Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

dokonywanie identycznych ustaleń w sytuacji, gdy są już w innej sprawie podjęte. Wstępne rozpoznanie
osoby skazanego i jego środowiska są niezbędne w celu sporządzenia sprawozdania z objęcia dozoru.

Paragraf 9 zawiera procedurę składania sprawozdania z objęcia i przebiegu dozoru. Mając na
uwadze fakt, że ust. 3 przewiduje większą ilość informacji, aniżeli dotychczasowe uregulowanie,
wydłużono termin do jego sporządzenia na 21 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym. Określono
także wzór formularza sprawozdania, który powinien ułatwić i ujednolicić prace kuratorów sądowych w
całym kraju.
Jako
zupełne novum, wprowadzono do przepisów rozporządzenia trzy podstawowych grupy
dozorów: grupa obniżonego ryzyka (A), grupa podstawowa (B) i grupa podwyższonego ryzyka (C). W §
6 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie zakresu praw i obowiązków
podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu wykonywania dozoru oraz trybu wyznaczania przez
stowarzyszenia, organizacje i instytucje swoich przedstawicieli do sprawowania dozoru posługiwano się
pojęciem „dozorów w sprawach trudnych” lub „wymagających bezzwłocznego podjęcia czynności”,
jednakże terminy te nie były nigdzie zdefiniowane. Istniały wątpliwości w zakresie tego, kto ma
decydować o uznaniu sprawy za trudną lub taką, w której wymagane jest bezzwłoczne podjęcie
czynności. Ocena trudności sprawy dokonywana była w oparciu o niesprecyzowane kryteria, prowadząc
do dowolności i powstawania niejednolitych praktyk w całym kraju. Podziału spraw dozorowych na
trudne, wymagające bezzwłocznego podjęcia czynności i inne miał znaczenie dla ewentualnej
możliwości powierzenia sprawy kuratorowi społecznemu. Brak jasnych reguł w tym zakresie
powodował, że kuratorzy społeczni prowadzili dozory w sprawach ewidentnie trudnych i wymagających
doświadczenia oraz profesjonalnej wiedzy kuratorów zawodowych. W pracy nadzorczej niejednokrotnie
obserwowano takie przypadki. Nadto, ewentualne zakwalifikowanie sprawy dozorowej do grupy spraw
trudnych, nie powodowało uruchomienia właściwej procedury, polegającej na konkretnych działaniach,
w przewidzianych terminach. Sprawę prowadził kurator zawodowy wykonując takie czynności, jakie
uznał za stosowne.

Wprowadzenie grup dozorów, wraz z przyporządkowaniem do nich konkretnych procedur i
sposobów działań, jest konieczne dla prawidłowego zarządzania sprawami, racjonalnego obciążenia
kuratorów pracą, a przede wszystkim dla zintensyfikowania działań tam, gdzie rzeczywiście są
potrzebne. Chodzi o zminimalizowanie działań w sprawach, w których z uwagi na właściwości
skazanego, udział kuratora należy ograniczyć do niezbędnych czynności, a zwiększenie zaangażowania
w sprawach, gdzie konieczna jest intensywne oddziaływanie kuratora. Podział na grupy ryzyka i
elastyczna możliwość ich zmiany w konkretnej sprawie jest znane i od wielu lat stosowane w państwach
Europy Zachodniej. System ten sprawdził się wszędzie tam, gdzie był stosowany i ciągle jest ulepszany
i modyfikowany.

19

W § 18 określono okoliczności, które powinny zostać odnotowane w karcie czynności dozoru, a
do rozporządzenia załączono wzór takiej karty.

W przepisach § 21 – 26 rozporządzenia określono obowiązki kuratorów sądowych i procedury
postępowania w przypadku sprawowania dozoru wobec poszczególnych kategorii podopiecznych:
a) sprawcy przestępstwa popełnionego w stanie ograniczonej poczytalności lub w związku z
uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowej,
b) sprawcy przemocy w rodzinie,
c) sprawcy przejawiającego zachowania agresywne,
d) sprawcy skazanego w warunkach art. 64 § 1 i 2 kk, członków subkultur lub innych grup
nieformalnych związanych ze środowiskiem przestępczym,
e) sprawcy przestępstwa przeciwko wolności seksualnej,
f) sprawcy osadzonego w jednostce penitencjarnej.
W
każdej z tych kategorii określono jakie działania kurator powinien podejmować w każdej z
grup sprawców. Dotychczas obowiązujące przepisy jedynie w sposób szczątkowy regulowały te
kwestie.

W zakresie wykonywania kary ograniczenia wolności, podobnie, jak w przypadku spraw z
orzeczonym dozorem, odstąpiono od zasady terytorialnego przydziału spraw, z możliwością jego
zachowania w szczególnych przypadkach (§ 30). Jako zasadę przyjęto, że kierownik zespołu dokonuje
rozdziału spraw związanych z wykonaniem kary ograniczenia wolności i pracy społecznie użytecznej
powierzając te sprawy kuratorowi zawodowemu, którego predyspozycje, wykształcenie, umiejętności i
przeszkolenie zapewnią skuteczne i efektywne ich prowadzenie. Jedynie w szczególnych przypadkach, z
uwagi na charakter obszaru terytorialnego właściwego dla zespołu, kierownik zespołu może powierzyć
te sprawy innym kuratorom zawodowym według podziału terytorialnego.
Podobne
rozwiązania znane są w krajach Europy Zachodniej, gdzie kontrolę nad wykonywaniem
pracy na cele społeczności lokalnych sprawują jedynie wybrani kuratorzy (oficerowie probacji). Za
pomocą nowoczesnych środków telekomunikacyjnych są w stanie ze swojego biura monitorować
postępy pracy podopiecznych w czasie rzeczywistym i działać niezwłocznie w sytuacji, gdy jest taka
potrzeba. W kolejnych przepisach rozporządzenia wskazano na możliwość utrzymywania kontaktu i
wymiany informacji z osobą wyznaczoną w miejscu pracy, za pomocą nowoczesnych środków
teleinformatycznych, w tym systemu elektronicznego (§ 33).
W
związku z przejęciem przez kuratorów sądowych kwestii wykonywania kary ograniczenia
wolności, w tym wskazywania zakładu pracy, określono kolejne procedury związane ze stawiennictwem
skazanego w zespole, określeniem rodzaju pracy i pouczeniem go o prawach i obowiązkach (§ 31).

20
Określono również wzór pisemnego pouczenia, zawierającego m.in. informacje o miejscu pobytu
skazanego, danych teleadresowych, etc. (§ 31 ust. 6).
W
związku ze zmianami w kodeksie karnym wykonawczym, w zakresie kontroli wykonania
przez skazanego obowiązków, określono procedury występowania przez kuratora zawodowego
z wnioskiem do sądu, w zależności od rodzaju orzeczonych przez skazanego obowiązków (§ 38 i 39).
Wskazano
także na zróżnicowane obowiązki kuratora zawodowego w przypadku kontroli
wykonania orzeczonych przez sąd poszczególnych obowiązków:
a) łożenia na utrzymanie innej osoby,
b) wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania do zawodu,
c) powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
d) poddania się leczeniu, w tym odwykowemu lub rehabilitacyjnemu albo oddziaływaniom
terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych,
e) powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazu
kontaktowania się z określonymi osobami.

W zakresie dotyczącym czynności kuratora dotyczących okresu przerwy w karze regulacje
pozostały w dotychczasowym kształcie.

Wprowadzono natomiast nowe rozwiązania w zakresie wykonywania przez kuratora czynności
związanych z przygotowaniem skazanego do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, a w szczególności
określono właściwość miejscową kuratora zawodowego do wykonywania czynności w tym zakresie (§
49 ust. 1), wskazano na możliwość jednoczesnego wykonywania niektórych czynności przez innego
kuratora, właściwego ze względu na miejsce stałego pobytu skazanego (§ 49 ust. 2 i 3) i określono
procedurę przekazywania sprawy, w przypadku przetransportowania skazanego do innej jednostki
penitencjarnej (§ 51). Wskazano też, jako zasadę generalną, że kierownik zespołu może wyznaczyć
kuratora zawodowego do wszystkich spraw związanych z opracowywaniem programów wolnościowych
dla osób objętych okresem przygotowania do życia po zwolnieniu z zakładu karnego (§ 50).

W zakresie sposobu wykonywania obowiązków i uprawnień przez stowarzyszenia, organizacje,
instytucje i osoby, którym powierzono sprawowanie dozoru oraz trybu wyznaczania przedstawicieli
przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje do wykonywania czynności związanych z dozorem,
wprowadzono zmiany, które wynikają ze zmiany przepisów ustawy. Określono terminy do składania
przez przedstawicieli stowarzyszenia, organizacji i instytucji, którym powierzono sprawowanie dozoru
sprawozdania z objęcia i dalszego przebiegu dozoru oraz wskazano, że stosuje się do nich odpowiednio
przepisy rozporządzenia odnoszące się do kuratorów zawodowych w zakresie sprawowania dozoru,
chyba że ustawa stanowi inaczej. Do osób godnych zaufania należy stosować odpowiednio przepisy

21
odnoszące się do kuratorów społecznych w zakresie sprawowania dozoru, chyba że ustawa stanowi
inaczej.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI


1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Projektowane rozporządzenie będzie miało wpływ na kuratorów sądowych, albowiem w sposób
kompleksowy reguluje ich prawa i obowiązki, na stowarzyszenia, organizacje, instytucje i osoby,
którym powierzono sprawowanie dozoru, albowiem, zgodnie ze zmianami w Kodeksie karnym
wykonawczym zyskują uprawnienia kuratora zawodowego, a nadto na samych skazanych, z uwagi na
fakt, że przepisy rozporządzenia mobilizują i wymuszają ich czynną postawę w zakresie wykonywania
orzeczenia.

2. Zakres konsultacji społecznych
Na obecnym etapie prac legislacyjnych projekt nie był poddany konsultacjom społecznym.
3.
Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, rynek pracy, konkurencyjność
gospodarki i rozwój regionalny
Projektowane rozporządzenie nie spowoduje skutków na rynku pracy, w sferze konkurencyjności
wewnętrznej i zewnętrznej gospodarki oraz pozostanie bez wpływu na sytuację i rozwój regionalny.
Wejście w życie projektowanego rozporządzenia nie pociągnie za sobą skutków finansowych dla
budżetu państwa.
4.
Zgodność regulacji z prawem Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

5. Zainteresowanie pracami nad projektem rozporządzenia
Projekt
rozporządzenia zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej z chwilą
przekazania tego projektu do uzgodnień z członkami Rady Ministrów.
02_06zb

22
Załącznik nr 1
………………, dnia ……………..........
1


(miejscowość)
(data)
…Zespół kuratorskiej służby sądowej

Sądu Rejonowego w ………………….


D………………………………………
(numer porządkowy wykazu D)
kurator sądowy ………………………...

(imię i nazwisko kuratora sporządzającego sprawozdanie)


Doz……………………………………

(numer porządkowy wykazu Doz)

Sprawozdanie z objęcia/przebiegu/zakończenia dozoru1

Wyrok/Postanowienie SR/SO2
....................................................................................
w …………………………sygn. akt ………………

(imię i nazwisko osoby oddanej pod dozór)
1. kara pozbawienia/ograniczenia wolności3

w wymiarze …………….miesięcy/lat1
…………………………………………………...….
z warunkowym zawieszeniem na …………… lat;


(miejsce i data urodzenia)
2. warunkowe umorzenie postępowania

na okres próby ………….lat;
…………………………………………………...….
3. warunkowe przedterminowe zwolnienie

(adres, miejsce zamieszkania lub aktualnego pobytu)
na okres próby …………. .


……………………………………………………….
Data zakończenia dozoru …………...………..…….4

(data i miejsce nawiązania pierwszego kontaktu z dozorowanym)

I. Diagnoza osobopoznawcza i środowiskowa5.

1)
Zatrudnienie.

(Aktualne i poprzednie miejsca pracy, charakter wykonywanej pracy, stabilność zatrudnienia, wysokość zarobków,

w przypadku bezrobotnego – przyczyny bezrobotności i podjęte starania w celu uzyskania zatrudnienia, w

przypadku osób uczących się – informacje dotyczące przebiegu nauki).
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………

ogólna ocena kuratora od 1 do 106:

2)
Wykształcenie, kwalifikacje i umiejętności zawodowe.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………


3)
Stan majątkowy.

( ródła utrzymania dozorowanego i członków jego rodziny, dochody, istotne składniki majątkowe,
zobowiązania, prowadzone postępowania egzekucyjne, otrzymywane zasiłki, zapomogi i pomoc społeczna).

1 W razie powierzenia sprawowania dozoru stowarzyszeniu, organizacji lub instytucji w ramce należy wpisać nazwę statutową, a w miejscu
kuratora sądowego - należy wpisać imię i nazwisko wyznaczonego przedstawiciela. Zamiast numeru ewidencyjnego Doz należy wpisać
nadany przez podmiot sprawujący dozór numer porządkowy.
2 Niepotrzebne skreślić lub usunąć, w razie wypełniania formularza w edytorze tekstów.
3 Niepotrzebne punkty w ramce od 1 do 3 należy skreślić lub usunąć, w razie wypełniania formularza w edytorze tekstów.
4 Data wynikająca z okresu na który orzeczono dozór, liczonego od daty uprawomocnienia się orzeczenia.
5 W razie sporządzania sprawozdania z przebiegu i z zakończenia dozoru w punktach od 1 do 12, w razie stwierdzenia, że pewne
okoliczności lub cechy nie uległy zmianie można odnotować: „inne bez zmian”.
6 W ramce należy wpisać cyfrę od 1 do 10 odpowiadającą ocenie okoliczności i zespołu cech opisanych przez kuratora sądowego: 1 – ocena
najniższa, 10 - ocena najwyższa. Ocena najwyższa odpowiada najwyższej wartości okoliczności i zespołu cech z punktu widzenia
osiągnięcia celów dozoru.