Rządowy projekt ustawy o nasiennictwie

17. Wszystkie próby badanych partii tej samej odmiany wysiewa się obok siebie (w
jednym bloku), w układzie od najwyższych do najniższych stopni kwalifikacji
rozpoczynając od próby wzorcowej odmiany. Taki układ daje najlepsze warunki
porównywania prób badanych partii z próbą wzorcową odmiany.
18. Odmiany o zbliżonych cechach powinny być wysiewane w sąsiadujących blokach w
celu łatwej obserwacji nieznacznych różnic, jakie istnieją między tymi odmianami.
19. W drugim powtórzeniu położenie bloków powinno być losowane.
20. Dla niektórych gatunków roślin (wiechlinowate i motylkowate drobnonasienne) może
być niezbędne zastosowanie specjalnego sposobu prowadzenia roślin (np.
rozstawa) dla umożliwienia pomiarów cech morfologicznych na pojedynczych
roślinach.
21. Jeżeli po pobraniu próby partia została zdyskwalifikowana po ocenie laboratoryjnej,
to tej próby się nie wysiewa.

VII. Określanie czystości odmianowej roślin zbożowych, z wyłączeniem
kukurydzy
1. Za liczbę badanych roślin uważa się liczbę kłosów lub wiech, która różni się
w zależności od obowiązujących wymagań.
2. Liczby dyskwalifikujące:
1) istotą „liczb dyskwalifikujących” jest porównanie liczby roślin nietypowych dla
odmiany, zauważonych w próbie (poletku kontrolnym), z wymaganiami, w taki
sposób, aby ograniczyć ryzyko błędnego zakwalifikowania albo dyskwalifikacji
badanej partii materiału siewnego,
2) w ocenie czystości odmianowej dokonywanej na poletkach kontrolnych
wykorzystywany jest zestaw „tablic dyskwalifikacyjnych”; stwierdzonych na
poletkach kontrolnych wad czystości odmianowej nie odnosi do wymagań
określonych dla plantacji,
3) do interpretacji wyników badania czystości odmianowej zastosowany został taki
model statystyczny, który pozwala uznać próbę za niespełniającą wymagania – i
odrzucić ją – jeśli liczba roślin nietypowych jest większa niż liczba
dyskwalifikująca dla danej populacji i czystości,
3. Dla czystości odmianowej wyrażonej w wymaganiach w procentach, minimalna
liczba roślin lub kłosów powinna wynosić >400/x
gdzie:
x
– poziom zanieczyszczeń odmianowych określony w wymaganiach

19
szczegółowych dla gatunku lub stopnia kwalifikacji;
przykład:
dla czystości odmianowej 99,9 %, tj. 0,1 % dopuszczonych roślin/kłosów
nietypowych dla odmiany, minimalna liczba badanych roślin lub kłosów powinna
wynosić 400/0,1, tj. >4 000 szt.
4. Zależność pomiędzy liczbami dyskwalifikacyjnymi, a wielkością próby (liczbą roślin
lub kłosów) określa tabela nr 1.
5. W celu uzyskania wymaganej liczby badanych roślin lub kłosów może być brana
pod uwagę próba będąca sumą roślin lub kłosów z obu powtórzeń.
6. W przypadku gdy wymagania dla czystości odmianowej podają liczbę roślin
nietypowych dla odmiany, opracowany model statystyczny przyjmuje:
1) 20 % ryzyka uznania pól, dla których prawdziwy poziom roślin nietypowych
wynosi 1,50 szt. na jednostkę,
2) 10 % ryzyka dyskwalifikacji pól o 1,05 szt. roślin nietypowych na jednostkę.
7. Liczby dyskwalifikujące dla czystości odmianowej określonej w wymaganiach
w sztukach na jednostce powierzchni określa tabela nr 2.
8. W przypadku roślin, o których mowa w części VI w ust. 5, wylicza się procent
liczbowy w stosunku do ogólnej liczby roślin na poletku.

VIII. Obserwacje i interpretacja wyników
1. Obserwacje roślin na poletkach kontrolnych należy rozpocząć od czasu, gdy rośliny
osiągną stadia rozwojowe, przy których można zaobserwować cechy odmianowe, co
w praktyce oznacza – od początku wschodów.
2. Obserwacji roślin na poletkach należy dokonywać w oparciu o urzędowy opis
odmiany sporządzony podczas badań rejestrowych, a także porównując cechy roślin
z badanych prób z cechami roślin uzyskanymi z próby wzorcowej.
3. Urzędowy opis badanej odmiany powinien pochodzić od odpowiedniego urzędu
dokonującego rejestracji odmiany w kraju rejestracji.
4. Cechy, które wykorzystywane są w celu stwierdzenia tożsamości i czystości
odmianowej, to wyłącznie cechy wymienione w urzędowym opisie.
5. Należy prowadzić obserwacje i rejestrować również widoczne nieprawidłowości
w zakresie cech drugorzędnych, a także odnoszące się do czystości gatunkowej
i obecności chorób przenoszonych przez nasiona, a także inne cechy określone
w wymaganiach szczegółowych, w szczególności w przypadku:
1) męskosterylnych składników mieszańca ocenie podlega stopień tej sterylności;

20
2) żyta mieszańcowego i mieszańców złożonych rzepaku, gdzie występuje
mieszanina składników rodzicielskich o ściśle określonym składzie, należy to
uwzględniać w czasie liczenia roślin nietypowych;
3) odmian mieszańcowych wielu gatunków wymagana jest obserwacja skuteczności
krzyżowania;
4) odmian ogórka obserwacji podlega cecha jednopienności.
6. Podczas oceny liczby roślin (kłosów lub wiech) nietypowych dla odmiany należy
zwracać uwagę, aby nie były one liczone ponownie przy kolejnych obserwacjach.
7. Jako rośliny (kłosy lub wiechy) nietypowe traktuje się te rośliny (kłosy lub wiechy),
które przynależą do odmiany ale odbiegają od urzędowego opisu (wzorca odmiany);
rośliny (kłosy/wiechy) wyraźnie należące do innej odmiany traktuje się jako
zamieszanie odmianowe.
8. W przypadku gdy liczba roślin (kłosów lub wiech) nietypowych jest zbliżona lub
przekracza liczby dyskwalifikujące (tabela 2–4), poletko powinno być oceniane
bardziej szczegółowo.
9. Wszystkie inne niż określone wyżej zaobserwowane nieprawidłowości w rozwoju
badanej próby w odniesieniu do próby wzorcowej lub opisu urzędowego odmiany
należy zarejestrować.

IX. Wyniki oceny tożsamości i czystości odmianowej
1. Jeżeli rośliny uzyskane z badanej próby partii materiału siewnego są:
1) zgodne z urzędowym opisem odmiany i są identyczne z roślinami uzyskanymi z
próby wzorcowej, a liczba roślin nietypowych dla odmiany oraz roślin innych
odmian łącznie jest mniejsza niż przedstawiają tabele 2–4, to taką próbę uznaje
się za tożsamą i spełniającą wymagania w zakresie czystości odmianowej;
2) zgodne z urzędowym opisem odmiany i są identyczne z roślinami uzyskanymi z
próby wzorcowej, a liczba roślin nietypowych oraz roślin innych odmian łącznie
jest równa lub większa niż przedstawiają tabele 2–4, to taką próbę uznaje się za
tożsamą, ale niespełniającą wymagań czystości odmianowej;
3) niezgodne z urzędowym opisem odmiany i nie są identyczne z roślinami
uzyskanymi z próby wzorcowej, to taką próbę uznaje się za nietożsamą;
4) jeżeli liczba roślin nietypowych dla odmiany oraz roślin innych odmian łącznie
przekracza liczby graniczne zawarte w tabelach 2–4, a nie przekracza 50 %
populacji roślin na poletku kontrolnym, to próbę taką uznaje się za tożsamą, ale
niespełniającą wymagań w zakresie czystości odmianowej;

21
5) jeżeli liczba roślin nietypowych dla odmiany oraz roślin innych odmian łącznie
przekracza 50 % populacji roślin na poletku kontrolnym, to próbę taką uznaje się
za nietożsamą.
2. Rośliny nietypowe, o których mowa w ust. 1, oznaczają rośliny, które odróżniają się
co najmniej jedną właściwością (cechą) widoczną w zakresie obejmującym badania
prowadzone w ocenie tożsamości i czystości odmianowej.
3. W przypadku gdy doświadczenie jest wyrównane i nie ma istotnych różnic między
powtórzeniami, ocenę tożsamości I czystości odmianowej wykonuje się na poletkach
z obu powtórzeń łącznie
4. W przypadku wątpliwości powstałych podczas obserwacji roślin na poletku
identyfikacja niektórych cech może być uzupełniona za pomocą metod
laboratoryjnych, w szczególności obserwacją za pomocą binokulara, barwieniem się
ziarniaków pod wpływem fenolu.

22
TABELE
Tabela nr 1
Liczby dyskwalifikujące dla różnej wielkości prób i norm czystości odmianowej
wyrażonej w procentach, przy poziomie istotności α < 0,05
Wymagana czystość odmianowa
Wielkość próby
(liczba roślin
99,9 %
99,7 %
99,5 %
99,0 %
98,0 %
lub kłosów)
liczby dyskwalifikujące
200 --
--
4
6
9
300 --
--
5
7
11
400 --
4
6
9
14
1000 4
7
10
16
29
1400 5
9
13
21
38
2000 6
11
16
29
52
4000
9
19
28
52
96
Uwagi:
– System ten skłania się bardziej na korzyść producenta nasion, ponieważ ryzyko błędnego uznania
partii nasion jest większe niż ryzyko błędnej dyskwalifikacji.
– Liczby dyskwalifikujące powyżej linii w tabeli (białe tło) nie są tak wiarygodne jak te poniżej, ponieważ
wielkość próby jest zbyt mała i istnieje większe ryzyko niewłaściwego uznawania niezadowalającej
czystości partii nasion.
– Symbol „--„ oznacza że próba jest za mała dla ważnej oceny partii
– Normy czystości odmianowej dla mieszańców ogólnie mieszczą się w przedziale od 90% do 95%

Tabela nr 2
Liczby dyskwalifikujące dla różnej wielkości poletka i norm czystości
odmianowej wyrażonej w sztukach roślin na jednostce
powierzchni, przy poziomie istotności α < 0,05
Wielkość
Wymagana czystość odmianowa
poletka
(m2)
1/50 m2
1/30 m2
1/20 m2
1/10 m2
4/10 m2
6/10 m2
5 2 2 2 3 6 7
10 2 2 3 4 9 11
15 2 3 3 5 11
15
20 3 3 4 6 14
19
25 3 4 4 6 16
23
30 3 4 5 7 19
26
35 3 4 5 8 21
30
40 3 4 6 9 24
33
45 4 5 6 9 26
37
50 4 5 6 10
29
40

23