Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz o zmianie niektórych innych ustaw

konkretnych czynności, a nie zajmowaniem określonego stanowiska roboczego.
Najważniejsze czynności z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego powinny być
wykonywane przez osoby posiadające uprawnienia nadane przez państwowy organ dozoru
jądrowego, natomiast sytuacja pozostałych pracowników elektrowni jądrowej powinna być
kształtowana na podstawie ogólnych przepisów dotyczących pracowników innych obiektów
jądrowych. W związku z tym proponuje się zamieścić w art. 12c ust. 1 ustawy – Prawo
atomowe zastrzeżenie, iż przepisu art. 12 ustawy – Prawo atomowe nie stosuje się
do jednostek organizacyjnych wykonujących działalność polegającą na rozruchu, eksploatacji
lub likwidacji elektrowni jądrowej. Jednocześnie proponuje się wprowadzenie do ustawy –
Prawo atomowe zasady, iż w takich jednostkach czynności mające istotne znaczenie
dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej mogą być wykonywane
wyłącznie przez osoby posiadające uprawnienia do wykonywania tych czynności nadane
przez Prezesa PAA, odrębne od uprawnień, o których mowa w art. 12 ustawy – Prawo
atomowe. Wiąże się z tym konieczność określenia katalogu tych czynności. Proponuje się,
aby w ustawie – Prawo atomowe wymienić ogólne kategorie tych czynności (w art. 12c ust.
2), natomiast szczegółową ich listę zamieścić w rozporządzeniu wykonawczym, o którym
mowa w projektowanym art. 12d ust. 8 ustawy – Prawo atomowe. Pozwoli
to na dostosowanie tej listy do warunków i potrzeb, jakie powstaną w momencie podjęcia
decyzji o typie budowanych w Polsce elektrowni i rodzaju zastosowanej technologii.
Warunki, jakie powinny spełniać osoby, którym będą nadawane uprawnienia
do wykonywania czynności mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej w elektrowni jądrowej, wymienione w projektowanym
art. 12c ust. 3 ustawy – Prawo atomowe, są podobne do analogicznych wymagań dla osób
ubiegających się o nadanie uprawnień do zajmowania stanowisk mających istotne znaczenie
dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w innych jednostkach
organizacyjnych. Dodatkowym wymaganiem jest posiadanie zaświadczenia
o niewykazywaniu zaburzeń psychicznych oraz istotnych zaburzeń funkcjonowania
psychologicznego. Warunek ten wprowadzono ze względu na to, że na pracownikach
wykonujących w elektrowni jądrowej czynności wymagające uzyskania uprawnień spoczywa
szczególnie duża odpowiedzialność za przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa jądrowego
i
ochrony radiologicznej. W sytuacjach awaryjnych powinni się oni wykazywać się
odpornością na stres i zdolnością do podejmowania szybkich i racjonalnych decyzji.
Z tych też względów w projektowanym art. 12c ust. 6 ustawy – Prawo atomowe wprowadza
się obowiązek przedstawiania corocznie kierownikowi jednostki organizacyjnej orzeczenia
27 
lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia oraz zaświadczenia
o niewykazywaniu zaburzeń psychicznych oraz istotnych zaburzeń funkcjonowania
psychologicznego. Wprowadzenie tych obowiązków pracownika pozwoli kierownikowi
jednostki organizacyjnej na ocenę, czy stan zdrowia fizycznego i stan psychiczny pracownika
pozwalają na wykonywanie określonych czynności. Przepis ten wymusza poddawanie się
przez takiego pracownika corocznym badaniom okresowym, podobnie jak to jest
w
przypadku pracowników kategorii A (art. 30 ust. 2 ustawy – Prawo atomowe).
Jest to korzystne zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego obiektu jądrowego,
jak i ochrony radiologicznej pracownika.
Wyjątek od obowiązku ukończenia odpowiedniego szkolenia teoretycznego
i praktycznego wprowadzany w art. 12c ust. 5 ustawy – Prawo atomowe w brzmieniu
ustalonym w niniejszym projekcie dotyczy sytuacji ponownego ubiegania się o uzyskanie
uprawnień. Pracownik będzie musiał składać wniosek o dopuszczenie do egzaminu jeszcze
przed upływem okresu, na który poprzednio uzyskał takie same uprawnienia. Dzięki temu
ulegną skróceniu do minimum ewentualne okresy, w których dany pracownik nie będzie mógł
kontynuować wykonywania czynności objętych wnioskiem.
Trzyletni okres ważności uprawnień (art. 12c ust. 4 ustawy – Prawo atomowe
w brzmieniu ustalonym w niniejszym projekcie) wprowadzono z tych samych względów,
które wzięto pod uwagę w przypadku uprawnień do zajmowania stanowisk mających istotne
znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w obiektach
jądrowych (art. 12 ust. 1d ustawy – Prawo atomowe w brzmieniu dotychczasowym).
Ograniczenie terminu, na który nadaje się uprawnienie jest uzasadnione specyfiką
nadawanych uprawnień. Czynności te powinny być wykonywane przez osoby, których bardzo
wysoka wiedza specjalistyczna oraz doświadczenie zawodowe gwarantują wykonywanie
zadań w sposób zapewniający bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną.
W
przeciwnym razie konsekwencje ewentualnego błędu mogą odczuć nie tylko inni
pracownicy elektrowni jądrowej, ale też całe społeczeństwo. Zarówno dynamiczny postęp
w zakresie środków ochrony pracowników i ludności przed promieniowaniem jonizującym,
postęp nauki i techniki w dziedzinie atomistyki jak i dynamiczne zmiany w zakresie
przepisów i zaleceń międzynarodowych w zakresie tej ochrony (zwłaszcza wydawanych
przez Międzynarodową Komisję Ochrony przed Promieniowaniem) uzasadniają konieczność
ciągłego dokształcania i okresowej weryfikacji wiedzy tych osób.
Rozwiązania zamieszczone w art. 12d ust. 1 – 5 ustawy – Prawo atomowe
28 
w brzmieniu ustalonym w niniejszym projekcie, dotyczące podmiotu, który będzie mógł
wystąpić z wnioskiem o nadanie uprawnień do wykonywania czynności mających istotne
znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, ponoszenia
kosztów związanych z tym postępowaniem, prowadzenia rejestru jednostek uprawnionych
do prowadzenia szkoleń teoretycznych oraz zawartości tego rejestru, a także udostępniania
danych z tego rejestru w Biuletynie Informacji Publicznej wzorowane są na przepisach
art.
12a ustawy – Prawo atomowe w brzmieniu ustalonym w niniejszym projekcie,
dotyczących uprawnień do zajmowania stanowisk mających istotne znaczenie
dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Dodatkowo
przesądzono, że szkolenie praktyczne pracowników powinno być zapewniane przez
występującego z wnioskiem o nadanie uprawnień. W związku z tym rejestr, prowadzony
przez Prezesa PAA na podstawie art. art. 12d ust. 3 ustawy – Prawo atomowe w brzmieniu
ustalonym w niniejszym projekcie, będzie ograniczał się do jednostek uprawnionych
do prowadzenia szkoleń teoretycznych. Wymaganie prowadzenia przez Prezesa PAA także
rejestru jednostek prowadzących szkolenie praktyczne nie wydaje się zatem racjonalne.
Nieco inaczej rozwiązano kwestie związane z pracą komisji egzaminacyjnej (art. 12d
ust. 6 i 7 ustawy – Prawo atomowe w brzmieniu ustalonym w niniejszym projekcie).
Związane jest to z tym, że nie ma potrzeby powoływania członków tej komisji
w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej ani z ministrem właściwym do spraw
wewnętrznych, jako że w elektrowni jądrowej nie pracują zwykle funkcjonariusze z resortów
podległych tym ministrom.
Projektowany przepis art. 12d ust. 8 ustawy – Prawo atomowe zawiera upoważnienie
dla Rady Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia:
1) wykazu czynności mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej w jednostce organizacyjnej wykonującej
działalność polegającą na rozruchu, eksploatacji lub likwidacji elektrowni
jądrowej;
2) szczegółowych warunków i trybu nadawania przez Prezesa PAA uprawnień, trybu
pracy komisji egzaminacyjnej, sposobu i trybu przygotowania i przeprowadzania
egzaminów, sposobu wnoszenia opłaty za egzamin, jej wysokości oraz wysokości
wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej;
3) wymaganych zakresów szkoleń, w tym szkoleń praktycznych, warunków, jakie
muszą spełniać jednostki przeprowadzające szkolenia, form organizowania
29 
szkoleń, a także trybu uzyskiwania wpływu do rejestru jednostek
przeprowadzających szkolenie.
Projektowany art. 12d ust. 9 ustawy – Prawo atomowe zawiera upoważnienie
dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia zakresu
badań psychiatrycznych i psychologicznych, koniecznych do uzyskania zaświadczenia
o niewykazywaniu zaburzeń psychicznych i istotnych zaburzeń funkcjonowania, a także
kwalifikacje lekarzy i psychologów upoważnionych do przeprowadzania badań lekarskich
i psychologicznych osób ubiegających się o nadanie uprawnień, kierując się koniecznością
zapewnienia, że osoby, którym nadaje się uprawnienia, nie wykazują zaburzeń psychicznych
lub istotnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego.
Sprawy przekazane do uregulowania w drodze wydania wyżej wymienionych aktów
wykonawczych mają charakter techniczny i w związku z tym nie należą do materii
ustawowej.
W nowym art. 12e ustawy – Prawo atomowe proponuje się uregulować sposób
ponownego dopuszczenia pracownika do wykonywania wybranych czynności mających
istotne znaczenie dla bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, do zajmowania
którego pracownik uzyskał uprawnienia, w przypadku wystąpienia dłuższej niż 6 albo 12
miesięcy przerwy w wykonywaniu tych czynności. Uznano, iż powinno to być możliwe,
w zależności od długości przerwy, odpowiednio po odbyciu przez pracownika dodatkowego
szkolenia praktycznego albo po odbyciu szkolenia teoretycznego i praktycznego, na zasadach
wynikających z przepisów o nadawaniu wymaganych uprawnień. Kierownik elektrowni
jądrowej będzie miał obowiązek informowania Prezesa PAA o każdej takiej przerwie,
co
pozwoli na sprawniejsze wykonywanie nadzoru nad przestrzeganiem obowiązku
kierowania pracownika do odbycia odpowiedniego szkolenia.
W nowym art. 12f ust. 1 ustawy – Prawo atomowe proponuje się wprowadzenie
obowiązku cofnięcia przez Prezesa PAA w drodze decyzji administracyjnej uprawnień
do zatrudnienia na stanowisku mającym istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej oraz uprawnień do wykonywania w
jednostce
organizacyjnej wykonującej działalność polegającą na rozruchu, eksploatacji lub likwidacji
elektrowni jądrowej czynności mających istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej z powodu:
1) utraty pełnej zdolności do czynności prawnych; lub
2) utraty posiadania odpowiednich warunków zdrowotnych lub psychicznych; lub
30 
3) stwierdzenia, w wyniku kontroli prowadzonej w ramach działalności organów
dozoru jądrowego, wykonywania przez pracownika czynności wchodzących
w
zakres danego stanowiska mającego istotne znaczenie dla zapewnienia
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej albo czynności objętych
uprawnieniem w sposób zagrażający bezpieczeństwu jądrowemu lub ochronie
radiologicznej.
Powyższa kompetencja Prezesa PAA ma istotne znaczenie dla zapewnienia
właściwego poziomu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Wystąpienie
okoliczności wymienionych w tym przepisie może bowiem powodować, że pracownik nie
będzie w stanie wykonywać swoich obowiązków właściwie, co przekłada się bezpośrednio na
poziom bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w danej jednostce
organizacyjnej.
Rozwiązania powyższe mają na celu zapewnienie utrzymywania i ciągłego rozwijania wiedzy
i umiejętności pracowników elektrowni jądrowych, zgodnie z art. 7 dyrektywy Rady
2009/71/Euratom.
21.
Art. 1 pkt 10 lit. a projektu.
Projektowana zmiana art. 33 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo atomowe związana jest
z
przekazaniem kompetencji do udzielania dotacji ministrowi właściwemu do spraw
gospodarki. W projektowanym przepisie art. 33 ust. 2 ustawy – Prawo atomowe
w porównaniu z obowiązującym stanem prawnym zaproponowano usunięcie z listy rodzajów
działalności, które mogą zostać dofinansowane w drodze tej dotacji wykonywanie
działalności takiej, jak:
1) wykonywanie pomiarów mocy dawki promieniowania jonizującego lub skażeń
promieniotwórczych kraju (art. 33 ust. 2 pkt 7 ustawy – Prawo atomowe
w dotychczasowym brzmieniu);
2) tworzenie i wykorzystywanie modeli obliczeniowych służących do oceny sytuacji
radiacyjnej, niezbędnych do podjęcia odpowiednich działań w kraju na wypadek
zdarzeń radiacyjnych, oraz tworzenie modeli niezbędnych do przeprowadzania
analiz służących uzasadnianiu wprowadzenia działań interwencyjnych (art. 33
ust. 2 pkt 8 ustawy – Prawo atomowe w dotychczasowym brzmieniu);
3) eksploatacja przechowalników wypalonego paliwa jądrowego pochodzącego
z badawczych reaktorów jądrowych (art. 33 ust. 2 pkt 3 ustawy – Prawo atomowe
w dotychczasowym brzmieniu);
31