Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

4) sygnalizuje kierownikowi oraz jednostkom nadrzędnym organów i instytucji państwowych,
organów samorządu terytorialnego oraz organom statutowym stowarzyszeń i organizacji przypadki
bezzasadnej odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu żądanej pomocy;
5) prowadzi na bieżąco dokumentację pracy ze skazanym zebraną w odpowiedniej teczce oznaczonej
numerem porządkowym stosownego wykazu.
§ 54. 1. Kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej, co najmniej raz na 6 miesięcy omawia
z przewodniczącym wydziału lub kierownikiem sekcji w sądzie, zajmującym się nadzorowaniem
wykonywania orzeczeń w sprawach karnych lub sprawach o wykroczenia, bieżące problemy związane
ze sprawowaniem dozorów, wykonywaniem kary ograniczenia wolności, kontroli wykonania
obowiązków w okresie próby oraz orzecznictwem sądu w kwestiach związanych z wykonywanymi
sprawami; ze spotkania sporządza się notatkę.
2. Kierownik zespołu sygnalizuje przewodniczącemu wydziału lub kierownikowi sekcji przyczyny
przewlekłości postępowania wykonawczego lub innych uchybień stwierdzonych w działalności
pozasądowych organów wykonawczych, w tym osób godnych zaufania, stowarzyszeń, organizacji
i instytucji, którym powierzono sprawowanie dozoru, a także potrzebę zobowiązania przez sąd Policji
do udzielenia kuratorowi stosownej pomocy w wykonywaniu czynności.
§ 55. Dokumentacja w poszczególnych rodzajach spraw prowadzonych w zespołach kuratorskiej
służby sądowej może być prowadzona także przy wykorzystaniu systemu informatycznego,
a poszczególne sprawozdania, karty czynności i inne dokumenty mogą być generowane w zakresie
wprowadzonych do systemu danych.
§ 56. Stowarzyszenia, organizacje i instytucje, którym powierzono sprawowanie dozoru, powinny
nie później niż w ciągu 14 dni od dnia powierzenia wyznaczyć przedstawiciela, za jego zgodą,
do wykonywania czynności związanych z dozorem.
§ 57. 1. O wyznaczeniu przedstawiciela, o którym mowa w § 51, organ statutowy stowarzyszenia,
organizacji lub instytucji niezwłocznie powiadamia sąd, przekazując jednocześnie jego dane osobowe.
2. Organ statutowy stowarzyszenia, organizacji lub instytucji może w uzasadnionych przypadkach,
z własnej inicjatywy lub na wniosek sądu, zmienić przedstawiciela wyznaczonego do wykonywania
czynności związanych z dozorem, w szczególności w razie stwierdzenia niewłaściwego wykonywania
dozoru.
3.
Organ statutowy stowarzyszenia, organizacji lub instytucji niezwłocznie powiadamia
sąd o zmianie przedstawiciela i przekazuje jego dane osobowe.
§ 58. 1. Przedstawiciel stowarzyszenia, organizacji lub instytucji składa sądowi sprawozdanie
z objęcia dozoru, nie później niż w ciągu 21 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym, kolejne zaś
sprawozdania z przebiegu dozoru składa – nie rzadziej niż co 6 miesięcy, chyba że sąd określi większą
częstotliwość.
2. Do przedstawicieli stowarzyszeń, organizacji, instytucji, którym powierzono sprawowanie
dozoru, stosuje się odpowiednio przepisy niniejszego rozporządzenia odnoszące się do kuratorów
zawodowych, w zakresie sprawowania dozoru, chyba że ustawa stanowi inaczej.
3. Do osób godnych zaufania, którym powierzono sprawowanie dozoru, stosuje się odpowiednio
przepisy niniejszego rozporządzenia odnoszące się do kuratorów społecznych w zakresie sprawowania
dozoru, chyba że ustawa stanowi inaczej.
14
§ 59. Traci moc rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie
zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu wykonywania dozoru oraz
trybu wyznaczania przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje swoich przedstawicieli
do sprawowania dozoru (Dz. U. Nr 91, poz. 812).
§ 60. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


MINISTER
SPRAWIEDLIWO CI



15
UZASADNIENIE
Projekt rozporządzenia stanowi wykonanie delegacji ustawowej zawartej w art. 176 ustawy z dnia
6 czerwca 1997 roku Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.).
Rozporządzenie określa szczegółowy zakres praw i obowiązków kuratorów sądowych,
szczegółowy sposób wykonywania obowiązków i uprawnień przez stowarzyszenia, organizacje,
instytucje i osoby, którym powierzono sprawowanie dozoru, a także sposób i tryb wykonywania dozoru
stosowanego w związku z orzeczonymi karami, środkami karnymi, zabezpieczającymi i
profilaktycznymi oraz tryb wyznaczania przedstawicieli przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje.
W chwili obecnej problematyka ta regulowana jest rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z
dnia 7 czerwca 2002 roku w sprawie zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad
i trybu wykonywania dozoru oraz trybu wyznaczania przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje
swoich przedstawicieli do sprawowania dozoru (Dz.U. Nr 91, poz. 812).
W związku z wprowadzoną zmianą do ustawy Kodeks karny wykonawczy (kkw), w tym
dotyczącą rozszerzenia treści delegacji ustawowej z art. 176 kkw, koniecznym było uregulowanie
powyższej problematyki w sposób uwzględniający inne zmiany do w/w ustawy.
Tematyka zakresu praw i obowiązków kuratorów sądowych uregulowana jest także częściowo
przez rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 czerwca 2003 roku w sprawie szczegółowego
sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych (Dz.U. Nr 112, poz. 1064),
wydane na podstawie art. 12 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98,
poz. 1071 z późn. zm.).
Mając na uwadze podnoszone wątpliwości natury konstytucyjnej o braku wystarczającej delegacji
ustawowej w ustawie o kuratorach sądowych do regulowania kwestii dotyczących prawa karnego
wykonawczego2, koniecznym było podjęcie prac nad brzmieniem nowego rozporządzenia regulującego
całościowo problematykę praw i obowiązków kuratorów sądowych w zakresie karnego postępowania
wykonawczego.
Nadmienić dodatkowo należy, że w dotychczasowym stanie prawnym kwestie dotyczące
sprawowania przez kuratorów sądowych dozorów uregulowana były w rozporządzeniu Ministra
Sprawiedliwości w sprawie zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu
wykonywania dozoru oraz trybu wyznaczania przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje swoich
przedstawicieli do sprawowania dozoru, natomiast pozostałe czynności dotyczące m.in. wykonywania
kary ograniczenia wolności, kontroli okresu próby i pomocy postpenitencjarnej, opisane były w

2 zob. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich nr 59, Praca zbiorowa pod redakcją de Janusza Zagórskiego Wykonywanie
środków probacji i readaptacji skazanych w Polsce.

16
rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i
obowiązków kuratorów sądowych.
Niniejsza regulacja porządkuje dotychczasowe, nieuzasadnione rozrzucenie norm dotyczących
wykonywania czynności przez kuratorów dla dorosłych, tworząc jednolity akt prawny, zawierający
kompleksowe unormowanie tychże kwestii.
Rozporządzenie szczegółowo reguluje zatem problematykę dotyczącą:
a) sprawowania dozorów,
b) wykonywania kary ograniczenia wolności,
c) kontroli wykonania przez skazanego obowiązków,
d) czynności kuratora zawodowego w okresie przerwy w wykonywaniu przez skazanego kary,
e) czynności kuratora zawodowego związanych z przygotowaniem skazanego do życia po
zwolnieniu z zakładu karnego,
f) sposób wykonywania obowiązków i uprawnień przez stowarzyszenia, organizacje, instytucje i
osoby, którym powierzono sprawowanie dozoru,
g) tryb wyznaczania przedstawicieli przez stowarzyszenia, organizacje i
instytucje
do wykonywania czynności związanych z dozorem.
Projekt
rozporządzenia stanowi akt prawny, składający się z 60 jednostek redakcyjnych, podczas
gdy dotychczasowe rozporządzenia zawierało jedynie 11 paragrafów.
Rozporządzenie zawiera także trzy załączniki stanowiące wzory:
a) karty czynności dozoru,
b) sprawozdania z objęcia, przebiegu i zakończenia dozoru,
c) pouczenia o obowiązkach i uprawnieniach skazanego w związku z orzeczeniem kary
ograniczenia wolności lub pracy społecznie użytecznej.
Załączniki te zawierają wszystkie niezbędne elementy, wymagane w przepisach w/w
rozporządzenia i stanowią oczekiwany krok w kierunku ujednolicenia dokumentacji sporządzanej przez
kuratorów sądowych. Dotychczas takie wzory nie istniały, co powodowało, że w różnych okręgach
sądowych, praktyki dotyczące sporządzania dokumentów i ich treści były rozmaite. Sporządzenie
oficjalnych wzorów w/w dokumentów stanowi spełnienie postulatów kuratorów sądowych, zgłaszanych
w toku pracy nadzorczej.

W zakresie unormowania dozoru, rozporządzenie szczegółowo określa zakres praw
i obowiązków kuratorów sądowych i innych podmiotów oraz procedury postępowania w przepisach od
§ 2 do § 29.
Przepisy
opisują sposób i terminowość podejmowanych kolejno czynności w zespole
kuratorskiej służby sądowej. W sposób jasny i przejrzysty unormowane są czynności kierownika

17
zespołu, kuratora zawodowego i kuratora społecznego, a także przepływ informacji i dokumentów
pomiędzy nimi.

Przepis § 3 wprowadza możliwość odejścia od dominującej obecnie w zespołach kuratorskiej
służby sądowej zasady podziału wpływających spraw dozorowych na kuratorów zawodowych
pracujących w zespole, zgodnie z przyjętym w zespole podziałem terytorialnym.
Według nowej regulacji kierownik dokonuje rozdziału spraw, mając na względzie przede
wszystkim skuteczność i efektywność pracy zespołu. W zależności od tego kierownik zespołu może
zatem dokonać rozdziału spraw, biorąc pod uwagę przyjęty podział terytorialny, albo też rozdzielić
sprawy niezależnie od tego podziału. Kierownik zespołu powinien przy tym mieć na uwadze potrzebę
specjalizacji zadań, a także poszczególne typy dozorów i dokonywać podziału spraw przy
wykorzystaniu predyspozycji, wykształcenia, umiejętności i przeszkolenia poszczególnych kuratorów
sądowych.

Przepis § 6 wprowadza możliwość posługiwania się przez kuratorów sądowych nowoczesnymi
środkami teleinformatycznymi w kontaktach ze skazanymi. Wezwania, zawiadomienia lub
przekazywanie informacji można zatem dokonywać przez telefon, telefaks, lub tez za pośrednictwem
poczty elektronicznej. Kurator ma obowiązek uzyskania od skazanego danych teleinformatycznych i
korzystania z nich w razie potrzeby. Chodzi o wykorzystywanie dostępnych możliwości technicznych,
zwłaszcza w dobie rozpowszechnienia się telefonów komórkowych i dostępu do internetu, aby
ograniczyć żmudne i zbędne wzywanie skazanych za pośrednictwem np. poczty. Okoliczność wezwania
za pomocą takiego środka łączności można odnotować w teczce dozoru w postaci krótkiej notatki
o przeprowadzeniu rozmowy ze skazanym.

Uregulowanie § 7 zawiera procedurę postępowania w przypadku niestawiennictwa prawidłowo
wezwanego skazanego do kuratora sądowego. Dotychczas taka procedura nie istniała, stąd też w
każdym zespole odmiennie kształtowano praktykę działań w takich przypadkach. Przepis § 7 ma
zmobilizować skazanego do czynnej postawy w kontaktach z kuratorem, a samego kuratora do
szybkiego i stanowczego działania. Niedopuszczalna jest praktyka, obserwowana w niektórych
przypadkach, że to kurator zabiega i podejmuje liczne działania, aby skazany poddał się rygorom
związanym z dozorem, przy braku współpracy podopiecznego.

W § 8 poszerzono nieznacznie obowiązki kuratora w zakresie wstępnego rozpoznania osoby
dozorowanego, w szczególności poprzez zapoznanie się z dostępnymi w sądzie dokumentami
dotyczącymi skazanego. Częsta jest bowiem sytuacja, że skazany był już podopiecznym kuratora
sądowego, czy to w sprawie karnej, czy też rodzinnej. Dane o jego osobie oraz o warunkach rodzinnych
i środowiskowych są opisane i znajdują się w aktach innej sprawy. Konieczne jest zatem zapoznanie się
z tymi dokumentami, a kserokopie powinny być dołączone do teczki dozoru. Nie ma bowiem potrzeby

18