Poselski projekt ustawy o zmianie ustaw dotyczących kredytu konsumenckiego

Druk nr 4350

Warszawa, 9 czerwca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustaw dotyczących kredytu
konsumenckiego.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Sławomira Neumanna.


(-) Andrzej Czerwiński; (-) Zbigniew Konwiński; (-) Agnieszka Kozłowska-
Rajewicz; (-) Stanisław Lamczyk; (-) Antoni Mężydło; (-) Aldona Młyńczak;
(-) Paweł Orłowski; (-) Maciej Orzechowski; (-) Witold Pahl; (-) Danuta
Pietraszewska; (-) Damian Raczkowski; (-) Halina Rozpondek; (-) Dorota
Rutkowska; (-) Jan Rzymełka; (-) Jarosław Stolarczyk; (-) Bożena
Szydłowska; (-) Cezary Tomczyk; (-) Krzysztof Tyszkiewicz; (-) Piotr
Waśko; (-) Radosław Witkowski; (-) Ryszard Zawadzki.
Projekt

USTAWA
z dnia 2011 r.

o zmianie ustaw dotyczących kredytu konsumenckiego


Art. 1. W ustawie z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081
z pó n. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) W art. 3 ust. 1 pkt 1) otrzymuje brzmienie:
„1) o wysokości większej niż 80 000 zł albo równowartości tej kwoty w innej niż waluta
polska, z zastrzeżeniem art. 7b; wartość waluty obcej oblicza się według średniego kursu
ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski dla danej waluty, obowiązującego w dniu
poprzedzającym dzień zawarcia umowy; ”
2) Dodaje się art. 7b w brzmieniu:
„7b. 1. W przypadku umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką, denominowany lub
indeksowany do waluty innej niż waluta polska, konsument może dokonywać spłaty
rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie”.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 kredytodawca nie może ograniczać
możliwości pozyskania przez konsumenta waluty przeznaczonej na spłatę rat
kapitałowo-odsetkowych.”

3) Art. 21 otrzymuje brzmienie:
„21. 1. Do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy
dotychczasowe, z zastrzeżeniem ust. 2”,
2. Przepisy art. 7b mają zastosowanie do umów zawartych przed dniem wejścia w
życie ustawy, w przypadku których do dnia wejścia w życie ustawy nie nastąpiła
spłata całkowitej kwoty kredytu, w odniesieniu do niespłaconej części.”

Art. 2. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr [•], poz. [•])
wprowadza się następujące zmiany:

1) W art. 4 ust. 2 pkt 1) otrzymuje brzmienie:
„1) umów o kredyt zabezpieczony hipoteką stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35,
art. 36 i art. 47;”
2) Dotychczasowe art. 36-68 otrzymują numerację 37-69;
3) Dodaje się art. 36 w brzmieniu:
„36. 1. W przypadku umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką, denominowany lub
indeksowany do waluty innej niż waluta polska, konsument może dokonywać spłaty
rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w tej walucie”.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 kredytodawca nie może ograniczać
możliwości pozyskania przez konsumenta waluty przeznaczonej na spłatę rat
kapitałowo-odsetkowych.”

4) W art. 66:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy
dotychczasowe, z zastrzeżeniem ust. 3”,
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Przepisy art. 36 mają zastosowanie do umów zawartych przed dniem wejścia w
życie ustawy, w przypadku których do dnia wejścia w życie ustawy nie nastąpiła
spłata całkowitej kwoty kredytu, w odniesieniu do niespłaconej części.”

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


UZASADNIENIE

Projekt ustawy o zmianie ustaw dotyczących kredytu konsumenckiego ma na celu ochronę
konsumentów, którzy zaciągają kredyty zabezpieczone hipoteką, denominowane lub
indeksowane w walucie innej niż waluta polska.
Propozycja wprowadzenia zmian do ustaw dotyczących kredytu konsumenckiego
podyktowana jest faktem, że ustawy te mają na celu ochronę i zagwarantowanie praw
konsumentów, którzy z natury są słabszą stroną stosunku kredytowego i nie dysponują wiedzą
ani doświadczeniem posiadanym przez kredytodawców. Ustawy o kredycie konsumenckim
regulują zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, mają również zastosowanie
do kredytów zabezpieczonych hipoteką, niezależnie od kwoty kredytu, w zakresie informacji
udzielanych przed zawarciem umowy oraz postanowień umownych. Decyzja o częściowym
objęciu kredytów zabezpieczonych hipoteką przepisami projektowanej ustawy wynika ze
szczególnej roli, jaką odgrywa w polskiej gospodarce rynek kredytów hipotecznych oraz
wpływu kredytu zabezpieczonego hipoteką na budżety gospodarstw domowych. Mając na
uwadze zobrazowaną poniżej skalę problemu dotyczącego spłaty przez polskich
konsumentów kredytów zabezpieczonych hipoteką, denominowanych lub indeksowanych w
walutach obcych, istotne jest objęcie tej grupy społeczeństwa ochroną ustawową.
Rekomendacja S(II) Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. dotycząca
dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie wprowadziła
możliwość dokonywania przez kredytobiorców walutowych kredytów hipotecznych
dokonywania spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio w walucie indeksacyjnej.
Zgodnie z pkt. 5.2.4 Rekomendacji S (II) na wniosek klienta bank powinien dokonać zmiany
sposobu spłaty kredytu indeksowanego do waluty w taki sposób, aby spłata następowała w
walucie indeksacyjnej. Zmiana sposobu spłaty powinna dotyczyć wszystkich rat od daty
zmiany umowy. Bank nie może ograniczać w umowie kredytu możliwości pozyskania przez
klienta waluty przeznaczonej na spłatę kredytu do zakresu usług oferowanych przez bank.
Należy zauważyć, że możliwość dokonywania spłaty rat kapitałowo-odsetkowych w walucie
indeksacyjnej została zagwarantowana wyłącznie na życzenie klienta. Doprowadziło to do
sytuacji, w której kredytodawcy standardowo nie zamieszczali w umowach o kredyt
informacji o możliwości dokonywania spłaty w walucie indeksacyjnej. Prowadziło to z kolei
do konieczności aneksowania umów, przy czym niektóre banki wprowadziły bardzo wysokie
opłaty za sporządzenie stosownego aneksu do umowy, tym samym zniechęcając
konsumentów do dokonywania spłaty kredytu w walucie indeksacyjnej.
We wrześniu 2009 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował Raport o
spreadach, w którym wskazał na występowanie sytuacji różnicowania opłat z tytułu
sporządzenia aneksu do umowy, związanego ze zmianą waluty spłaty kredytu, od opłat
pobieranych za sporządzenie aneksów z innych przyczyn.

Wysokość opłaty za aneks związany ze zmianą waluty spłaty
Lp. Nazwa
banku
kredytu
1.
GE Money Bank S.A.
37 €/50 USD/62 CHF
2.
BRE Bank S.A.
200 zł* (standardowa opłata za aneks: 250‐500 zł)
3.
Getin Bank S.A.
200 zł
4.
Lukas Bank S.A.
100 zł
0,75% kwoty pozostałej do spłaty, nie mniej niż 100 zł* (inne
5.
Nordea Bank Polska S.A.
zdefiniowane zmiany warunków: 0‐3% kwoty pozostałej do spłaty;
niezdefiniowane zmiany: 100‐500 zł)
500 zł * /opłata za zmianę rachunku do obsługi kredytu
6.
Bank Millennium S.A.
(standardowa opłata za aneks: 200 zł)
400 zł * (w przypadku prolongaty lub podwyższenia kwoty kredytu
7. BO S.A.
prowizja wynosi 0,6% ‐1% kwoty prolongowanej lub
podwyższenia, za zmianę innych warunków umowy: 100 zł)
8.
Santander Consumer Bank S.A.
500 zł* (standardowa opłata za aneks: 100 zł)
9.
Bank BPH S.A.
200 ‐ 500 zł
0,5% kwoty pozostałej do spłaty, nie mniej niż 200 zł* (inna
10.
Kredyt Bank S.A.
zmiana warunków umowy: 200 zł)
od 50 zł albo od 150 do 500 zł (kredyty udzielone przez Bank BPH
11.
Bank Polska Kasa Opieki S.A.
S.A.)
250 zł (kredyt mieszkaniowy i konsolidacyjny); 80 zł (pożyczka
12.
Deutsche Bank PBC S.A.
zabezpieczona hipoteką)
13.
Bank Zachodni WBK S.A.
100 zł
14. ING
Bank
ląski S.A.
100 zł
*wysokość opłaty inna niż wysokość standardowej opłaty z tytułu sporządzenia aneksu
tabela nie dotyczy banków Invest Bank S.A. oraz Fortis Bank Polska S.A., które w badanym okresie nie udzielały kredytów
indeksowanych do walut obcych
ródło: Raport o spreadach, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wrzesień 2009 r.

Wprowadzenie do ustaw o kredycie konsumenckim zmian w proponowanym brzmieniu
umożliwi ochronę praw konsumentów zawierających umowy o kredyt zabezpieczony
hipoteką, poprzez umożliwienie im, z mocy prawa, dokonywania spłaty rat kapitałowo-
odsetkowych bezpośrednio w walucie indeksacyjnej.
Jednocześnie proponowane zmiany zapobiegają sytuacji, w której banki wprawdzie
umożliwiałyby dokonywanie spłaty rat kapitałowo-odsetkowych w walucie indeksacyjnej,
jednakże ograniczałyby możliwość pozyskania przez kredytobiorców waluty przeznaczonej
na spłatę kredytu do zakresu usług oferowanych przez dany bank. Zgodnie z propozycją
wyrażoną w projekcie umowa o kredyt zabezpieczony hipoteką, denominowany lub
indeksowany w walucie innej niż polska, nie będzie mogła zawierać postanowień
ograniczających możliwość pozyskania przez konsumenta waluty na spłatę rat kapitałowo-
odsetkowych bezpośrednio w walucie indeksacyjnej.
Proponuje się, aby rozwiązania przewidziane w projekcie miały zastosowanie nie tylko do
umów nowo zawieranych, ale również do umów o kredyt zabezpieczony hipoteką, które
zostały zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy, lecz nie nastąpiła spłata pełnej kwoty
kredytu. Propozycja powyższa ma na celu wyrównanie sytuacji osób, które zawarły już
umowy o walutowy kredyt zabezpieczony hipoteką i które decydując się na dokonywanie
jego spłaty bezpośrednio w walucie indeksacyjnej byłyby zobligowane do ponoszenia
wysokich kosztów związanych z koniecznością sporządzenia aneksu do umowy. Należy mieć
na uwadze, że na koniec czerwca 2010 r. udział kredytów walutowych w całym portfelu
kredytów mieszkaniowych polskiego sektora bankowego wynosił 65,8%, nawet pomimo
rozpoczętej w ostatnim kwartale 2008 r. i utrzymującej się nadal pozytywnej tendencji
dominacji kredytów złotowych w strukturze nowo udzielanych kredytów. Mając na uwadze,
że we wrześniu 2010 r. liczba czynnych umów o kredyt mieszkaniowy wynosiła blisko
1,5 mln, należy podkreślić, że najliczniejszą grupą, której dotyczy regulowany problem, są
konsumenci, którzy zawarli umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką przed wejściem w życie
ustawy (począwszy od ostatniego kwartału 2008 r. w strukturze walutowej kredytów
hipotecznych dla gospodarstw domowych dominują kredyty w walucie polskiej, które
stanowią około 75% nowo udzielanych kredytów). Brak możliwości zastosowania propozycji
zawartych w projekcie do umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy
pozostawiłby około 1 mln kredytobiorców w niekorzystnej sytuacji, uniemożliwiając im
dokonywanie spłaty kredytów walutowych bezpośrednio w walucie indeksacyjnej, z mocy
prawa, tym samym narażając ich na konieczność ponoszenia wysokich kosztów aneksów do
umów.
Mając na uwadze, że obecnie obowiązująca ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie
konsumenckim utraci moc obowiązującą z chwilą wejścia w życie nowej regulacji, co nastąpi
w 6 miesięcy po opublikowaniu ustawy z dnia 11 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim
(prawdopodobnie data ta przypadnie w grudniu 2011 r.), zdecydowano się na tożsamą
merytorycznie zmianę ustawy obecnie obowiązującej oraz ustawy mającej wejść w życie.
Wejście w życie ustawy nie ma wpływu na sektor finansów publicznych.
Projektowana ustawa nie wymaga wydania aktów wykonawczych.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.