Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych

prawo do świadczenia, a zgromadzony w I i II filarze kapitał nie pozwoliłby na wypłatę
świadczenia w wysokości emerytury minimalnej, brakująca różnica będzie pokrywana ze
środków budżetu państwa.
Konsekwencją zmian w podziale składki i wyodrębnienia subkonta prowadzonego przez
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest konieczność zmiany:
− w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
− w ustawie o przenoszeniu praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich,
− w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym,
− w ustawie o podatku od spadków i darowizn,
− w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych,
− w ustawie o emeryturach kapitałowych.

2. Limity inwestycyjne OFE
Z uwagi na projektowane obniżenie od momentu wejścia w życie ustawy w 2011 r.
wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne przekazywanej do otwartych funduszy,
zaproponowane zostanie stopniowe zwiększanie maksymalnej części aktywów otwartych
funduszy, jaka będzie mogła być ulokowana w instrumentach udziałowych, tak aby został
zwiększony udział akcji w całym II filarze systemu emerytalnego (uwzględniającym zarówno
część zewidencjonowaną w ZUS, jak i OFE).
Aby pozostać w zgodzie z wymogami prawa, w art. 142 dodaje się ust. 5a, w którym
określone zostają maksymalne limity aktywów otwartego funduszu emerytalnego
w

poszczególne kategorie lokat, przy czym zwiększony zostaje limit inwestycji
w instrumenty finansowe określone w pkt. 3, tj. przede wszystkim akcje spółek giełdowych.
Limit ten określony w ustawie będzie obecnie wynosić 90 % aktywów funduszu.
Proponuje się utrzymanie upoważnienia zawartego w art. 142 ust. 5 ustawy o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, stanowiącego delegację ustawową dla Rady
Ministrów do określenia, w drodze rozporządzenia, części aktywów otwartego funduszu, jaka
może zostać ulokowana w poszczególnych kategoriach lokat, o których mowa w art. 141
ustawy.
Jednocześnie w pierwszym etapie niezbędna będzie nowelizacja rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 3 lutego 2004 r. w sprawie określenia maksymalnej części aktywów
8 
 
otwartego funduszu emerytalnego, jaka może zostać ulokowana w poszczególnych
kategoriach lokat, oraz dodatkowych ograniczeń w zakresie prowadzenia działalności
lokacyjnej przez fundusze emerytalne (Dz. U. Nr 32, poz. 276, z późn. zm.).
Planuje się zmianę powyższego rozporządzenia przez zapisanie w nim przepisu określającego
stopniowe zwiększanie limitu lokat aktywów otwartych funduszy w akcje spółek notowanych
na regulowanym rynku giełdowym, a także w notowane na regulowanym rynku giełdowym
prawa poboru, prawa do akcji, obligacje zamienne na akcje tych spółek oraz akcje
narodowych funduszy inwestycyjnych, w kolejnych latach w następującej skali (druga
kolumna):
Prognoza wielkości składek do całego II filara, aktywów OFE i na kontach osobistych II filara
w ZUS oraz zaangażowania OFE w akcje, przy założeniu niepełnego (90 %) wykorzystania
limitu (mld zł)
Rok Limit
na
Udział akcji Składka Wskaźnik Wskaźnik Aktywa Kapitały Akcje w Popyt
Popyt
akcje
w portfelu
w II
składki do składki do OFE
ZUS II filarze OFE na OFE na
OFE
filarze
OFE
ZUS
II filar
akcje
obligacje
II filar
2010
40,0%
36,5%
23,0
7,3%
-
221,3
-
80,7
-
-
2011 42,5% 38,7% 24,0 2,3% 5,0% 245,5 12,7 95,1 8,7 3,0
2012
45,0%
41,0%
25,7
2,3%
5,0%
267,8
31,4
109,8
8,0
0,2
2013 47,5% 43,3% 27,7 2,8% 4,5% 294,0 50,6 127,3 9,6
1,1
2014
50,0%
45,6%
29,8
3,1%
4,2%
323,9
70,6
147,6
11,2
1,4
2015 52,0% 47,4% 32,0 3,3% 4,0% 357,4 92,0 169,4 11,2
3,0
2016
54,0%
49,2%
34,4
3,3%
4,0%
394,0
115,5
193,9
12,3
2,8
2017 56,0% 51,0% 36,8 3,5% 3,8% 434,7
140,2
221,9 14,0 2,8
2018
58,0%
52,9%
39,3
3,5%
3,8%
478,7
166,9
253,1
15,2
2,2
2019 60,0% 54,7% 41,9 3,5% 3,8% 526,1
195,5
287,7 16,4 1,5
2020
62,0%
56,5%
44,6
3,5%
3,8%
577,1
225,9
326,1
17,6
0,7
ródło: KNF.


Do 2020 r. planowany limit zaangażowania OFE w akcje dojdzie do poziomu 62 %, co
pozwoli nabyć taką wartość instrumentów udziałowych, które będą stanowiły ok. 45 %
aktywów całego II fila. Biorąc pod uwagę możliwości inwestycyjne OFE i ich wpływ na
stopy zastąpienia w kolejnych latach, należy rozważyć dalsze zwiększanie limitu lokat w
powyższe instrumenty, aż do uzyskania limitu w wysokości ok. 90 %.
Zmiany limitu OFE na akcje pozwolą na takie samo zaangażowanie w instrumenty udziałowe
i pozwolą na osiąganie stóp zwrotu z całego II filara na pewno nie niższych niż oczekiwane
                                                           
8) Przyjęto, że stopa zwrotu z akcji jest o 2,25 % wyższa od stopy zwrotu z instrumentów dłużnych. 
9 
 
stopy zwrotu przy składce trafiającej do OFE na poziomie 7,3 % podstawy wymiaru wraz
z limitem OFE na akcje wynoszącym 40 %.

Udział akcji w aktywach OFE i całego II filara (OFE wraz z subfunduszem w ZUS)
w przypadku niepełnego (90%) wykorzystania limitu inwestycyjnego przez OFE

ródło: Opracowanie KNF.


3. Podział środków gromadzonych na subkoncie w ZUS w ramach II filara w razie ustania
małżeństwa, małżeńskiej wspólności majątkowej oraz śmierci

Zachowanie integralności II filara oznacza, że składki zewidencjonowane na subkoncie
w ZUS będą podlegały podziałowi w razie rozwodu lub unieważnienia małżeństwa, ustania
wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa albo umownego wyłączenia lub
ograniczenia wspólności ustawowej między ubezpieczonym a jego małżonkiem, a także
w przypadku śmierci ubezpieczonego. rodki przypadające spadkobiercom będą wypłacane
w gotówce oraz ewidencjonowane na ich subkontach na analogicznych zasadach, jak ma to
obecnie miejsce w OFE.
W przypadku śmierci emeryta pobierającego dożywotnią emeryturę kapitałową osoby, na
rzecz których nastąpiła wypłata gwarantowana, o której mowa w art. 20 ustawy z dnia
21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych, będą miały prawo do udziału w środkach
zewidencjonowanych na subkoncie emeryta, proporcjonalnie do ich udziału w wypłacie
gwarantowanej, przy czym środki te zostaną zaewidencjonowane na ich subkontach.

10 
 
4. Promowanie dodatkowego ubezpieczenia

Funkcjonowanie systemu zdefiniowanej składki wraz z pogorszeniem sytuacji
demograficznej w najbliższych dekadach prowadzić będzie do zmniejszenia stopy
zastąpienia, a więc relacji między emeryturą a ostatnim otrzymywanym wynagrodzeniem.
Obniżenie stóp zastąpienia poprawi sytuację sektora finansów publicznych – dojdzie bowiem
do zmniejszenia udziału wydatków emerytalnych w ogóle wydatków finansów publicznych.
Należy również pamiętać, iż w dłuższej perspektywie, mimo obniżenia stóp zastąpienia,
realna wysokość świadczeń emerytalnych mierzona według dzisiejszej siły nabywczej będzie
wyższa. Mimo to proponuje się wprowadzenie zachęt podatkowych w celu promowania idei
dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, co stanowić będzie instytucjonalne wsparcie
państwa dla indywidualnej zapobiegliwości obywateli. Dobrowolne oszczędzanie ma
kluczowe znaczenie dla zapewnienia dodatkowego dochodu po zakończeniu aktywności
zawodowej oraz pomoże utrzymać ubezpieczonym po przejściu na emeryturę dotychczasową
stopę życiową. Również z tego względu konieczne jest rozwinięcie i promowanie obecnie
dostępnych form ubezpieczeń emerytalnych, takich jak Pracownicze Programy Emerytalne.
Należy w tym miejscu podkreślić, że wprowadzenie nowych form oszczędzania na emeryturę
nie oznacza rezygnacji z dotychczas funkcjonującego systemu IKE.
W związku z zaproponowanymi zmianami w przepisach ustawy o indywidualnych
kontach emerytalnych polegających na możliwości założenia dodatkowego indywidualnego
konta zabezpieczenia emerytalnego i przyjętym założeniu, że wpłaty na IKZE będą odliczane
od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zaistniała
konieczność dokonania zmian w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), zwanej dalej „PIT”.
W związku z powyższym zdefiniowano w ustawie PIT ustawę o indywidualnych
kontach emerytalnych oraz indywidualne konta emerytalne, odwołując się do pojęć zawartych
w ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych. W tym celu wprowadzono odpowiednie
zmiany w słowniczku, dodając pkt 27 – 29 (zmiany w art. 5a ustawy PIT).
Przepisy ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych dotyczące zasad
funkcjonowania IKZE nie przewidują w okresie oszczędzania wypłaty środków
zgromadzonych na tym koncie. W konsekwencji przyjęto, że opodatkowaniu będzie podlegał
zwrot całkowity z IKZE, wypłata z tego konta po zakończeniu okresu oszczędzania oraz
11 
 
wypłata środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKZE na rzecz osoby
uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego.
Wypłaty te stanowić będą przychody, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT,
tj. przychody z innych źródeł. Zmiany w tym zakresie polegały na uzupełnieniu katalogu
przychodów z innych źródeł wymienionych w art. 20 ustawy PIT o zwrot całkowity z IKZE,
wypłatę po zakończeniu okresu oszczędzania oraz wypłatę na rzecz osoby uprawnionej po
śmierci oszczędzającego. Zwolniono natomiast z opodatkowania wypłaty transferowe
środków zgromadzonych przez oszczędzającego między instytucjami prowadzącymi IKZE
oraz wypłaty transferowe dokonane na IKZE osoby uprawnionej na wypadek śmierci
oszczędzającego (dodanie w art. 21 w ust. ustawy PIT pkt 58b). Ustawa o indywidualnych
kontach emerytalnych przewiduje w okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia
2012 r. możliwość przeniesienia środków zgromadzonych przez oszczędzającego na IKE do
IKZE. W konsekwencji, nie chcąc pogorszyć warunków przenoszącego oszczędności,
proponuje się, aby kwota środków przekazana z IKE do IKZE była także zwolniona od
podatku dochodowego. rodki przenoszone z IKE na IKZE będą stanowić wpłatę na IKZE.
Wpłata ta będzie podlegać odliczeniu od dochodu na zasadach określonych w ustawie o
podatku dochodowym od osób fizycznych. Nadwyżka tej wpłaty ponad limit wpłat
przypadający w danym roku podatkowym będzie podlegała odliczeniu w kolejnych latach. W
okresie odliczeń od dochodu środków przeniesionych z IKE na IKZE, oszczędzającemu nie
przysługuje prawo do wpłat na IKZE.
Kwota wypłaty po zakończeniu okresu oszczędzania będzie podlegała opodatkowaniu na
takich samych zasadach, jak wypłaty z tytułu oszczędzania tylko na IKZE.
Możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę wpłaconą w roku podatkowym na
IKZE wynikać będzie z dodawanego pkt. 2b w art. 26 w ust. 1 w ustawie PIT. Przepis ten
umożliwi odliczenie wpłat na IKZE w wysokości określonej w przepisach o indywidualnych
kontach emerytalnych. Z uwagi na fakt, iż z odliczenia będą mogły skorzystać również osoby
prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną jednolitą 19 % stawką podatku
dochodowego konieczne jest dokonanie odpowiednich zmian w art. 30c ustawy PIT, które
polegają na odwołaniu się do zmian zaproponowanych w art. 26 ustawy PIT. Należy dodać, iż
ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne nie wymaga zmiany w tym zakresie. Ustawa ta bowiem w art. 11 dotyczącym
12