Rządowy projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej

W przypadku przekazywania danych osobowych, w sposób wskazany powyżej, innym
podmiotom lub osobom fizycznym podmioty uprawnione obowiązkowo określają cel
wykorzystania przekazywanych danych osobowych. Uregulowanie powyższych kwestii
odnosi się do przepisów art. 14 decyzji ramowej 977. Dodać należy, iż podmioty, którym
przekazano dane, są związane nałożonym celem ich wykorzystania – wynika to z przepisów
ogólnych regulujących ochronę danych osobowych.
Decyzja ramowa 977 wskazuje potrzebę ustanowienia wspólnych zasad poufności
i bezpieczeństwa w przetwarzaniu danych, zasad odpowiedzialności prawnej i sankcje za
niezgodne z prawem wykorzystanie danych przez właściwe organy, jak również środki
odwoławcze dla osób, których dotyczą dane. Jednakże to w gestii państw członkowskich
pozostaje określenie przepisów prawnych lub wskazanie już obowiązujących dotyczących
odszkodowań oraz przepisów regulujących sankcje za naruszenie krajowych przepisów
o ochronie danych osobowych.
Z uwagi na fakt, iż omawiana problematyka jest już uregulowana prawnie, z tego
względu w projekcie ustawy odstąpiono od wprowadzania dodatkowych regulacji prawnych
dotyczących zasad odpowiedzialności odszkodowawczej oraz karnej za naruszenie przepisów
ustawy regulujących ochronę danych osobowych w procesie ich wymiany i przetwarzania.
W omawianym przypadku zastosowanie będą miały odpowiednio przepisy rozdziału 8
(Przepisy karne) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych,
a w przypadku odpowiedzialności odszkodowawczej – przepisy tytułu VI Kodeksu
cywilnego.

Przepis art. 25 wprost określa, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
sprawuje nadzór nad wymianą informacji przewidzianej w projekcie ustawy. Służy to
prawidłowemu wdrożeniu art. 25 decyzji 977.
Relacje między przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych określonymi
w rozdziale 4 projektu ustawy a przepisami ustawy o ochronie danych osobowych zostały
w sposób jednoznaczny sprecyzowane w art. 26 projektu w sposób analogiczny do określonej
w ustawie z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji
kryminalnych.


21
IV. Decyzja 615

Decyzja 615 reguluje zasady przetwarzania danych w sposób w pełni
zautomatyzowany na zasadzie dostępu on-line organów ścigania państw członkowskich do
zbiorów danych, w których przetwarzane są informacje referencyjne – pozwalające na
uzyskanie potwierdzenia, czy dana informacja jest lub nie jest przetwarzana w zbiorach
informacji określonego państwa. Taki tryb odnosi się zarówno do danych o szczególnym
charakterze, tzn. danych DNA, jak również do danych daktyloskopijnych, czy danych
rejestracyjnych pojazdów. Dostosowania do przepisów tej decyzji wymagają przepisy prawa
polskiego w kwestiach dotyczących ochrony danych w procesie przetwarzania tych danych
w warunkach całkowitego automatyzmu przeszukiwania i uzyskiwania ich wyników.
Ponadto istotne jest, iż przepisy art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 977 stanowią o jej
zastosowaniu do przetwarzania całkowicie lub częściowo w sposób zautomatyzowany oraz do
przetwarzania w sposób inny niż zautomatyzowany danych osobowych, które stanowią lub
mają stanowić część zbioru danych – co tym bardziej potwierdza konieczność przyjęcia
uregulowań w tym zakresie.
Normę prawną określającą zautomatyzowane przetwarzanie danych oraz ochronę
danych podczas takiego przetwarzania wyraża przepis art. 1 ust. 3 pkt 2 projektu ustawy,
stanowiąc o zastosowaniu ustawy do przetwarzania informacji (danych osobowych) w sposób
całkowicie lub częściowo zautomatyzowany oraz definiując ten sposób przetwarzania jako
bezpośredni dostęp organów ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej do danych
referencyjnych zgromadzonych w zbiorach danych referencyjnych, w szczególności
obejmujących dane o wynikach analizy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) oraz
w zbiorach danych daktyloskopijnych, o których mowa w ustawie o Policji.

V. Decyzja 845

Z dniem 18 grudnia 2007 r. weszła w życie decyzja 845. Zgodnie z jej przepisami
każde państwo członkowskie zostało obowiązane do utworzenia lub wyznaczenia Krajowego
Biura do spraw Odzyskiwania Mienia, zwanego dalej „BOM”, oraz zapewnienia możliwości
podjęcia pełnej współpracy zgodnie z przepisami niniejszej decyzji. W Polsce funkcję BOM
pełni utworzony rozkazem Komendanta Głównego Policji Wydział do spraw Odzyskiwania
Mienia w Biurze Kryminalnym Komendy Głównej Policji.
22
Unijna współpraca tych biur ma umożliwiać wymianę informacji i danych
wywiadowczych na różnych etapach ścigania i wykrywania przestępstw w poszczególnych
krajach, począwszy od fazy gromadzenia danych w ramach czynności operacyjnych do fazy
prowadzenia postępowania przygotowawczego. Zgodnie z przepisami decyzji 845,
przekazywane wzajemnie informacje powinny zawierać dokładne dane na temat mienia
będącego przedmiotem zainteresowania biura lub poszukiwanego przez biuro (rachunki
bankowe, nieruchomości, pojazdy, inne dobra o dużej wartości) lub na temat osób fizycznych
lub prawnych, które uważa się za związane z tym mieniem (np. nazwiska, adresy, daty
i miejsca urodzenia, daty rejestracji firm, ich udziałowcy, akcjonariusze, siedziby itd.).
Informacje te powinny być możliwie jak najdokładniejsze oraz wymieniane w sposób
sprawny i szybki.
Policja jako organ pełniący w Polsce funkcję BOM w wielu wypadkach z uwagi na
uwarunkowania prawne nie może w sposób bezpośredni uzyskiwać tego rodzaju danych.
Należy zauważyć, że decyzja 845 zobowiązała państwa członkowskie Unii Europejskiej do
zmiany wszelkich przepisów prawa krajowego, tak aby umożliwiały one przestrzeganie
zobowiązań nałożonych na mocy przedmiotowej decyzji.
W związku z powyższym istnieje potrzeba nowelizacji ustawy o Policji oraz innych
ustaw, aby BOM mogło we właściwy sposób pełnić funkcje wynikające z decyzji 845.

Drugim powodem wprowadzenia proponowanych powyżej zmian ustawowych jest
konieczność zwiększenia skuteczności ścigania przestępczości, przede wszystkim
zorganizowanej, korupcyjnej, o charakterze ekonomicznym, poprzez umożliwienie Policji –
w celu wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących
z przestępstwa lub też ich równowartości – w określonych przypadkach i ograniczonym
ustawowo, lecz szerszym niż dotychczas zakresie, uzyskiwanie informacji objętych różnego
rodzaju tajemnicami już na etapie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Przedstawione powyżej zmiany w ustawie o Policji oraz innych ustawach pozwolą na
właściwą implementację przepisów prawnych Unii Europejskiej związanych z ujawnianiem
i odzyskiwaniem mienia pochodzącego z przestępstwa oraz prawidłową ewaluację przepisów
prawa dotyczących przestępczości finansowej oraz „śledztw finansowych”. Organizuje ją
Sekretariat Generalny Rady UE w ramach grupy roboczej do spraw przestępczości
zorganizowanej. Misja ewaluacyjna w Polsce w przedmiotowym zakresie została
przewidziana na 2010 r.
23
W związku z potrzebą dostosowania prawa krajowego do decyzji 845 istnieje
konieczność wprowadzenia zmian w regulacjach prawnych dotyczących gromadzenia
informacji mających znaczenie w realizacji zadań związanych z identyfikacją korzyści
pochodzących z przestępstwa.

VI. Zmiany w przepisach obowiązujących związane z Krajowym Biurem do spraw
Odzyskiwania Mienia, o którym mowa w art. 1 ust. 1 decyzji 845 oraz realizacją uprawnień
Straży Granicznej i Agencji Bezpieczeństwa Publicznego w zakresie wykonywania czynności
operacyjno-rozpoznawczych

Wprowadzenie przepisów zaproponowanych w art. 20 ust. 3 pkt 1 – 7 ustawy o Policji
wynika z potrzeby rozszerzenia, i bardziej precyzyjnego, enumeratywnego uregulowania
zakresu uprawnień Policji dotyczących występowania w toku czynności operacyjno-
-rozpoznawczych do właściwego sądu o wyrażenie zgody na udostępnienie przez organy
administracji skarbowej, banki, biura maklerskie, giełdy towarowe, spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-pożyczkowe informacji stanowiących tajemnicę bankową, skarbową
i zawodową.
Policja w celu skutecznego zapobieżenia przestępstwom określonym w art. 19 ust. 1
ustawy o Policji oraz ich wykrycia, ustalenia ich sprawców i utrwalenia dowodów, a także
wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z tych
przestępstw albo ich równowartości, będzie mogła nieodpłatnie korzystać z:
1) informacji objętych tajemnicą dotyczącą umów ubezpieczenia, reasekuracji lub gwarancji
ubezpieczeniowej przetwarzanych przez zakłady ubezpieczeń lub uprawnionych
pośredników ubezpieczeniowych;
2) informacji stanowiących tajemnicę bankową, przetwarzanych przez banki i inne
podmioty;
3) informacji stanowiących tajemnicę skarbową, przetwarzanych przez organy administracji
rządowej i samorządu terytorialnego;
4) informacji stanowiących tajemnicę zawodową, przetwarzanych przez fundusze
inwestycyjne;
5) informacji stanowiących tajemnicę zawodową przetwarzanych przez podmioty
wykonujące działalność w zakresie obrotu papierami wartościowymi i innymi
24
instrumentami finansowymi na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538, z późn. zm.);
6) informacji stanowiących tajemnicę zawodową przetwarzanych przez podmioty
wykonujące działalność na podstawie ustawy z dnia 26 października 2004 r. o giełdach
towarowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 48, poz. 284, z późn. zm.);
7) informacji o umowach kredytowych zawieranych przez podmioty działające na
podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.).

Przestępstwa opisane w art. 19 ust. 1 ustawy o Policji są najpoważniejszymi zbrodniami
i występkami. Konieczność skuteczniejszego ich zwalczania uzasadnia rozszerzenie
możliwości uzyskiwania przez Policję w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych
informacji ich dotyczących. Rozszerzenie to nie będzie dotyczyć czynów zabronionych
niewymienionych w katalogu opisanym w art. 19 ustawy o Policji, mających często mniejszą
szkodliwość.
Jako zasadę przyjęto, iż rygory formalne oraz zakres i sposób sprawowania kontroli
sądowej nad czynnościami Policji, uregulowany w art. 20 ust. 7 ustawy o Policji, nie ulegnie
zmianie. Oznacza to, że tak jak dotychczas, wszystkie informacje i dane, które uzyska Policja
w opisanym trybie oraz informacje związane z przekazywaniem tych informacji i danych
będą nadal podlegać ochronie przewidzianej w przepisach o ochronie informacji niejawnych.
Będą mogły być udostępniane jedynie policjantom prowadzącym czynności w danej sprawie
i ich przełożonym, uprawnionym do sprawowania nadzoru nad prowadzonymi przez nich
w tej sprawie czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi. Akta zawierające te informacje
i dane będą mogły być udostępniane ponadto tylko sądom i prokuratorom, wyłącznie w celu
ścigania karnego (art. 20 ust. 4 ustawy o Policji).
W dalszym ciągu te informacje i dane udostępniane będą na podstawie postanowienia
wydanego na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji albo komendanta
wojewódzkiego Policji przez sąd okręgowy właściwy miejscowo ze względu na siedzibę
wnioskującego organu. Treść wniosku, wymogi formalne, którym musi on odpowiadać,
dalsza procedura, uprawnienia kontrolne sądu i inne gwarancje zapobiegające ewentualnym
nadużyciom, wykorzystywaniu informacji i danych do innych celów, są szczegółowo
uregulowane w przepisach ustawy o Policji, które nie ulegną zmianie (art. 20 ustawy o Policji
ust. 5 i 6 – 14).
25