Rządowy projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej

Do umów kredytowych zawieranych przez podmioty działające na podstawie ustawy
z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, zgodnie
z jej art. 29 ust. 2, stosuje się przepisy prawa bankowego. Informacje te stanowią zatem
tajemnicę bankową.
Wyjątki od zasady, iż informacje i dane Policja będzie uzyskiwać na mocy postanowienia
sądu, określono również enumeratywnie, dodając w art. 20 ustawy o Policji ust. 5a. Dotyczą
one informacji określonych w :
1) ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8,
poz. 60, z późn. zm.);
2) ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników
i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.)
3) ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665,
z późn. zm.);
4) ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 11,
poz. 66 i Nr 81, poz. 530);
5) ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183,
poz. 1538, z późn. zm.);
6) w ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146,
poz. 1546, z późn. zm.).
W tych przypadkach przewiduje się możliwość udostępniania informacji i danych na
wniosek Komendanta Głównego Policji albo komendanta wojewódzkiego (stołecznego)
Policji lub upoważnionych przez nich policjantów. Udostępnienie danych może nastąpić
również w drodze teletransmisji. Pisemne upoważnienie, wydane będzie odpowiedniemu
policjantowi przez Komendanta Głównego Policji, komendantów wojewódzkich Policji lub
Komendanta Stołecznego Policji. Oznacza to, iż uzyskiwać tego rodzaju informacje będą
mogli jedynie odpowiednio przeszkoleni policjanci.
W projekcie nie określono technicznej strony przeprowadzanej teletransmisji z uwagi na
szybki postęp techniczny, który w przypadku wprowadzenia takich uregulowań mógłby
powodować w przyszłości konieczność dokonywania zbędnej zmiany przepisów rangi
ustawowej. Przekazywanie informacji będzie się odbywać w toku czynności operacyjno-
-rozpoznawczych. Będą więc one miały charakter niejawny, tym samym także teletransmisja
26
będzie musiała być w odpowiedni sposób zabezpieczona przed możliwością udostępnienia ich
osobom trzecim.
Z tych powodów przewidziano w projektowanym art. 20 ust. 5b ustawy o Policji
upoważnienie dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do określenia w drodze
rozporządzenia – w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych
i instytucji finansowych, sposobu udostępniania w drodze teletransmisji informacji i danych,
o których mowa w art. 20 ust. 5a ustawy o Policji, oraz wzorów wniosków o ich
udostępnianie. Dlatego też należy uwzględnić odrębności dotyczące zakresu przekazywanych
informacji i danych wskazane w poszczególnych punktach ust. 5a, a także konieczność
zapewnienia sprawnego i szybkiego ich uzyskiwania. Temu celowi będą służyć również
opracowane poszczególne wzory wniosków o udzielenie informacji i danych.

Konieczność wprowadzenia przedmiotowej regulacji prawnej ma na celu umożliwienie
Policji sprawnego realizowania funkcji Krajowego Biura do spraw Odzyskiwania Mienia,
m.in. przez zapewnienie szybkiego uzyskiwania podstawowych danych identyfikujących
osoby i należące do nich firmy lub inne składniki majątkowe. Informacje takie (poza
informacjami, o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa
(Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), zwaną dalej „Ordynacją podatkową”, nie mają
charakteru „wrażliwych”, ważnych dla zachowania przez obywateli prawa do prywatności, co
pozwoli na dokonanie szybkich ustaleń o charakterze identyfikacyjnym.
Szybkie uzyskiwanie takich informacji jest istotne dla identyfikacji przedmiotów
pochodzących z przestępstwa lub innych korzyści majątkowych lub ich równowartości oraz
ich dalszych poszukiwań, co w konsekwencji prowadzi do zapobiegania ich ukrywaniu.
Proponowany zakres nowelizacji art. 20 ust. 3, 5 i 5a ustawy o Policji oraz art. 297
i art. 298 Ordynacji podatkowej umożliwią Policji realizację zobowiązań nałożonych decyzją
845, w zakresie udzielenia w terminach określonych w decyzji ramowej Rady 960 informacji
o stanie majątkowym podejrzanych i mieniu pochodzącym z przestępstwa.
Dotychczasowa treść Ordynacji podatkowej uniemożliwia przekazywanie Policji
informacji stanowiących tajemnicę skarbową zarówno na etapie czynności operacyjno-
-rozpoznawczych, jak i w trakcie jej wymiany w wewnątrzwspólnotowym obrocie prawnym.
W tych przypadkach nie toczy się jeszcze postępowanie karne, które dawałoby podstawę
sądowi lub prokuratorowi nadzorującemu czynności wykonywane przez Policję do
wystąpienia o nie na podstawie art. 297 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.
27
Należy nadmienić, że ustawa o Policji nakłada obowiązek ścigania przestępstw
skarbowych. W celu ścigania i wykrywania tych przestępstw umożliwiono Policji stosowanie
m. in. takich narzędzi, jak: kontrola operacyjna, zakup kontrolowany i przesyłka niejawnie
nadzorowana. Brak dostępu do informacji objętych tajemnicą skarbową jeszcze przed
wszczęciem postępowania karnego, w toku wykonywania czynności operacyjno-
rozpoznawczych, w tym także w ramach kontroli operacyjnej, znacząco utrudnia ich
planowanie i wykonywanie.
Dlatego
też zmiana przewidziana w art. 297 pkt 9 Ordynacji podatkowej ma na celu
ustawowe upoważnienie Policji do dostępu do akt i informacji stanowiących tajemnicę
bankową w toku wykonywanych przez nią czynności operacyjno-rozpoznawczych,
dotyczących przestępstw opisanych w art. 19 ust. 1 ustawy o Policji, także w celu
wykrywania i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z tych
przestępstw lub ich równowartości.

Zmiana w art. 298 Ordynacji podatkowej przez dodanie pkt 5c ma na celu
umożliwienie Policji w uproszczonym trybie, opisanym również w art. 20 ust. 5a ustawy
o Policji, także w drodze teletransmisji, dostępu do akt podatkowych zawierających
informacje i dane objęte tajemnicą skarbową – z wyłączeniem materiałów zawierających
tajemnice bankową i ubezpieczeniową.

Podobne uprawnienia posiada już Centralne Biuro Antykorupcyjne (art. 298 pkt 5a
Ordynacji podatkowej).

Zmiana dotychczasowych przepisów Ordynacji podatkowej umożliwi przekazywanie
informacji stanowiących tajemnicę skarbową na etapie wykonywania czynności operacyjno-
-rozpoznawczych oraz ich międzynarodową wymianę, jak też efektywne współdziałanie
i współpracę ze służbą celną i kontrolą skarbową.
Zmiany w art. 15 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach
ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681,
z późn. zm.) mają częściowo charakter porządkujący. Z dotychczasowego brzmienia art. 15
ust. 2 pkt 1 tej ustawy wynika, że dane udostępnia się wyłącznie sądom, prokuratorom,
organom podatkowym, organom celnym, przedstawicielom Najwyższej Izby Kontroli, Policji,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, andarmerii Wojskowej i Wojskowym Służbom
Informacyjnym – w związku z prowadzonym postępowaniem.

28
Wojskowe Służby Informacyjne zostały zlikwidowane i zastąpione przez Służbę
Wywiadu Wojskowego i Służbę Kontrwywiadu Wojskowego. Wśród organów uprawnionych
do uzyskiwania informacji nie wymienia się Straży Granicznej i Agencji Wywiadu, mimo
wykonywania przez nie podobnych czynności operacyjno-rozpoznawczych jak inne służby.
Podkreślić należy, iż informacje, które mogą zostać udostępnione na podstawie tej
ustawy, mimo że są objęte tajemnicą skarbową, nie mają charakteru informacji
tzw. „wrażliwych”, gdyż dotyczą ewidencji podatkowej, numerów identyfikacji podatkowej
„NIP”, płatników podatków i płatników składek ubezpieczeniowych.
Dlatego też zasadne jest, aby instytucje uprawnione do prowadzenia czynności
operacyjn-rozpoznawczych, w tym Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
andarmeria Wojskowa, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Straż Graniczna, Agencja
Wywiadu, Służba Wywiadu Wojskowego i Służba Kontrwywiadu Wojskowego mogły je
wykorzystywać nie tylko w związku z prowadzonym postępowaniem, jak wynika
z dotychczasowego uregulowania, lecz w celu realizacji ich zadań ustawowych. Jest to
pojęcie szersze, gdyż obejmuje wszystkie działania opisane w ustawach regulujących
kompetencje i zadania opisanych powyżej służb.
Zmiany w ustawie o Policji, określające jej uprawnienia do uzyskiwania informacji
w toku
czynności operacyjno-rozpoznawczych, omówione powyżej, odpowiadają
proponowanym w innych ustawach zmianachomci udzielania informacji stanowiących tego
rodzaju tajemnice. Dotyczy to :
1) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r.
Nr 11, poz. 66 i Nr 81, poz. 530);
2) ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146,
poz. 1546, z późn. zm.);
3) ustawy z dnia 26 października 2004 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 48,
poz. 284, z późn. zm.);
4) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r.
Nr 183, poz. 1538, z późn. zm.).

Zmiany dotyczące art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. l ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo
bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.), zwaną dalej „Prawem bankowym”,
umożliwią Policji uzyskiwanie, z zachowaniem uproszczonego trybu określonego w art. 20
ust. 5a ustawy o Policji, informacji objętych tajemnicą bankową – w zakresie dotyczącym
29
zawarcia przez banki z osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą
osobowości prawnej, umów o wykonywanie czynności opisanych w art. 5 tej ustawy. Zakres
tych informacji został ograniczony i sprowadza się do umożliwienia potwierdzenia, czy bank
zawarł z daną osobą fizyczną lub prawną, albo z podmiotem nieposiadającym osobowości
prawnej umów o wykonywanie czynności bankowych,
Możliwość szybkiego uzyskiwania i następnie przekazywania takich informacji przez
Policję jest niezbędna dla skutecznej realizacji decyzji 845. W razie jej potwierdzenia, dla
uzyskania dalszych danych, dotyczących rachunków bankowych, poszczególnych operacji
dokonywanych na nich Policja będzie musiała zachować dotychczasowy tryb określony
w art. 20 ustawy o Policji, przewidujący kontrolę sądową. Dlatego też zmiana nie ogranicza
w
sposób istotny dla banków, innych podmiotów działających na podstawie prawa
bankowego i ich klientów, tajemnicy bankowej związanej ze wszystkimi czynnościami
bankowymi.
Ponadto mając na uwadze konieczność dostępu Policji (oraz innych upoważnionych
podmiotów, w tym sądu i prokuratury) do informacji o numerach rachunków bankowych
wprowadza się możliwość utworzenia przez instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4
Prawa bankowego, rejestru rachunków bankowych, z którego dane mogłyby być
udostępnianie na rzecz szerszego grona upoważnionych podmiotów, o których mowa
w art. 105 ust. 4f. Zakres danych gromadzonych w rejestrze określa art. 105 ust. 4e Prawa
bankowego.
W odniesieniu do instytucji, o których mowa w art. 105 ust. 4 Prawa bankowego,
wprowadza się również brakujące w obecnie obowiązujących przepisach upoważnienie
ustawowe dla sądu, Policji i prokuratora do żądania informacji objętych tajemnicą bankową
wprost od instytucji, o których mowa w art. 105 ust. 4 tej ustawy (dotychczas przepisy
art. 105 ust. 1 pkt 2 zobowiązywały jedynie banki do udzielania takich informacji,
a informacje mogły być udzielane przez instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4
w zasadzie jedynie na podstawie art. 106c). Ponadto podkreślić należy, iż nowe przepisy
w art. 105 ust. 4e i 4f tej ustawy dotyczą sytuacji, gdy udzielana informacja obejmuje kwestię
posiadania rachunków bankowych i papierów wartościowych, a także wskazanie, w jakim
banku dana osoba posiada rachunek oraz o numerze rachunku.
Ostatnie ze zmian w Prawie bankowym dotyczą usunięcia błędu w art. 107 oraz 108 przez
brak wskazania przy kwestii odpowiedzialności pracownika banku oraz odpowiedzialności
30