Rządowy projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej

odpowiada jednocześnie definicji „przetwarzania danych osobowych” oraz „przetwarzania”
określonej w art. 2 lit. b decyzji ramowej 977.
Obowiązująca w zakresie danych osobowych specyficzna terminologia wymaga
przyjęcia jednolitych i jednoznacznie rozumianych pojęć w całym procesie ich przetwarzania,
w tym w szczególności w trakcie przetwarzania danych osobowych przez organy ścigania
państw członkowskich Unii Europejskiej w ramach współpracy policyjnej. Sprecyzowane
w art. 2 decyzji ramowej 977 definicje wymagają również przyjęcia na grunt polskiego
ustawodawstwa w odpowiednim – nieregulowanym dotychczas zakresie. W projekcie ustawy
ze względu na dziedzinę spraw w niej regulowanych oraz w celu ujednolicenia używanych
określeń w art. 3 wprowadza się definicje: „anonimizacji” „blokowania”, „informacji”,
„organów ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej”, „państwa trzeciego”,
„wstawienia odnośników”, i „wymiany”.
Zgodnie z art. 3 pkt 3 projektu ustawy przez informacje, do których zastosowanie ma
ustawa, należy rozumieć informacje, w tym dane osobowe, do których pobierania,
uzyskiwania, gromadzenia, wykorzystywania i przetwarzania, w celu realizacji swoich zadań
ustawowych, upoważnione są na podstawie przepisów odrębnych podmioty uprawnione.
Definicja odnosi się do wyrażonych w art. 3 decyzji ramowej 977 zasad legalności,
proporcjonalności i celowości gromadzenia oraz przetwarzania danych przez organy ścigania.
Definicja ta wyznacza jednocześnie zakres przedmiotowy zastosowania ustawy
wskazując, iż przedmiotem wymiany uregulowanej w ustawie mogą być tylko te informacje,
które podmioty uprawnione przetwarzają zgodnie z udzielonymi im już (mocą przepisów
odrębnych) kompetencjami ustawowymi w tym zakresie, m.in. przedmiotem wymiany mogą
być informacje gromadzone, pobierane i uzyskiwane przez Policję zgodnie z art. 20 ust. 2a
ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji lub informacje gromadzone, uzyskiwane
i pobierane przez Straż Graniczną zgodnie z art. 10a ust. 2 ustawy z dnia 19 października
1990 r. o Straży Granicznej lub informacje gromadzone i uzyskiwane przez Agencję
Bezpieczeństwa Wewnętrznego zgodnie z art. 33 i 34 ustawy z dnia 24 maja 2002 r.
o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu itp.
Należy zaznaczyć, iż przedmiotem wymiany mogą być tylko te informacje
(od podmiotów uprawnionych), które służą realizacji celów zapobiegania i zwalczania
przestępczości, wykrywania i ścigania sprawców przestępstw.
11
Przetwarzanie informacji, w tym danych osobowych uzyskanych już w toku wymiany
prowadzonej z określonym organem ścigania państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
odbywa się co do zasady w celu, dla którego informacje zostały przekazane, czyli
wykrywanie i ściganie sprawcy przestępstwa oraz zapobieganie i zwalczanie przestępczości.
Jednakże decyzja ramowa 977 (podobnie decyzja 960) przewiduje również dalsze
przetwarzanie danych osobowych przekazywanych lub udostępnianych między państwami
członkowskimi Unii Europejskiej w prawnie usprawiedliwionych celach.
Zgodnie z art. 16 ust. 2 projektu ustawy dalsze przetwarzanie uzyskanych informacji
może odbywać się, jeżeli jest niezbędne do realizacji zadań ustawowych podmiotu
uprawnionego, a cele przetwarzania i przekazania informacji nie są ze sobą sprzeczne, a także
w innych celach tylko po uzyskaniu zgody organu ścigania, który dane osobowe przekazał.
Dalsze przetwarzanie może odbywać się więc pod określonymi warunkami, do których
w głównej mierze należy zachowanie celów wykrywania i ścigania sprawców przestępstw
oraz zapobiegania przestępczości i jej zwalczania lub spełnienie warunków niezbędności
i proporcjonalności tego celu wraz z uzyskaniem zgody organu. Przepis ten odpowiada
zasadzie legalizmu określonej w art. 3 ust. 2 i art. 11 ust. 1 decyzji ramowej 977.
Dalsze przetwarzanie danych może mieć miejsce również bez zgody organu
przekazującego, jeżeli odbywa się w celach historycznych, statystycznych lub naukowych,
a podmioty uprawnione dokonały uprzednio anonimizacji tych danych, pozbawiając je cech
pozwalających na ustalenie tożsamości osoby. Ponadto podmioty uprawnione mogą dalej
przetwarzać otrzymane dane osobowe, jeżeli osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę –
zgodnie z prawem krajowym przekazującego państwa członkowskiego Unii Europejskiej – na
przetwarzanie jej danych. Norma prawna przyznającą podmiotom uprawnionym kompetencje
w powyższych zakresach określona została w przepisach art. 24 ust. 1 projektu ustawy, który
odnosi się do przepisów art. 11 decyzji ramowej 977.
W przepisach art. 17 projektu ustawy określone zostały warunki przetwarzania
informacji (danych osobowych) przez podmioty uprawnione. Warunki te odnoszą się do
innych kwestii aniżeli zgodność celu przekazania z celem przetwarzania i dotyczy sytuacji,
w których organ ścigania, przekazując informacje, określa sposób ich wykorzystania oraz
wnioskuje o uzyskanie informacji zwrotnej o ich wykorzystaniu. Projektowany przepis
stanowi, iż podmioty uprawnione przetwarzają informacje przekazane przez organ ścigania
państwa członkowskiego Unii Europejskiej w sposób przez niego określony oraz na jego
wniosek informują o sposobie przetwarzania tych informacji – kwestie te odnoszą się
12
zarówno do przepisów art. 8 ust. 4 decyzji ramowej 960, jak również art. 15 decyzji ramowej
977.
Uregulowania w projekcie ustawy wymaga również kwestia przekazywania informacji
(danych osobowych) organom ścigania państw trzecich oraz organizacjom lub instytucjom
o charakterze międzynarodowym w zakresie odpowiadającym przepisom art. 13 decyzji
ramowej 977.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 projektu ustawy dla przekazania informacji państwu trzeciemu
wymagane jest spełnienie łącznie warunków obejmujących: wymóg zgody organu
przekazującego lub udostępniającego informacje, wymóg niezbędności dla celów wykrywania
i ścigania sprawców przestępstw oraz zapobiegania przestępczości i jej zwalczania, wymóg
właściwości organu państwa trzeciego w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości,
wymóg zagwarantowania ochrony danych osobowych na terytorium tego państwa trzeciego
co najmniej porównywalnego z poziomem ochrony obowiązującym na terytorium państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, od którego podmiot uprawniony otrzymał dane osobowe
podlegające dalszemu przekazaniu państwu trzeciemu.
Natomiast norma prawa z art. 18 ust. 2 określa sytuację odwrotną, w której podmiot
uprawniony może (tzn. jest kompetentny na podstawie niniejszego przepisu) przekazać
informacje, w tym dane osobowe, które otrzymał od państwa trzeciego organowi ścigania
państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Warunkiem koniecznym przekazania informacji
jest uzyskanie zgody organu państwa trzeciego, który przekazał informację podlegającą
dalszemu przekazaniu.
W określonych przypadkach decyzja ramowa 977 przewiduje, iż dla dobra sprawnej
ochrony porządku publicznego, jeżeli występuje bezpośrednie zagrożenia bezpieczeństwa
publicznego w państwie członkowskim lub państwie trzecim, które uniemożliwia uzyskanie
uprzedniej zgody we właściwym czasie, istnieje możliwość przekazania informacji (danych
osobowych) bez takiej zgody (art. 13 ust. 2 decyzji ramowej Rady 977).
Odzwierciedlenie niniejszego stanowi przepis art. 18 ust. 3 projektu ustawy określając,
iż w przypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli jest to niezbędne do zapobieżenia
bezpośredniemu i poważnemu zagrożeniu bezpieczeństwa lub porządku publicznego
w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie trzecim, podmiot uprawniony
przekazuje dane osobowe bez uprzedniej zgody organu, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2
(tj. w zależności od organu przekazującego – bez zgody organu ścigania państwa
13
członkowskiego Unii Europejskiej, organu państwa trzeciego, organu instytucji lub
organizacji międzynarodowej), jeżeli jej uzyskanie w odpowiednim terminie nie jest możliwe.
O takim przypadku przekazania danych osobowych podmiot uprawniony niezwłocznie
informuje organ właściwy do udzielenia zgody.
Dalsze przekazywanie informacji (danych osobowych) organom, instytucjom,
organizacjom lub innym podmiotom o charakterze międzynarodowym odbywa się na tych
samych zasadach oraz przy spełnieniu tożsamych wymogów, jak w przypadku przekazywania
lub udostępniania informacji organom państw trzecich. Odpowiednie stosowanie przepisów
ustawy dotyczących dalszego przekazywania informacji od organów państwa trzeciego
odnosi się również do odwrotnej sytuacji przekazywania i udostępniania informacji
otrzymanych od organów, instytucji, organizacji lub innym podmiotów o charakterze
międzynarodowym organom ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej. Niniejsze
kwestie reguluje art. 18 ust. 4 projektu ustawy.

Decyzja ramowa 977 określa również możliwość przekazywania danych osobowych
do państw trzecich w przypadkach, gdy dane państwo nie daje gwarancji odpowiedniego
stopnia ochrony dla przekazywanych lub udostępnianych danych. Z tego względu w art. 18
ust. 5 projektu ustawy zostały określone (adekwatnie do przepisów art. 13 ust. 3 decyzji
ramowej 977) warunki takiego przekazania danych osobowych.
Zgodnie z art. 18 ust. 5 projektu ustawy podmiot uprawniony może przekazać dane
osobowe – które na podstawie ustawy otrzymał od organu ścigania państwa członkowskiego
Unii Europejskiej – organowi państwa trzeciego, który nie gwarantuje ochrony danych
osobowych na odpowiednim poziomie wymaganym przez dane państwo Unii Europejskiej,
w przypadku jeżeli przekazanie następuje w uzasadnionym interesie tej osoby albo
w przypadku jeżeli jest to niezbędne ze względu na dobro publiczne albo jeżeli państwo
trzecie daje gwarancje ochrony danych osobowych przynajmniej na poziomie obowiązującym
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Proces przetwarzania danych osobowych wymaga kontroli przetwarzanych informacji
(danych) na każdym jego etapie począwszy od gromadzenia, uzyskiwania, pobierania danych
poprzez rejestrowanie, modyfikowanie, wykorzystywanie, odzyskiwanie, udostępnianie,
przekazywanie, ujawnianie, a skończywszy na blokowaniu, usuwaniu, niszczeniu danych. Za
zakres czynności związanych z procesem przetwarzania odpowiada podmiot, który zgodnie
z
przepisami prawa jest uprawniony do ich przetwarzania. Obowiązek zapewnienia
14
odpowiedniej jakości, aktualności i legalności przetwarzania obejmuje również
przekazywanie i udostępnianie informacji.
W przypadku przekazywania lub udostępniania danych innemu państwu
członkowskiemu lub państwu trzeciemu istotne jest wskazanie warunków, na jakich dalsze
przetwarzanie danych przez ten organ może mieć miejsce. Mogą to być warunki konieczne
wynikające z prawa powszechnie obowiązującego nakazujące odpowiednie ograniczenia lub
dodatkową ochronę przekazywanych danych lub warunki dodatkowe co do sposobu
przetwarzania danych określone przez organ przekazujący dane. Do tak określonych praw
i obowiązków podmiotów (organów państw członkowskich Unii Europejskiej)
przekazujących lub udostępniających dane osobowe w ramach współpracy policyjnej państw
członkowskich Unii Europejskiej odnosi się również decyzja ramowa 977 – w art. 12 i 15.
Przeniesieniem niniejszych zasad do polskiego porządku prawnego jest przepis art. 12
projektu ustawy.
Przepis art. 12 ust. 1 projektu ustawy określa kompetencje dla podmiotów
uprawnionych do decydowania o tym, czy przekazywane lub udostępniane organowi ścigania
państwa członkowskiego Unii Europejskiej informacje (dane osobowe) mogą być
wykorzystane oraz przetwarzane i w jakim celu, a także na jakich warunkach może się to
odbywać. Brak akceptacji organu ścigania państwa członkowskiego na warunki określone
przez podmiot uprawniony do przetwarzania lub wykorzystania informacji (danych
osobowych) może spowodować, iż podmiot uprawniony odmówi przekazania lub
udostępnienia danych. W zakresie kompetencji podmiotu uprawnionego konieczne jest
przyznanie dyskrecjonalności w przetwarzaniu przekazywanych danych osobowych, w tym
dyskrecjonalności samego faktu ich przekazania, udostępnienia albo odmowy w tym zakresie.

Dodatkowo na podstawie przepisu art. 12 ust. 2 projektu ustawy podmioty uprawnione
mogą żądać od organu ścigania państwa członkowskiego Unii Europejskiej przekazania
dodatkowych informacji w sprawie, w związku z którą organ ten wnioskował o ich udzielenie
oraz poinformowania o sposobie wykorzystania przekazanych informacji przez ten organ
(art. 15 decyzji ramowej 977).
Podmioty uprawnione mogą żądać również usunięcia, zablokowania, dokonania
anonimizacji lub weryfikacji przekazanych lub udostępnionych danych osobowych po
upływie określonych terminów wynikających z przepisów odrębnych dotyczących
15