znajdują się w zbiorach
danych dostępnych punktowi kontaktowemu, termin udzielenia odpowiedzi na wniosek
wynosi 8 godzin. Jeżeli dotrzymanie terminów, o których mowa powyżej, nie jest możliwe,
należy poinformować o tym fakcie właściwy organ ścigania państwa członkowskiego Unii
Europejskiej uzasadniając powody opóźnienia. W sprawach pilnych odpowiedź powinna
zostać udzielona najpóźniej w terminie 3 dni.
Projekt ustawy w art. 13, zgodnie z przepisami decyzji ramowej 960, reguluje również
kwestie odmowy przekazania informacji. Podmioty uprawnione i punkt kontaktowy mogą
odmówić przekazania informacji, jeżeli mogłoby to zagrozić bezpieczeństwu
Rzeczypospolitej Polskiej, utrudnić toczące się postępowanie karne lub prowadzone
czynności operacyjno-rozpoznawcze, albo zagrozić bezpieczeństwu osób biorących w nich
udział, czy też byłoby niewspółmierne do osiągnięcia celów, w jakich wniosek został
złożony. Aby wyeliminować wnioski o informacje w sprawach mniejszej wagi, wprowadza
się zgodnie z art. 10 ust. 2 decyzji ramowej 960 ograniczenie co do możliwości odstąpienia
od udzielenia informacji, jeżeli informacja dotyczy przestępstwa zagrożonego karą
pozbawienia wolności do roku lub karą łagodniejszą albo gdy orzeczono taką karę.
Szczegółowe zasady i sposób wymiany informacji między punktem kontaktowym
oraz podmiotami uprawnionymi a organami ścigania państw członkowskich Unii
Europejskiej, a także wzory formularzy stosowanych na potrzeby tej wymiany określi Rada
Ministrów w drodze rozporządzenia. Formularze wymiany informacji zostały określone
w załącznikach do decyzji ramowej 960. Właściwość Rady Ministrów do wydania
rozporządzenia wynika z zakresu podległości służbowej podmiotów uprawnionych.


8
III. Decyzja ramowa 977

Cel decyzji ramowej 977

Celem decyzji ramowej 977 jest określenie wspólnych zasad ochrony danych
osobowych wymienianych między organami ścigania państw członkowskich UE, w tym
ustanowienie wspólnych zasad ochrony danych osobowych, obejmujących wszystkie istotne
aspekty tej ochrony, w tym danych przetwarzanych w celu zapobiegania, wykrywania
i ścigania przestępstw, a także karania i wykonywania sankcji karnych w państwach
członkowskich Unii Europejskiej.

Cel wydania ustawy

Celem wydania ustawy jest dostosowanie prawa krajowego do unijnych standardów
ochrony danych osobowych wymienianych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej
w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej
zwalczania.
Wydanie ustawy dotyczy również konieczności uregulowania zasad ochrony wymiany
danych osobowych między podmiotami uprawnionymi oraz organami ścigania państw
członkowskich Unii Europejskiej w zakresie przetwarzania tych danych przez podmioty
uprawnione w aspekcie międzynarodowym.

Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym

Obecny stan prawny nie zapewnia wystarczającego poziomu ochrony danych
osobowych wymienianych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej w zakresie
wykrywania i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej
zwalczania.
Decyzja ramowa 977, regulując kompleksowo kwestie ochrony danych osobowych
przetwarzanych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, wymaga
przyjęcia na grunt prawa polskiego w ramach wyznaczonych standardów ochrony również
tych bardziej szczegółowych zasad ochrony w zakresie, w jakim nie znalazły one lub nie
9
mogły znaleźć odzwierciedlenia w dotychczas obowiązujących unormowaniach prawa
wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie danych osobowych.
Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż przepisy rozdziału 4 projektu
ustawy nie tworzą zupełnie nowych regulacji prawnych odrębnych od prawa wewnętrznego.
Projektowane przepisy mają przede wszystkim na celu zapewnienie bezpieczeństwa
przekazywanych danych osobowych w zakresie wymiany informacji międzynarodowych.

Charakterystyka projektowanej regulacji prawnej

Z uwagi na fakt, iż zakres przedmiotowy projektu ustawy odnosi się do wymiany
informacji, zasadnicze znaczenie ma również uregulowanie zasad i warunków gromadzenia
oraz przetwarzania informacji, w tym danych osobowych uzyskiwanych lub udostępnianych
w wyniku takiej wymiany.
Konieczność ta wynika z faktu, iż wymiana informacji między organami ścigania
państw członkowskich Unii Europejskiej należy do materii podlegającej bezwzględnie
przepisom decyzji ramowej 977. Mając na uwadze przedstawione zasady i cele wynikające
z decyzji ramowej 977 w projekcie ustawy w przepisach rozdziału 4 – uregulowane zostały
kwestie dotyczące zasad przetwarzania tych informacji, a także zagadnienia odnoszące się do
stosowanej i wymaganej w procesie przetwarzania – ochrony danych osobowych. Ponadto
zasady przetwarzania – jako procesu integralnie związanego z wymianą informacji – regulują
częściowo przepisy art. 16 oraz art. 18 projektu w zakresie, w jakim odnoszą się do informacji
będących danymi osobowymi.
Do przepisów szczególnych, o których stanowi decyzja, a które znajdują również
częściowo odzwierciedlenie w projekcie ustawy należy w szczególności decyzja Rady 615
regulująca zasady ochrony danych przetwarzanych na jej podstawie, tj. danych DNA, danych
daktyloskopijnych, danych rejestracyjnych pojazdów, informacji oraz danych dotyczących
zapewnienia ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego w związku ze zdarzeniami
o skutkach transgranicznych, w tym imprezami masowymi o charakterze sportowym,
informacji w celach zapobiegania przestępstwom terrorystycznym.
Ustawa nie definiuje pojęcia „przetwarzania informacji”, pozostawiając w tym
zakresie definicję tego wyrażenia w znaczeniu funkcjonującym w ustawie z dnia 29 sierpnia
1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.), które
10