Rządowy projekt ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

 
które będą stosowane w przypadkach naruszeń przepisów ustanowionych w celu transpozycji
powołanej dyrektywy. Kary powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
Jednocześnie przepis art. 16 ust. 3 dyrektywy 2003/87/WE określa wysokość jednostkowej
stawki w razie nierozliczenia polegającego na umorzeniu przez prowadzącego instalację (oraz
operatora statku powietrznego) liczby uprawnień do emisji, która odpowiada wielkości
zweryfikowanej emisji z instalacji (lub operacji lotniczych); stawka ta wynosi równowartość
w złotych 100 euro za każdy nierozliczony Mg dwutlenku węgla. Przepisy zawarte
w projektowanej ustawie wyczerpująco określają naruszenia, za które wojewódzki inspektor
ochrony środowiska wymierza kary. Karę wymierza się za:
1) niedokonanie w terminie do dnia 30 kwietnia każdego roku, za pośrednictwem
rachunku w Krajowym rejestrze, umorzenia uprawnień do emisji w liczbie
odpowiadającej wielkości emisji ustalonej na podstawie raportu sporządzonego za
poprzedni rok okresu rozliczeniowego;
2) nieprzedłożenie w terminie raportu o wielkości emisji;
3) brak zezwolenia;
4) niezgłoszenie w terminie faktu, że instalacja przestała spełniać przesłanki objęcia
systemem.
Wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdza przesłanki wymierzenia kary na
podstawie ustaleń kontroli lub wykazów lub informacji przekazanych przez Krajowy ośrodek.
Kary mają być odstraszające i proporcjonalne w zależności od rodzaju niedopełnionego
obowiązku. Szczególnie istotne zdaniem projektodawców jest wprowadzenie kary za
niezłożenie w terminie zweryfikowanego raportu o wielkości emisji za rok poprzedni.
Dokument ten zawiera podstawowe informacje dotyczące funkcjonowania systemu,
warunkuje prawidłowe i terminowe wykonanie obowiązku rozliczenia emisji, wskazując
liczbę uprawnień do emisji podlegających umorzeniu. Brak wykonania tego obowiązku
uniemożliwia skuteczne egzekwowanie innych obowiązków prowadzących instalacje
i operatorów statków powietrznych.
Odmienny od powyższych rodzaj kary i postępowanie w sprawie jej nałożenia obowiązuje
w stosunku do operatora statku powietrznego, który pomimo tego, że został już ukarany, nie
złożył wniosku o zatwierdzenie planu monitorowania wielkości emisji. W takiej sytuacji
Komisja Europejska, na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska, może wydać
zakaz prowadzenia operacji lotniczych przez wskazanego operatora. Przepisy ustawy,
regulując tylko część tej problematyki, koncentrują się na ustaleniu postępowania na etapie
 
40
 
krajowym oraz wyznaczeniu właściwych organów krajowych do prowadzenia tego
postępowania i współdziałaniu w jego toku. Pozostałe kwestie regulować będzie akt prawny
Komisji Europejskiej. Zgodnie z jego projektem, ma on dotyczyć charakteru zakazu,
kompetencji i obowiązków zarówno Komisji Europejskiej, jak i władz państwa
członkowskiego, a także szczegółowych kwestii proceduralnych.
W kolejnym rozdziale zostały określone przepisy zmieniające przepisy obowiązujące,
wynikające z niniejszego aktu normatywnego. W ustawie z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji
Ochrony rodowiska zostało dodane nowe zadanie wojewódzkich inspektorów ochrony
środowiska związane z wykonywaniem przez Krajowy ośrodek kontroli raportów o wielkości
emisji. W przypadku nieuzyskania wystarczających wyjaśnień od prowadzącego instalację
lub operatora statku powietrznego co do stwierdzonych nieprawidłowości, wojewódzcy
inspektorzy zostaną zobligowani do przeprowadzenia kontroli, w wyniku której może zostać
wydana decyzja ustalająca wielkość rzeczywistej emisji. Została także uchylona delegacja do
wydania rozporządzenia dotyczącego określenia kosztów weryfikacji.
Zmiany w przepisach obowiązujących dotyczą ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach
wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. W ustawie tej czynności
prawne państwowych osób prawnych związane z zarządzaniem uprawnieniami do emisji,
jednostkami poświadczonej redukcji emisji, jednostkami redukcji emisji wyłączono spod
obowiązku uzyskania zgody ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.
Wprowadzono również zmiany do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
środowiska dotyczące nowych zasad wnoszenia opłat za wprowadzanie pyłów i gazów do
powietrza oraz określono przepisy dotyczące finansowania Krajowego ośrodka. W ustawie
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
rozszerzono katalog informacji o środowisku udostępnianych w trybie tej ustawy o zakres
informacji dostępnych w dokumentach wynikający z niniejszej ustawy.
W celu zapewnienia spójności pomiędzy materią projektowanej ustawy i obowiązującą
ustawą o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji proponuje
się wprowadzenie zmian w ustawie o systemie zarządzania. Zmiany dotyczą rozszerzenia
katalogu zadań Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania emisjami o pakiet zadań
związanych z administrowaniem systemem handlu uprawnieniami do emisji, wprowadzenie
zmiany nazwy Krajowego rejestru, w taki sposób aby nazwa odzwierciedlała kategorie
jednostek utrzymywanych w rejestrze. Zgodnie z definicją ustawową pojęcie „jednostki
 
41
 
Kioto” nie obejmuje kategorii „uprawnień do emisji”, stąd uznano za właściwe wprowadzenie
odpowiedniej zmiany nazwy rejestru.
Zmiany w ustawie o systemie zarządzania dotyczą także nałożenia na ministra właściwego do
spraw środowiska obowiązku corocznego przedkładania Radzie Ministrów informacji
o realizacji zadań wynikających z ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych oraz z ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów
cieplarnianych i innych substancji dotyczących systemu handlu uprawnieniami do emisji wraz
z wykazem kosztów przeznaczonych na realizację tych zadań. Zadania z zakresu zarządzania
emisjami zaczynają odgrywać istotną rolę dla planowania i realizacji polityki państwa, stąd
uznano za właściwe wprowadzenie obowiązku regularnego informowania Rady Ministrów o
przebiegu realizacji tych zadań oraz o kosztach z nimi związanych.
W świetle powyższego zestawienia zmian proponowanych w ustawie o systemie zarządzania
emisjami Krajowemu ośrodkowi proponuje się powierzyć następujący zakres zadań
związanych z administrowaniem systemem handlu uprawnieniami do emisji:
1) administrowanie systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
a w szczególności:
a) prowadzenie, w formie elektronicznej, bazy danych, zawierającej informacje
o instalacjach objętych systemem, niezbędne do opracowania projektu krajowego
planu rozdziału uprawnień do emisji dla instalacji objętych systemem oraz wykazu
o którym mowa w art. 21 ust. 2 ustawy z dnia … o systemie handlu uprawnieniami
do emisji gazów cieplarnianych oraz monitorowania sposobu wywiązania się
przez prowadzących instalacje z obowiązków związanych z uczestnictwem
w systemie,
b) prowadzenie, w formie elektronicznej, bazy danych, zawierającej informacje
o
operatorach statków powietrznych wykonujących operacje lotnicze objęte
systemem oraz niezbędne do monitorowania sposobu wywiązania się przez
operatorów statków powietrznych z obowiązków związanych z uczestnictwem
w systemie,
c) opiniowanie planów monitorowania, o których mowa w art. 52 ust. 1 ustawy
z dnia … o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
d) zbieranie danych i opracowywanie analiz dotyczących systemu,
 
42
 
e) opracowywanie projektu krajowego planu rozdziału uprawnień do emisji dla
instalacji objętych systemem oraz wykazu, o którym mowa w art. 21 ust. 2 ustawy
z dnia … o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych,
f) opracowywanie sprawozdań dotyczących systemu w zakresie uczestnictwa
w systemie instalacji i operatorów statków powietrznych,
g) udzielanie wyjaśnień, opracowywanie materiałów informacyjnych
i szkoleniowych oraz prowadzenie szkoleń dotyczących funkcjonowania systemu,
h) współpraca z organami administracji publicznej w zakresie związanym
z
funkcjonowaniem systemu oraz realizacją zobowiązań międzynarodowych
w zakresie systemu,
i) prowadzenie wykazu jednostek uprawnionych do weryfikacji raportów
określonych w ustawie z dnia … o systemie handlu uprawnieniami do emisji
gazów cieplarnianych sporządzanych przez operatorów statków powietrznych
i prowadzących instalacje,
j) prowadzenie aukcji uprawnień do emisji,
k) opiniowanie na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska, projektów
aktów prawnych i dokumentów dotyczących funkcjonowania systemu,
l) sporządzanie wykazów prowadzących instalacje oraz operatorów statków
powietrznych, którzy naruszyli obowiązki związane z uczestnictwem w systemie
i przekazywanie ich ministrowi właściwemu do spraw środowiska.
Zasadność powierzenia KOBIZE zadań związanych z opracowywaniem materiałów
informacyjnych i prowadzeniem szkoleń wynika stąd, że podmiot ten posiada specjalistyczną
wiedzę z zakresu zasad funkcjonowania systemu, jako jednostka wyznaczona do prowadzenia
rejestru uprawnień oraz administrowania w zakresie związanym z monitorowaniem i
weryfikacją emisji, oraz monitoruje zmiany w zasadach dotyczących funkcjonowania
systemu i dzięki temu jest najlepiej przygotowany do upowszechniania wiedzy w tym
zakresie wśród pracowników organów administracji publicznej, prowadzących instalacje i
operatorów statków powietrznych. Z kolei zadania KOBIZE w zakresie zbierania danych i
opracowywania analiz ma podstawę w następujących materialnych przepisach projektu
ustawy:
1) art. 67 – wskazuje na obowiązek przekazywania do Ministra rodowiska wykazów
prowadzących instalacje i operatorów statków powietrznych;
 
43
 
2) art. 12 – mówi o zbieraniu i ocenie informacji, na podstawie których jest opracowywany
krajowy plan;
3) art. 20 – określa, że prowadzący instalacje, które zostaną objęte systemem od dnia
1 stycznia 2013 r., przekazują do Krajowego ośrodka informacje o wielkości emisji za lata
2005 – 2009, które to informacje są przedmiotem oceny pod względem kompletności
zawartych w nich danych oraz poprawności przeprowadzonych obliczeń. Dodatkowo
potrzeba opracowania zestawień informacji i raportów z zakresu systemu handlu
uprawnieniami do emisji przez KOBIZE może być wynikiem skonkretyzowania takiej
potrzeby w rozporządzeniu wydanym przez Ministra rodowiska na podstawie art. 3 ust. 5
ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych
i innych substancji.

W przepisach przejściowych i końcowych znalazł się cały katalog przepisów związanych
z uchyleniem obowiązującej ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do
emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 281, poz. 2784 oraz
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227).
W projekcie ustawy przewidziano możliwość zmiany rozporządzenia w sprawie przyjęcia
krajowego planu. Zmiana taka będzie mogła być dokonana, jeżeli będzie uzasadniona
względami gospodarczymi oraz bezpieczeństwem energetycznym państwa.

W przepisach przejściowych zawarto również regulacje dotyczące operatów statków
powietrznych, którzy do systemu zostaną włączeni od dnia 1 stycznia 2012 r. Operator statku
powietrznego na okres rozliczeniowy rozpoczynający się od dnia 1 stycznia 2012 r. i na okres
rozliczeniowy rozpoczynający się od dnia 1 stycznia 2013 r. powinien złożyć do ministra
właściwego do spraw środowiska, niezwłocznie po dniu wejścia w życie ustawy, wniosek
o przyznanie uprawnień do emisji. Wniosek o przyznanie uprawnień do emisji podlega
opłacie rejestracyjnej w wysokości stanowiącej równowartość 100 euro. We wniosku oprócz
informacji o operatorze powinny zostać zawarte zweryfikowane dane dotyczące liczby
tonokilometrów odnoszącej się do operacji lotniczych objętych systemem wykonanych
w 2010 r. Weryfikacji danych o liczbie tonokilometrów odnoszącej się do operacji lotniczych
objętych systemem wykonanych w 2010 r. może dokonywać podmiot, który uzyskał
uprawnienie do weryfikacji tych danych w państwie członkowskim Unii Europejskiej. Listę
podmiotów uprawnionych do weryfikacji danych prowadzi, na podstawie wniosków tych
 
44