Poselski projekt ustawy o zmianie ustaw dotyczących kredytu konsumenckiego

Warszawa, 27 lipca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-98(4)/11

Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej





Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustaw dotyczących kredytu
konsumenckiego (druk nr 4350).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Prezesa Rady
Ministrów do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustaw dotyczących kredytu
konsumenckiego (druk sejmowy nr 4350)


I. Opis projektowanych zmian.

Poselski projekt ustawy przewiduje zmiany w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie
konsumenckim (Dz. U. z 2011 r. Nr 126, poz. 715) oraz w ustawie z dnia 20 lipca 2001 r.
o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1081 ze zm.), którą to wcześniej
wymieniona ustawa uchyla. Celem projektu ustawy o zmianie ustaw dotyczących kredytu
konsumenckiego jest umożliwienie kredytobiorcy redukcji ryzyka związanego z ustalaniem
przez banki kursów, po których raty kredytów indeksowanych do waluty obcej są przeliczane
na złote – poprzez przyznanie kredytobiorcy prawa do spłaty kredytu bezpośrednio w tej
walucie. Jak podkreśla projektodawca wprowadzenie proponowanych rozwiązań do ustaw
dotyczących kredytu konsumenckiego podyktowane jest faktem, że ustawy te mają na celu
ochronę i zagwarantowanie praw konsumentów, którzy z natury są słabszą stroną umowy
kredytowej i nie dysponują wiedzą ani doświadczeniem posiadanym przez kredytodawców.
Dla zmniejszenia ryzyka oraz kosztów związanych z ustaleniem przez kredytodawców
kursów walut obcych, które mogą być różne w przypadku innych podmiotów oferujących
daną walutę obcą, projektodawca zaproponował dodanie w obu ustawach przepisu
przewidującego uprawnienie konsumenta do spłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej.
II. Aktualny stan prawny.
Dotychczas obowiązujące przepisy (zarówno uwzględniając stan prawny przed jak i po
wejściu w życie nowej ustawy o kredycie konsumenckim) nie regulują kwestii uprawnienia
do spłaty kredytu indeksowanego w walucie obcej bezpośrednio w tej walucie.
III. Ocena propozycji zawartych w projekcie ustawy.
Rząd z aprobatą przyjmuje inicjatywy zmierzające do poprawy pozycji konsumentów,
w tym konsumentów zawierających umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką indeksowany do
waluty obcej. Na poparcie zasługuje również cel przedstawionej propozycji - umożliwienie
kredytobiorcy redukcji ryzyka związanego z ustalaniem przez banki kursów, po których raty
kredytu są przeliczane na złote – poprzez przyznanie kredytobiorcy prawa do spłaty kredytu
bezpośrednio w walucie obcej
Rząd przychylając się do zaproponowanych w projekcie poselskim rozwiązań, poddaje
pod rozwagę zasadność wprowadzenia dodatkowych regulacji, umożliwiających osiągnięcie
podstawowego celu zakładanego przez projektodawcę. Szczegółowa i kompleksowa regulacja
określająca sposób i warunki wykonywania przyznawanego konsumentowi w projektowanych
przepisach uprawnienia zagwarantuje bowiem możliwość jego efektywnej realizacji.


 
 
1) Zakres przyznawanych uprawnień.

W związku z proponowaną regulacją stanowiącą, że „w przypadku umowy o kredyt
zabezpieczony hipoteką denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta
polska, konsument może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych bezpośrednio
w tej walucie”, celowym wydaje się doprecyzowanie zakresu uprawnień kredytobiorcy.
Projektowany przepis nie precyzuje na jakich warunkach taka spłata mogłaby być
dokonywana. Powinien on przede wszystkim wskazywać, w jaki sposób konsument
informuje bank o zamiarze spłacania raty kredytu bezpośrednio w walucie obcej. Za
istotne należy również uznać sprecyzowanie, ile razy konsument może skorzystać
z uprawnienia do zmiany waluty, w jakiej dokonywana jest spłata kredytu. Ponadto,
niezależnie od przedstawionych przez projektodawcę wyjaśnień w uzasadnieniu do
ustawy (umożliwienie konsumentom, z mocy prawa, dokonywania spłat rat kapitałowo-
odsetkowych bezpośrednio w walucie obcej), wydaje się, że postanowienia projektu
winny określać, czy konsument zawierający nową umowę, który nie zdecydował się na
wybór takiego sposobu spłaty, może takiej zmiany zażądać niezależnie od wyboru
dokonanego przy zawieraniu umowy. W przeciwnym bowiem wypadku projekt będzie
przewidywał przysługujące konsumentowi uprawnienie, jednakże bez określenia środków
do jego realizacji, nie będzie możliwe dokonanie oceny, czy wspomniany przepis został
naruszony przez kredytodawcę.
Ponadto, w opinii Rządu, należałoby rozważyć ewentualne doprecyzowanie
proponowanych przepisów, w zależności od zamierzonej intencji projektodawcy, w celu
uniknięcia potencjalnych wątpliwości interpretacyjnych, czy możliwość spłaty przez
konsumenta bezpośrednio w walucie obcej, dotyczy tylko rat kapitałowo-odsetkowych,
czy również jednorazowej spłaty pełnej kwoty kredytu.

2) Przepisy przejściowe.

Z uwagi na okoliczność, że uprawnienie do spłacania kredytu w walucie obcej mieliby
zyskać również konsumenci, którzy są stronami umów zawartych przed wejściem w życie
ustawy, zasadne wydaje się doprecyzowanie przepisów przejściowych, tak aby nie budził
wątpliwości sposób wykonania tego uprawnienia. Przepisy projektowanej ustawy nie
rozstrzygają bowiem, czy w celu zmiany sposobu wykonywania umowy bank będzie
mógł wymagać aneksowania umowy już zawartej lub powinien być obowiązany do jej
aneksowania, lub też konsument mógłby żądać aneksowania umowy, czy też wspomniana
regulacja będzie miała zastosowanie bezpośrednio i niezależnie od treści obowiązujących
umów. Jeżeli celem projektodawcy jest zapewnienie, aby takie aneksy były bezpłatne,
należy dokonać stosownych zmian w treści projektu. W przypadku drugiej opcji,
należałoby zaproponować przepisy przejściowe, które – wobec braku postanowień
umowy – szczegółowo określą sposób zmiany i tryb dokonywania spłaty kredytu
w walucie obcej. Projektowane przepisy w obecnym kształcie w zakresie umów już
zawartych i wykonywanych mogą rodzić trudności w praktycznym stosowaniu, ze
  2
 
 
 
względu na brak precyzyjnego określenia praw i obowiązków stron umów zawartych
przed wejściem w życie ustawy.
Rząd poddaje również pod rozwagę wprowadzenie przepisu powodującego, że
skorzystanie przez kredytobiorcę z nowych rozwiązań nie będzie wiązało się
z dodatkowymi (tj. innymi niż np. standardowe koszty przelewu w walucie obcej)
kosztami, które to mogłyby utrudniać lub uniemożliwiać skorzystanie przez kredytobiorcę
z przyznanego w projektowanych przepisach uprawnienia, a także zakazującego
uzależnianie skorzystania ze wspomnianego uprawnienia od zawarcia dodatkowej,
odpłatnej umowy z kredytobiorcą (np. założenie płatnego rachunku w walucie obcej
u kredytobiorcy).

3) Nabywanie waluty.

W rozumieniu Rządu, celem rozwiązania zawartego w proponowanym w art. 2 pkt 3
brzmieniu art. 36 ust. 2 jest wykluczenie możliwości zobowiązywania konsumenta do
nabywania waluty przeznaczonej na spłatę kredytu jedynie od kredytodawcy. Zdaniem
Rządu, powyższy cel byłby wyraźniej uwydatniony w sformułowaniu „kredytodawca nie
może zobowiązywać konsumenta do nabywania waluty przeznaczonej na spłatę rat
kapitałowo-odsetkowym od określonego podmiotu” lub analogicznym.

4) Pożyczka zabezpieczona hipoteką

Projektowany przepis art. 2 wprowadza zmianę w art. 4 ust. 2 pkt 1) ustawy z dnia
12 maja 2011 r. W treści zmienianego przepisu omyłkowo usunięto jednak słowa „oraz
pożyczki zabezpieczonej hipoteką”. Z uwagi na powyższe, Rząd zwraca uwagę, że treść
zmienianego przepisu powinna nosić brzmienie „1) umów o kredyt zabezpieczony
hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35,
art. 36 i art. 47;”. W przeciwnym bowiem wypadku istotne przepisy ustawy o kredycie
konsumenckim (m. in. dotyczące informacji przedkontraktowych, stosowania formularza
informacyjnego, czy obligatoryjnych elementów umowy) straciłyby swoje zastosowanie
do umów pożyczki zabezpieczonej hipoteką, co nie było intencją projektodawcy
i wykracza poza cel projektowanej ustawy.

5) Skutki regulacji.

Z uwagi na szybki tryb przygotowania stanowiska rządu nie było możliwe dokonanie
oceny skutków regulacji w oparciu o dane empiryczne, których też nie zawierało
uzasadnienie projektu ustawy. Nie było więc możliwe oszacowanie skali ewentualnych
problemów w funkcjonowaniu nowej regulacji zwłaszcza w odniesieniu do kosztów
transakcyjnych. W przypadku dokonywania spłaty kredytu za pomocą przelewu
konsument będzie bowiem musiał posiadać rachunek w walucie obcej i dokonywać
z niego przelewów na rachunek kredytowy. Brak jest natomiast danych na temat kosztów
  3
 
 
 
prowadzenia dostępnych na rynku rachunków walutowych oraz kosztów dokonywania
przelewów w walutach obcych. Alternatywną możliwością jest dokonywanie przez
kredytobiorców wpłat gotówkowych, jednak brak jest danych na temat dostępności
placówek bankowych prowadzących obsługę kasową w walutach obcych, które to
pozwoliłyby na ocenę efektywności takiego sposobu realizacji przyznanego w nowej
regulacji uprawnienia.

6) Zmiana ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2001 r. Nr
100, poz. 1081 ze zm.).

Przepis art. 2 pkt 4 proponowanej ustawy wprowadza rozwiązanie, zgodnie z którym,
do umów zawartych przed wejściem w życie ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie
konsumenckim stosuje się przepisy dotychczasowe, jednakże przepis art. 36 (określający
uprawnienie konsumenta do spłaty kredytu w walucie obcej) ma być stosowany również
do umów zawartych przed wejściem w życie nowej ustawy. Dotychczas obowiązujące
przepisy nie regulują kwestii spłaty kredytu indeksowanego lub denominowanego
w walucie obcej.
Jednocześnie, analogiczne rozwiązanie wprowadza się również do ustawy z dnia
20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. wchodzi
w życie dopiero w dniu 18 grudnia 2011 r., stąd też wspomniane rozwiązanie zapewniłoby
wcześniejsze wejście w życie nowych przepisów dotyczących spłaty kredytu
indeksowanego do waluty obcej.
W związku z powyższym, Rząd zwraca uwagę, że do objęcia zmianami umów
zawartych przed wejściem w życie nowej regulacji, wystarczająca jest zmiana jedynie
ustawy z dnia 12 maja 2011 r. Rząd rozumie jednak, że celem projektodawcy jest jak
najszybsze wejście w życie nowych przepisów, stąd też proponowane rozwiązanie wydaje
się poprawne, o ile przepisy zmieniające ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. wejdą w życie
wcześniej niż przepisy zmieniające ustawę z dnia 12 maja 2011 r.
Należy jednocześnie podkreślić, iż przepisy zmieniające ustawę z dnia 12 maja 2011 r.
winny wejść w życie równocześnie z wejściem w życie przepisów tej ustawy tj. w dniu
18 grudnia 2011 r., w innym bowiem wypadku może pojawić się problem z interpretacją
przepisów przejściowych.

IV. Zasadność wprowadzenia proponowanych przepisów do ustawy z dnia

29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe.

Rząd poddaje pod rozwagę zasadność wprowadzenia proponowanych przepisów
przewidujących uprawnienie konsumenta do spłaty kredytu hipotecznego indeksowanego do
waluty obcej bezpośrednio w tej walucie do ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo
bankowe zamiast do ustaw o kredycie konsumenckim.
Należy bowiem zwrócić uwagę, że ustawa o kredycie konsumenckim nie reguluje co do
zasady umów o kredyt zabezpieczony hipoteką. Na zasadzie wyjątku zdecydowano się
  4