Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo atomowe oraz o zmianie niektórych innych ustaw

1737). W
związku z powyższym na etapie opracowywania przez Rządowe Centrum
Legislacji projektu niniejszej ustawy postanowiono te że postanowienia ww. aktów
wykonawczych, które powinny być zawarte w przepisach rangi ustawowej przenieść do
ustawy – Prawo atomowe.
W związku ze zmianą definicji bezpieczeństwa jądrowego należało zmienić przepis
art. 7 ust. 3 ustawy – Prawo atomowe. W jednostkach organizacyjnych innych
niż wykonujących działalność polegającą na budowie, rozruchu, eksploatacji lub likwidacji
obiektów jądrowych wewnętrzny nadzór sprawowany przez osobę posiadającą uprawnienia
inspektora ochrony radiologicznej nie powinien obejmować przestrzegania wymagań
bezpieczeństwa jądrowego. Wyróżnienie w art. 7 ust. 5 ustawy – Prawo atomowe (w nowym
brzmieniu) inspektorów ochrony radiologicznej dla pracowni stosujących aparaty
rentgenowskie do celów diagnostyki medycznej, radiologii zabiegowej, radioterapii
powierzchniowej i radioterapii schorzeń nienowotworowych podyktowane zostało
odmiennościami polegającymi m.in. na nadawaniu tych uprawnień przez Głównego
Inspektora Sanitarnego według odrębnej procedury.
W nowym brzmieniu art. 7 ust. 6 i 7 ustawy – Prawo atomowe doprecyzowano
warunki nadawania uprawnień, zaakcentowano konieczność odbycia szkolenia określonego
w przepisach wykonawczych. Wprowadzone w ust. 7 wyjątki od tego obowiązku zostały
przeniesione z § 6 ust. 2 rozporządzenia w sprawie stanowisk. Przesądzono jednoznacznie,
iż orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach narażenia powinny
być wydawane w trybie określonym w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie
art. 229 § 8 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) (ust. 6 pkt 4).
W ust. 6 pkt 5 podkreślono, iż wymagany staż pracy w warunkach narażenia powinien być
odpowiedni do typu nadanych uprawnień. Postanowienia zawarte w pozostałych ustępach
projektowanego art. 7 ustawy – Prawo atomowe w zasadzie powtarzają rozwiązania
wynikające z obowiązujących dotychczas ww. aktów wykonawczych do ustawy – Prawo
atomowe. Projektowany przepis wdraża do prawa krajowego postanowienia art. 23 ust. 1.
Art. 38 ust. 3 i 4 oraz art. 47 ust. 2 dyrektywy Rady 96/29/Euratom z dnia 13 maja 1996 r.
ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników
i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego.
17.
Art. 1 pkt 6 projektu.
W art. 11 ust. 1 ustawy – Prawo atomowe uzupełniono listę osób, które mogą być
dopuszczone do pracy pod warunkiem posiadania odpowiedniej do stanowiska pracy
22 
znajomości przepisów z zakresu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz
niezbędnych umiejętności o pracowników obiektów jądrowych. Ta kategoria pracowników,
choć ich do ich obowiązków mogą należeć czynności przy materiałach jądrowych, źródłach
promieniowania jonizującego, odpadach promieniotwórczych, czy wypalonym paliwie
jądrowym, może także obejmować osoby niewykonujące takich czynności. Obiekty jądrowe
stanowią tak złożone struktury i związane jest z nimi tak duże ryzyko, że wszyscy
ich
pracownicy powinni mieć wiedzę i umiejętności potrzebne do zapewnienia
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Ponadto w tym przepisie
doprecyzowano, że wskazane wskazana w nim wiedza i umiejętności powinna być określona
przez odpowiednie programy szkoleń.
Proponuje się zróżnicować w okresie czasu odstępy między obowiązkowymi
okresowymi szkoleniami w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
pracowników jednostki organizacyjnej. W przypadku obiektów jądrowych szkolenia takie
powinny się odbywać z częstotliwością określoną w zezwoleniu na wykonywanie działalności
związanej z narażeniem polegającej na budowie, rozruchu, eksploatacji lub likwidacji obiektu
jądrowego. Obecnie, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy – Prawo atomowe, we wszystkich
jednostkach organizacyjnych prowadzących działalność związaną z narażeniem
na promieniowanie jonizujące powinny one się odbywać nie rzadziej niż co 5 lat. Z punktu
widzenia konieczności zapewnienia kształcenia i szkoleń personelowi odpowiedzialnemu
za kwestie związane z bezpieczeństwem jądrowym obiektów jądrowych w celu utrzymania
i dalszego rozwijania wiedzy fachowej i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa jądrowego,
wynikającej z art. 7 dyrektywy Rady 2009/71/Euratom, może to być zbyt długi okres. Zmiany
w zakresie bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych powinny jak najszybciej
znajdować odzwierciedlenie w szkoleniu pracowników. Ewentualna większa częstotliwość
szkoleń, dostosowana do warunków danego obiektu jądrowego, pozwoli także na lepsze
utrwalenie niezbędnej wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa jądrowego obiektów
jądrowych.
Postanowiono rozszerzyć przykładowy katalog tematów szkoleń, zamieszczony
w art. 11 ust. 2a ustawy – Prawo atomowe (w nowym brzmieniu – art. 11 ust. 3 tej ustawy)
o
procedury wykonywania czynności roboczych na konkretnym stanowisku pracy.
Takie przeszkolenie może zapewnić dalsze zwiększenie bezpieczeństwa pracy w jednostce
organizacyjnej. Ponadto umieszczono w tym katalogu obowiązek szkolenia pracowników
elektrowni jądrowej w wykonywaniu czynności roboczych na symulatorach rzeczywistych
23 
urządzeń takiej elektrowni, natomiast w przypadku reaktora badawczego – szkolenia
pracowników na specjalistycznym oprogramowaniu odwzorowującym urządzenia i działanie
reaktora badawczego. Tego rodzaju szkolenia w odniesieniu do elektrowni jądrowych
są powszechnie stosowaną na świecie praktyką, zalecaną m.in. przez Stowarzyszenie
Zachodnioeuropejskich Organów Nadzoru Instalacji Jądrowych (WENRA) w opracowanych
przez tę organizację poziomach referencyjnych bezpieczeństwa reaktorów. Przyczyniają się
one do zwiększenia bezpieczeństwa obiektów jądrowych bez zakłócenia ich normalnej
eksploatacji. Określonych specjalistycznych czynności w obiekcie jądrowym nie da się
bezpiecznie wykonać bez wcześniejszego szkolenia na symulatorze.
Proponuje się zrezygnować z zatwierdzania przez organ, który wydał zezwolenie
w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, programów wspomnianych
szkoleń pracowników, sporządzanych przez kierownika jednostki organizacyjnej działającej
na podstawie tego zezwolenia poprzez wykreślenie obecnego art. 11 ust. 3 ustawy – Prawo
atomowe. Uznano, iż nie wpływa to na poziom merytoryczny przeprowadzanych szkoleń,
a tym samym nie ma wpływu na stan bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
Wszystkie powyższe zmiany pozwolą na implementowanie art. 7 dyrektywy
2009/71/Euratom. Zarazem art. 11 ustawy – Prawo atomowe dokonuje wdrożenia do prawa
polskiego wymagań art. 22 dyrektywy Rady 96/29/Euratom.
18.
Art. 1 pkt 7 projektu.
W nowym art. 11a ustawy – Prawo atomowe proponuje się, aby przeprowadzanie
weryfikacji wiedzy pracowników jednostek organizacyjnych wykonujących działalność
polegającą na rozruchu, eksploatacji lub likwidacji obiektów jądrowych, nabytej w trakcie
szkoleń, przeprowadzała komisja do spraw kontroli kwalifikacji zawodowych pracowników.
Weryfikacja ta powinna następować w drodze egzaminu, którego wynik będzie miał
decydujący wpływ na decyzję o dopuszczeniu danego pracownika do pracy w jednostce
organizacyjnej. Komisje takie powinny być powoływane przez kierowników tych jednostek
organizacyjnych, zgodnie z fundamentalną zasadą odpowiedzialności kierowników jednostek
za bezpieczeństwo prowadzonej działalności i działać zgodnie z przyjętymi w danej jednostce
regułami.
W przypadku jednostki organizacyjnej wykonującej działalność polegającą
na rozruchu, eksploatacji lub likwidacji obiektu jądrowego Prezes PAA będzie zatwierdzał
krótkookresowe i długookresowe plany w zakresie potrzeb szkoleniowych pracowników,
o których mowa w nowym art. 11b ustawy – Prawo atomowe. Plany te, obejmujące
24 
maksymalnie odpowiednio okresy trzyletnie i dziesięcioletnie, pozwolą na ciągłe podnoszenie
wiedzy i umiejętności pracowników obiektu jądrowego. Zatwierdzanie tych planów pozwoli
z kolei Prezesowi PAA na właściwe sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem jądrowym
obiektu jądrowego. Przedmiotowy przepis ma na celu wdrożenie do prawa polskiego
postanowień art. 7 dyrektywy 2009/71/Euratom.
19.
Art. 1 pkt 8 projektu.
Proponowana zmiana art. 12 ustawy – Prawo atomowe ma na celu kompleksowe
uregulowanie związanych z uprawnieniami do pracy na stanowiskach mających istotne
znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
W dotychczasowym stanie prawnym część istotnych przepisów w tym zakresie znalazła się
w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie stanowisk mających
istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz
inspektorów ochrony radiologicznej zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie stanowisk”.
W nowym brzmieniu art. 12 ust. 2 i 4 ustawy – Prawo atomowe doprecyzowano
warunki, jakie należy spełniać, aby uzyskać uprawnienia do zajmowania stanowisk mających
istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, które
dotychczas były zamieszczone w § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia w sprawie stanowisk.
Wprowadzono wymóg posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, co jest związane
z ponoszoną przez te osoby odpowiedzialnością za zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego
i
ochrony radiologicznej. Zaakcentowano konieczność odbycia szkolenia określonego
szczegółowo w przepisach wykonawczych. Wprowadzony w ust. 4 wyjątek od tego
obowiązku został przeniesiony z § 6 ust. 1 rozporządzenia w sprawie stanowisk. Przesądzono
jednoznacznie, iż orzeczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach
narażenia powinny być wydawane w trybie określonym w przepisach wykonawczych
wydanych na podstawie art. 229 § 8 Kodeksu pracy (ust. 2 pkt 2). W ust. 2 pkt 3 podkreślono,
iż wymagane wykształcenie i staż pracy w warunkach narażenia powinny być odpowiednie
dla danego stanowiska.
Zmiany powyższe te pozwolą na pełniejszą implementację art. 7 dyrektywy Rady
2009/71/Euratom w odniesieniu do stanowisk mających istotne znaczenie dla zapewnienia
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w obiektach jądrowych.
Część przepisów z art. 12 ustawy – Prawo atomowe wyodrębniono i przeniesiono
do nowych art. 12a i 12b tej ustawy. Miało to na celu uzyskanie większej przejrzystości
przepisów.
25 

20.
Art. 1 pkt 9 projektu.
Treść proponowanych nowych przepisów art. 12a ust. 1 – 3 ustawy – Prawo atomowe
odpowiada co do zasady treści dotychczasowych przepisów art. 12 ust. 1a - – 1c tej ustawy.
Proponowane zmiany w tych przepisach polegają na:
a) doprecyzowaniu, jakie koszty ponosi występujący o nadanie uprawnień
do
zajmowania stanowisk mających istotne znaczenie dla zapewnienia
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej – w dotychczasowym
art. 12 ust. 1b ustawy – Prawo atomowe jest mowa ogólnie o „kosztach
uzyskania uprawnień”, co pozwala na różne interpretacje tego pojęcia,
b) przesądzeniu, że Prezes PAA prowadzi rejestr jednostek uprawnionych
do prowadzenia szkolenia.
W obecnym stanie prawnym zostały określone, z uwzględnieniem istniejących
na terenie Polski obiektów jądrowych, stanowiska mające istotne znaczenie dla zapewnienia
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, które mogą być zajmowane wyłącznie
przez osoby posiadające uprawnienia nadane przez Prezesa PAA. Załącznik nr 1
do rozporządzenia w sprawie stanowisk określa stanowiska mające istotne znaczenie
dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, wymagane kwalifikacje
zawodowe oraz zakres szkolenia i egzaminu, dla osób, które ubiegają się o uprawnienia
umożliwiające zatrudnienie na tych stanowiskach, w tym także stanowiska niezbędne
w istniejących w Polsce obiektach jądrowych. W momencie wybudowania nowego obiektu
jądrowego, takiego jak elektrownia jądrowa, konieczne byłoby określenie wymagań
dla szeregu nowych stanowisk wymagających szczególnych uprawnień. Nie wydaje się
to możliwe na obecnym etapie. O ile stosunkowo łatwa okazała się typizacja stanowisk
mających istotne znacznie dla zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej w stosunkowo nielicznych i nie rodzących w tym zakresie trudności obiektach
jądrowych aktualnie eksploatowanych w Polsce, o tyle jest to bardzo trudne w odniesieniu
do projektowanej elektrowni jądrowej, z uwagi na fakt, iż nie jest znany ani jej typ, ani rodzaj
technologii, ani też dostawca tej elektrowni.
W wyniku analizy przepisów krajów, w których są eksploatowane elektrownie
jądrowe, uznano, iż właściwsze będzie zastosowanie rozwiązań wzorowanych na modelu
istniejącym w Republice Czeskiej, przewidującym powiązanie odpowiedzialności
za bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną w elektrowni jądrowej z wykonywaniem
26