Rządowy projekt ustawy o nasiennictwie

3. W praktyce mogą istnieć dwie urzędowe próby wzorcowe odmiany:
1) jedną jest próba uzyskana od hodowcy do celów przeprowadzenia badań
rejestrowych wykonywanych przez Centralny Ośrodek, który przechowuje tę
próbę głównie do celów kontroli OWT odmiany wpisanej do rejestru; jest to tzw.
próba ostateczna;
2) drugą jest próba wzorcowa odmiany pobrana z materiału matecznego lub z
wysokich stopni kategorii elitarny (PB) i przeznaczona wyłącznie do oceny
tożsamości i czystości odmianowej i jest w dyspozycji Głównego Inspektora.
4. Masa próby wzorcowej odmiany powinna być na tyle duża, żeby wystarczyła na
założenie poletek kontrolnych, uwzględniając ewentualną konieczność powtórzenia
wzorca oraz na weryfikację nowej próby wzorcowej pobranej w kolejnym sezonie
wegetacyjnym, a także na pokrycie zapotrzebowania na próbę wzorcową odmiany
urzędów kwalifikacyjnych innych państw.
5. W przypadku odmian syntetycznych gatunków obcopylnych i wszystkich odmian
mieszańcowych próbę wzorcową należy pobrać z materiału siewnego wytworzonego
w końcowym rozmnożeniu takiej odmiany (jest to na ogół materiał siewny w stopniu
C/1)
6. Dla niektórych odmian mieszańcowych określonych gatunków może zaistnieć
potrzeba pobrania również prób wzorcowych składników rodzicielskich.
7. W przypadku reprodukcji odmian nie wpisanych do krajowego rejestru lub katalogów
wspólnotowych dla kontrahentów z krajów trzecich wg Systemu OECD – próbą
wzorcową odmiany jest próba pobrana z przywiezionego do Rzeczypospolitej
Polskiej materiału siewnego i stanowi wzorzec dla materiału wytworzonego w
ramach tej reprodukcji.
8. Dla materiału siewnego wytwarzanego dla państw trzecich wg systemów OECD,
o którym mowa w pkt. 7 wykonuje się tylko ocenę następczą, a w przypadku
stwierdzonych wad powiadamia się urząd kwalifikacyjny zainteresowanego państwa.
9. Jeśli zdolność kiełkowania próby wzorcowej odmiany zaczyna się obniżać lub
wielkość próby nasion wymaga uzupełnienia, należy pobrać nową próbę nasion,
która musi być zweryfikowana przez porównanie z dotychczasową próbą wzorcową
w doświadczeniu polowym co najmniej przez jeden sezon wegetacyjny.
14
V. Pobieranie i przesyłanie prób
1. Próby do oceny tożsamości i czystości odmianowej z wytworzonych partii materiału
siewnego w zakresie określonym w ustawie z dnia .... o nasiennictwie, pobierają
wyłącznie próbobiorcy urzędowi zgodnie z metodyką ISTA.
2. Próba do oceny tożsamości i czystości odmianowej jest pobierana równolegle
z próbą do oceny laboratoryjnej z wyjątkiem przypadku, gdy próbę do oceny
laboratoryjnej pobiera próbobiorca akredytowany.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, obydwie próby średnie, tj. do oceny
laboratoryjnej oraz do oceny tożsamości i czystości odmianowej, powinny być
wydzielone z jednej próby ogólnej.
4. Próba średnia do oceny tożsamości, o masie określonej w załączniku nr 1 do
rozporządzenia, powinna być zabezpieczona urzędową plombą z numerem.
5. Z pobrania próby sporządza się protokół zgodnie ze wzorem określonym
w przepisach wydanych na podstawie art. 51 ustawy z dnia ... o nasiennictwie, na
którym próbobiorca wpisuje numer plomby, o której mowa w ust. 4.
6. Pobrane próby do oceny tożsamości i czystości odmianowej do właściwych,
realizujących ocenę tożsamości z określonym gatunkiem jednostek organizacyjnych
Centralnego Ośrodka przesyła wyłącznie wojewódzki inspektor.
7. W uzasadnionych i bardzo wyjątkowych sytuacjach próbę może dostarczyć
właściciel partii pod wskazany przez wojewódzkiego inspektora adres z dołączonym
przez wojewódzkiego inspektora pismem i określonym, nieprzekraczalnym terminie.
8. Wszelkich uzgodnień z jednostkami organizacyjnymi Centralnego Ośrodka
dotyczących terminów dostarczenia prób innych niż określone w rozporządzeniu,
wynikających z przyczyn obiektywnych (np. opóźnione zbiory) oraz innych sytuacji
wyjątkowych, dokonuje wojewódzki inspektor właściwy dla miejsca pobrania próby,
w uzgodnieniu z Głównym Inspektorem.
9.
Próby dostarczone do jednostek organizacyjnych Centralnego Ośrodka
realizujących ocenę tożsamości i czystości odmianowej, zapisywane są w rejestrze
prowadzonym przez te jednostki i zawierającym:
1) datę otrzymania próby;
2) nazwę gatunku;
3) nazwę odmiany;
4) numer partii z której pobrano próbę;
5) stopień kwalifikacji (kategorię);
6) numer partii, z której wytworzono badaną partię (numer partii wyjściowej);

15
7) nazwę WIORiN, który dostarczył próbę do badań;
8) datę wysiewu na poletkach kontrolnych albo jeżeli dotyczy, powinna być wpisana
uwaga, że próba nie została wysiana z braku odpowiedniej próby wzorcowej
odmiany.
10. Próbom wpisanym do rejestru, o którym mowa w ust. 9, nadaje się numer kontrolny,
który służy jako identyfikator próby.
11. Rejestr prób może być prowadzony w formie elektronicznej.
12.
Rejestr prób przed wysiewem powinien być zweryfikowany z wykazem prób
otrzymanym od Głównego Inspektora.
13. Pozostałą po wysiewie część próby materiału siewnego oraz próby niewysiane
jednostka organizacyjna Centralnego Ośrodka realizująca badania przechowuje
zgodnie z § 6 rozporządzenia.
14. Próby pobrane i przesłane do oceny tożsamości i czystości odmianowej nie mogą
być w całości lub części udostępniane osobom trzecim bez zgody Głównego
Inspektora.
15. Po upływie okresu przechowywania próby należy unieszkodliwić w sposób
uniemożliwiający identyfikację informacji określonych w ust. 9, z wyłączeniem nazwy
gatunku.

VI. Wymagania agrotechniczne i metodyczne dla poletek kontrolnych
1. Zasady zmianowania dla pola, na którym prowadzi się ocenę tożsamości i czystości
odmianowej:
1) pole, na którym zakłada się poletka kontrolne musi być w wysokiej kulturze,
a jego uprawa powinna składać się z wszystkich standardowych upraw;
2) poletka kontrolne dla przeprowadzenia oceny tożsamości i czystości odmianowej
zakłada się na polu z zachowaniem właściwego płodozmianu;
3) przy opracowywaniu płodozmianu należy wyeliminować jakiekolwiek ryzyko
występowania samosiewów badanych lub pokrewnych gatunków;
4) optymalnie, w celu wyrównania pola, poletka kontrolne mogą być zakładane na
tym samym polu nie częściej niż:
a) raz na trzy lata dla roślin zbożowych,
b) raz na pięć lat dla pozostałych gatunków;
5) poletka kontrolne, na których dokonywano oceny gatunków dających samosiewy
kilka lat po zbiorze (np. Brassica spp.), które należy zlikwidować przed
dojrzeniem nasion;

16
6) na polu, na którym prowadzi się ocenę tożsamości i czystości odmianowej
w płodozmianie, należy uwzględnić następstwo poletek kontrolnych po
„uprawach wyrównawczych” zachowując zasady następstwa roślin po sobie;
7) w płodozmianie, dla poletek kontrolnych, na których badane są gatunki, o których
mowa w ust. 1 pkt 6, jako „uprawy wyrównawcze” nie mogą być stosowane
gatunki należące do tej samej rodziny.
2. Wysiewu prób na poletkach kontrolnych dokonuje się z bezwzględnym
zachowaniem terminów agrotechnicznych dla gatunku, formy odmiany (ozima/jara)
oraz rejonu, w którym zlokalizowana jest jednostka organizacyjna Centralnego
Ośrodka realizująca ocenę tożsamości określonego gatunku.
3. Przy wysiewie prób na poletkach kontrolnych należy przestrzegać zasad i wymagań
agrotechnicznych oraz doświadczalnictwa odmianowego, z uwzględnieniem
stosowanych maszyn i sprzętu do obsługi doświadczeń.
4. Przy wyznaczaniu wielkości poletka kontrolnego do przeprowadzenia oceny
tożsamości i czystości odmianowej należy uwzględnić zasady określone w części VII
oraz w tabelach 1–4, dotyczące wielkości próby (liczby roślin lub kłosów/wiech)
minimalizujące błąd statystyczny doświadczenia.
5. W przypadku gatunków roślin rolniczych lub warzywnych o dużych wymaganiach
przestrzennych, uprawianych pojedynczo w dużej rozstawie, wielkość poletka
powinna być odpowiednia dla wysiania lub wysadzenia, nie mniej niż 20 roślin
(optymalnie 50 – 100 roślin).
6. Wielkość poletka powinna być skorelowana również z metodykami dokonywania
oceny polowej i wymaganiami dla plantacji nasiennych w zakresie czystości
odmianowej, o których mowa w części X.
7. Nawożenie stosować w oparciu o analizę gleby oraz o wymagania poszczególnych
gatunków.
8. Nawożenie azotowe należy stosować na poziomie umiarkowanym (pomiędzy dolną
dawką a średnią) w celu zapobieżenia wyleganiu roślin oraz uniknięcia maskowania
przez wysokie nawożenie azotowe niektórych cech odmianowych.
9. W przygotowaniu pola oraz prowadzeniu poletek kontrolnych dopuszcza się
stosowanie pestycydów w zakresie poprawiającym agrotechnikę, eliminację zbędnej
roślinności, czystość pola oraz zdrowotność roślin
10. Niedopuszczalne jest stosowanie takich pestycydów (szczególnie herbicydów),
które mogą wywołać jakiekolwiek deformacje roślin na poletkach kontrolnych; należy
przy tym brać również pod uwagę wrażliwość poszczególnych odmian na stosowany

17
preparat.
11. Nie należy stosować żadnych regulatorów wzrostu.
12. Precyzyjne przestrzeganie zmianowania na polu, na którym prowadzona jest ocena
tożsamości i czystości odmianowej, daje pewność dokonującemu tej oceny, że
wszystkie rośliny nietypowe, zauważone na poletku kontrolnym, pochodzą wyłącznie
z próby badanej partii.
13. Charakterystyka poletek kontrolnych do oceny tożsamości i czystości odmianowej:
1) wielkość poletek kontrolnych do oceny tożsamości i czystości odmianowej oraz
ich układ powinny być zaplanowane w taki sposób, aby:
a) można było łatwo dokonywać obserwacji całego poletka we wszystkich
stadiach rozwoju roślin,
b) na poletku była odpowiednia liczba roślin lub kłosów, skorelowana
z metodyką oceny polowej, tzn. aby jej wyniki mogły być interpretowane
wprost przez kwalifikatora dokonującego oceny plantacji nasiennej;
2) sposób oznaczania liczby roślin nietypowych na poletku kontrolnym oparty jest
na metodach statystycznych stosowanych w doświadczalnictwie polowym i jest
podawana:
a) w procentach w stosunku do populacji roślin (dla gatunków, dla których
czystość podawana jest w procentach),
b) w sztukach na jednostkę powierzchni, wówczas wielkość poletka kontrolnego
powinna być dostosowana do metodyki oceny polowej.
14. Poletka kontrolne oceny tożsamości i czystości odmianowej powinny być zakładane
w dwóch powtórzeniach.
15. Dopuszcza się stosowanie jednego powtórzenia tyko dla niskich stopni kwalifikacji
na dobrze wyrównanym polu, przy niewielkiej liczbie prób badanych partii, co
ogranicza wpływ czynnika zmienności glebowej.
16. Próbę wzorcową, przy dużej liczbie prób badanych partii tej samej odmiany,
wysiewa się regularnie na każde dziesięć badanych prób, wg schematu:

























A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

A

B

B

B

B

B

N

N

N

N
c
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
c
a
a
c
a
a
a
a
c
a
a
a
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
0

rze
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
rze
a
a
rze
a
a
a
a
rze
a
a
a
0
zo
mi
mi
mi
mi
mi
mi
mi
mi
mi
mi
zo
mi
mi
zo
mi
mi
mi
mi
zo
mi
mi
mi
d
d
d
w
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
w
o
o
w
o
o
o
o
w
O
O
O
I powtórzenie, badane odmiany A – N, numery poletek 1 – x, na początku i na końcu
pasa poletka obsiew (poletka zerowe)


18