Rządowy projekt ustawy o nasiennictwie

UZASADNIENIE

Obowiązująca ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o
nasiennictwie (Dz. U.
z 2007 r. Nr 41, poz. 271, z późn. zm.), zwana dalej „obowiązującą ustawą”, była dotychczas
wielokrotnie nowelizowana.
Nowelizacje te wynikały przede wszystkim z konieczności wdrażania przepisów Unii
Europejskiej z zakresu nasiennictwa.
Z uwagi na konieczność implementacji kolejnych aktów prawnych, to jest:
1) dyrektywy Rady 2008/90/WE z dnia 29 września 2008 r. w sprawie obrotu materiałem
rozmnożeniowym roślin sadowniczych oraz roślinami sadowniczymi przeznaczonymi
do produkcji owoców (Dz. Urz. UE L 267 z 08.10.2008, str. 8),
2) rozporządzenia Komisji (WE) nr 637/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. ustanawiającego
reguły wykonawcze co do odpowiedniego nazewnictwa odmian gatunków roślin
rolniczych i warzywnych (Dz. Urz. UE L 1191 z 23.07.2009, str. 10),
3) dyrektywy Komisji 2009/145/WE z dnia 26 listopada 2009 r. przewidującej pewne
odstępstwa w odniesieniu do zatwierdzania populacji miejscowych i odmian warzyw
tradycyjnie uprawianych w poszczególnych miejscach i rejonach zagrożonych erozją
genetyczną oraz odmian warzyw niemających wewnętrznej wartości dla plonów
o przeznaczeniu handlowym, wyprodukowanych w celu uprawy w określonych
warunkach, oraz wprowadzania do obrotu materiału siewnego tych populacji
miejscowych i odmian (Dz. Urz. UE L 312 z 27.11.2009, str. 10),
4) dyrektywy Komisji 2010/60/WE z dnia 30 sierpnia 2010 r. przewidującej pewne
odstępstwa dotyczące wprowadzania do obrotu mieszanek pastewnych materiału
siewnego przeznaczonych do wykorzystania w celu ochrony środowiska naturalnego
(Dz. Urz. UE L 228 z 31.08.2010, str. 10),
5) projektu decyzji Komisji implementującej dyrektywę Rady 2002/55/WE
w odniesieniu do wymagań, zgodnie z którymi można wprowadzać do obrotu małe
opakowania materiału siewnego kategorii standard różnych odmian roślin
warzywnych należących do tego samego gatunku
oraz mając na względzie, że zakres projektowanych zmian, uzupełnień i uaktualnień obecnie
obowiązujących przepisów jest szeroki i dotyczy różnych części ustawy, jak również w celu
zapewnienia przejrzystości i spójności ustawy, postanowiono, że korzystniejszym
rozwiązaniem będzie opracowanie nowego projektu ustawy, niż dokonywanie kolejnej
nowelizacji.
W stosunku do obowiązującej ustawy wprowadzony został podział na tytuły, działy
i rozdziały, aby w sposób czytelny i bardziej przejrzysty ująć regulowane zagadnienia.
Projekt ustawy obejmuje zarówno przepisy dotyczące zgłaszania i rejestracji odmian
uprawnych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, jak też przepisy
dotyczące wytwarzania i oceny materiału siewnego roślin rolniczych i warzywnych, materiału
szkółkarskiego oraz rozmnożeniowego i nasadzeniowego roślin warzywnych i ozdobnych,
zasady etykietowania i oznaczania tego materiału siewnego, jak też obrotu tym materiałem
i jego kontroli.
Należy zaznaczyć, że projekt ustawy reguluje materię zawartą w 8 różnych
dyrektywach Unii Europejskiej. Oznacza to, że pojęcie materiał siewny obejmuje różne
rodzaje tego materiału, w tym:
1)
materiał siewny roślin rolniczych,
2)
materiał siewny roślin warzywnych,
3)
materiał szkółkarski,
4)
materiał rozmnożeniowy i nasadzeniowy roślin warzywnych,
5)
materiał rozmnożeniowy i nasadzeniowy roślin ozdobnych,
a także różne, dla każdego z rodzajów materiału siewnego, zasady rejestracji odmian,
wytwarzania, oceny i kontroli materiału oraz obrotu tym materiałem.
Tytuł I obejmuje przepisy ogólne, w tym dotyczące obszaru, który będzie
uregulowany przepisami projektu ustawy, oraz definiuje pojęcia stosowane w projekcie.
W odróżnieniu od obowiązującej ustawy, proponuje się, aby wykaz gatunków roślin,
których dotyczą przepisy projektu ustawy, był ogłoszony, w drodze obwieszczenia ministra
właściwego do spraw rolnictwa, w Dzienniku Urzędowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi. Wprowadzenie takiej regulacji uchroni w przyszłości ustawodawcę przed koniecznością
dokonywania częstych zmian w

ustawie, związanych z wdrażaniem przepisów Unii
Europejskiej dotyczących zmian nazewnictwa gatunków oraz dopisywaniem lub skreślaniem
gatunków.
Wprowadzono definicję „odmiany regionalnej” roślin rolniczych i roślin warzywnych
zamiast obecnej definicji „odmiany miejscowej”. Zmiana ta jest związana z wprowadzeniem
do przepisów o nasiennictwie nowych regulacji dla odmian miejscowych roślin rolniczych

2
i warzywnych, które zgodnie z nazewnictwem obowiązującym w Unii Europejskiej są
określane jako odmiany dla zachowania bioróżnorodności – odmiany regionalne.
Wprowadzono definicję „odmiany amatorskiej” dla odmian roślin warzywnych, która,
będąc naturalnie przystosowana do warunków lokalnych, nie ma znaczenia komercyjnego
i nie będzie wykorzystywana do produkcji towarowej.
Rozszerzono definicję „materiału siewnego”, dokonując podziału na różne jego
rodzaje, z uwzględnieniem specyfiki i sposobów rozmnażania tego materiału,
tj. wegetatywny lub generatywny.
Zastąpiono określenie materiału siewnego jako „materiału hodowcy” określeniem
„materiał mateczny”, ponieważ w projekcie ustawy wprowadza się definicję „zachowującego
odmianę”, który odpowiada za wytworzenie materiału matecznego danej odmiany, jak też za
zachowanie jej charakterystycznych właściwości.
Dokonano zmiany definicji „dostawcy”, który będzie wpisywany do ewidencji
dostawców zgodnie z przepisami projektu ustawy, a nie jak dotychczas zgodnie
z przepisami ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11,
poz. 94, z późn. zm.). Zmiana ta ma charakter porządkowy polegający na umieszczeniu
w jednej ustawie przepisów związanych z wytwarzaniem, oceną i obrotem materiałem
szkółkarskim oraz rozmnożeniowym i nasadzeniowym roślin warzywnych i ozdobnych.
Wprowadzono definicję „nieprofesjonalnego odbiorcy”, zgodnie z którą jest to osoba
fizyczna nabywająca materiał siewny w celu użycia na potrzeby własne i nieprzeznaczająca
tego materiału oraz wytworzonych z niego produktów na cele zarobkowe, w związku z czym
materiał siewny przeznaczony dla tych odbiorców może podlegać wyłączeniom z niektórych
regulacji dotyczących ewidencji osób prowadzących obrót, etykietowania, prowadzenia
i przechowywania dokumentacji oraz składania sprawozdań z obrotu.
W celu doprecyzowania przepisów dotyczących składania wniosków o wpis odmiany
do krajowego rejestru dodano definicję „zgłaszającego odmianę”, zgodnie z którą może to
być zachowujący odmianę lub inny podmiot składający wniosek o wpis odmiany do
krajowego rejestru, będący osobą fizyczną, osobą prawną albo jednostką organizacyjną
nieposiadającą osobowości prawnej, mający miejsce zamieszkania albo siedzibę na
terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub innych państw członkowskich. Obecnie odmianę
wpisuje się do krajowego rejestru na wniosek hodowcy albo jego pełnomocnika.
Doprecyzowane zostały przepisy dotyczące urzędowych działań, które stanowią
implementację definicji tych działań zawartych w dyrektywach Rady Unii Europejskiej

3
z zakresu nasiennictwa. Zgodnie z art. 3 ust. 2 projektu ustawy za urzędowe działania uważa
się działania wykonywane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa, osobę
prawną upoważnioną przepisami ustawy do działań w imieniu organów państwa oraz osobę
fizyczną upoważnioną do działań pomocniczych prowadzonych pod kontrolą organów
państwa. W celu zapewnienia, że działania wykonywane przez upoważnione osoby prawne
oraz osoby fizyczne będą niezależne i obiektywne, w art. 3 ust. 5 projektu ustawy
wprowadzono przepis stanowiący, że osoby te nie uzyskują w zakresie swojej działalności
żadnych korzyści z działań, do których zostały upoważnione. Przepis ten nie dotyczy
wynagrodzenia otrzymywanego w ramach stosunku pracy.
Tytuł II obejmuje dwa działy i zawiera przepisy regulujące zagadnienia dotyczące
badania i rejestracji odmian. Przepisy ogólne dotyczące urzędowych badań odmian oraz
wpisu odmian do krajowego rejestru pozostają niezmienione w stosunku do obecnie
obowiązujących.
W dziale I, w celu usprawnienia procesu składania wniosków o wpis odmiany do
rejestru, wprowadza się przepis o umieszczeniu wzoru wniosku i kwestionariusza
technicznego na stronie internetowej administrowanej przez Centralny Ośrodek Badania
Odmian Roślin Uprawnych (Centralny Ośrodek). Odmianę do krajowego rejestru wpisuje się
na wniosek zgłaszającego odmianę.
W art. 14 ust. 8 projektu ustawy wprowadzono regulację odmienną od zawartej
w art. 12 ust. 9 obowiązującej ustawy, zgodnie z którą koszt wykonania badań odrębności,
wyrównania i trwałości (OWT), w przypadku gdy ich wykonanie jest zlecane przez Centralny
Ośrodek w całości lub w części innemu podmiotowi, ponosi hodowca, jeżeli wyrazi na to
zgodę na piśmie. Taki przepis oznaczałby bowiem nierówne traktowanie podmiotów
w przypadku tych, które ponoszą inne opłaty niż ustalone w przepisach określających
wysokość opłat za badania OWT. Centralny Ośrodek zleca badania innym podmiotom jedynie
w przypadku badań specjalistycznych, dla przeprowadzenia których niezbędne jest posiadanie
odpowiedniego wyposażenia i wyspecjalizowanej kadry oraz których przeprowadzenie przez
Centralny Ośrodek byłoby nieuzasadnione ekonomicznie. Obecnie koszty badań zlecanych
innym podmiotom wynoszą ok. 2 – 3 % ogółu kosztów badań przeprowadzanych przez
Centralny Ośrodek i są to koszty badania odporności odmian na patogeny oraz koszty badań
przeprowadzanych przez Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach w zakresie
roślin sadowniczych. W przypadku zlecania badań innym podmiotom oraz wyższych kosztów

4
badań niż określone w rozporządzeniu, Centralny Ośrodek z własnego budżetu sfinansuje
różnicę pomiędzy kosztami zleconych badań a wpływami z urzędowych opłat za te badania.
Należy zaznaczyć, że ewentualny wzrost wydatków z budżetu Centralnego Ośrodka nie
zwiększy wydatków z budżetu państwa na ten cel. Obecnie opłaty za wykonanie badań OWT
wnoszone przez podmioty nie pokrywają całkowitych kosztów wykonania tych badań.
Pozostałe koszty będą ponoszone z budżetu państwa oraz finansowane z przychodów
z działalności Centralnego Ośrodka. Rozwiązania takie stosowane są również w innych
państwach Unii Europejskiej, w tym w państwach sąsiednich: Niemczech i Czechach.
Rozwiązanie to zapewnia sprawdzanie odmian w badaniach rejestrowych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz dostarcza informacji o cechach odmian oraz ich przydatności
w warunkach glebowo-klimatycznych Polski.

Na wniosek Polskiej Izby Nasiennej dodany został przepis umożliwiający
zgłaszającemu odmianę zapoznanie się z przebiegiem oraz wynikami badań OWT lub WGO
(wartość gospodarcza odmiany). Zgłaszający odmianę otrzymuje raport końcowy dotyczący
badań OWT. Wyniki badań WGO ze względu na obszerność badań publikowane są w postaci
opisowych list odmian.
Wprowadza się przepis, który umożliwia hodowcy dołączenie do wniosku

o wpis odmiany do krajowego rejestru listy osób fizycznych, które brały udział
w wyhodowaniu albo odkryciu i wyprowadzeniu odmiany, jeżeli wyrażą na to zgodę. Po
zarejestrowaniu odmiany dyrektor Centralnego Ośrodka będzie wydawał tym osobom, na ich
wniosek, zaświadczenie potwierdzające ich udział w procesie hodowli. O wprowadzenie tego
przepisu wnioskował Związek Twórców Odmian Roślin Uprawnych, tj. organizacja
zrzeszająca autorów odmian.
W celu zapewnia właściwego zachowywania odmiany został wprowadzony przepis
o przeprowadzaniu kontroli w tym zakresie przez Centralny Ośrodek po wpisie odmiany do
krajowego rejestru. Kontrola ta może być przeprowadzana przy udziale osób niebędących
pracownikami Centralnego Ośrodka.
W trakcie rozpatrywania projektu ustawy przez Komisję Prawniczą zrezygnowano
z przepisów mówiących o powoływaniu i działaniu komisji do spraw rejestracji. Dyrektor
Centralnego Ośrodka przy wydawaniu decyzji o wpisie odmiany do krajowego rejestru oraz
skreśleniu odmiany z krajowego rejestru może, a nie musi uwzględniać opinię komisji do
spraw rejestracji. Komisja ta może być powoływana zgodnie ze statutem Centralnego
Ośrodka. Członkom komisji do spraw rejestracji, tak jak w obowiązującej ustawie, za udział

5