Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw

72
nadmiernego sformalizowania postępowania przygotowawczego, zwłaszcza przy
wdrożeniu procedury zażaleniowej”, i mogące przyczyniać się do przewlekłości
postępowania.

W wypadku uwag i ocen zgłoszonych przez prokuratury i sądy, szczególnie
często były analizowane i oceniane, zarówno jako pożądane, jak i krytycznie,
projektowane rozwiązania prawnomaterialne oraz związane z nimi zagadnienia
dotyczące: katalogu przestępstw z art. 10 § 2 k.k., wprowadzenia instytucji
niepodlegania karze w wypadku tzw. usprawiedliwionego przekroczenia granic
obrony koniecznej (proj. art. 25 § 3 k.k.), podwyższenia maksymalnej liczby stawek
dziennych grzywny (proj. art. 33 § 1 k.k.), poszerzenia zakresu obowiązków
możliwych do nałożenia na sprawcę w związku z orzeczeniem kary ograniczenia
wolności (proj. art. 36 § 2 k.k.) rezygnacji z instytucji występku chuligańskiego,
modyfikacji w zakresie środka karnego z art. 46 § 1 k.k., odstąpienia od systemu
parametrycznego i wprowadzenia systemu kwotowego przy określaniu wartości
mienia (proj. art. 115 § 5 i 6 k.k.), rezygnacji z typu przestępstwa z art. 132a k.k., oraz
formuły nowych typów przestępstw, przewidzianych przez proj. art. 202a i art. 202b
k.k.
W odniesieniu do przepisów Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu
karnego wykonawczego takim analizom oraz ocenom poddawane były m.in.
rozwiązania dotyczące: obserwacji psychiatrycznej (proj. art. 203 k.p.k.), formuły
przepisów art. 247 § 1 k.p.k., art. 263 § 4 k.p.k. oraz art. 297 k.p.k., kształtu
postępowania przyspieszonego (proj. przepisy rozdziału 54a k.p.k.) oraz nowe
przepisy art. 217 § 1a – 1e k.k.w.
Ostateczna wersja projektu ustawy uwzględnia wiele spośród zgłoszonych
przez sądy i prokuratury uwag, m.in. uwagi dotyczące określenia maksymalnej liczby
stawek dziennych grzywny w art. 38 § 2 k.k. oraz modyfikacji art. 59 § 1 k.k., w celu
objęcia jego dyspozycją pozakodeksowych przestępstw zagrożonych wyłącznie karą
grzywny.


73
Projekt nowelizacji został przedstawiony Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu
Terytorialnego, która na posiedzeniu w dniu 23 lipca 2008 r. nie zgłosiła uwag do
projektu.

3. Skutki finansowe i społeczno-gospodarcze ustawy

Projektowana ustawa nie spowoduje skutków na rynku pracy, w
sferze
konkurencyjności wewnętrznej i zewnętrznej gospodarki oraz pozostanie bez wpływu
na sytuację i rozwój regionalny.
Analizując skutki społeczne oraz finansowe projektowanej ustawy, należy
zaakcentować następujące okoliczności.
Przewidziana w projekcie ustawy rezygnacja z progu ściśle oznaczonego
minimalnego czasu odbywania kary pozbawienia wolności, będącego obecnie
warunkiem sine qua non udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia,
wpłynie na liczbę skazanych odbywających karę pozbawienia wolności.

W 2007 r. sądy penitencjarne wydały 58.739 orzeczeń w przedmiocie
warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty orzeczonej kary
pozbawienia wolności, w tym 23.673 orzeczeń o udzieleniu warunkowego zwolnienia
i 35.066 postanowień o odmowie udzielenia warunkowego zwolnienia. Warunkowego
zwolnienia sądy udzieliły zatem w 40,3% rozpoznawanych spraw.

W 2007 r. sądy penitencjarne wydały 3.131 orzeczeń w przedmiocie
warunkowego zwolnienia wobec skazanych powracających do przestępstwa (art. 78
§ 2 k.k.), w tym 852 orzeczenia o udzieleniu warunkowego zwolnienia i 2.279
orzeczeń o odmowie udzielenia warunkowego zwolnienia.
Z kolei wobec skazanych w warunkach art. 64 § 1 k.k. sądy wydały 8.529
orzeczeń w przedmiocie warunkowego zwolnienia, w tym 2.304 o udzieleniu i 6.225
o odmowie udzielenia warunkowego zwolnienia. Odsetek zatem udzielonych
warunkowych zwolnień skazanym w warunkach powrotu do przestępstwa określonych
w art. 64 k.k. wyniósł 27%.

De lege lata, skazani na kary do 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz skazani
w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 i § 2 k.k. na kary do

74
1 roku pozbawienia wolności, w ogóle nie mogą korzystać z dobrodziejstwa instytucji
warunkowego przedterminowego zwolnienia.

W 2007 r., jak wynika z informacji Centralnego Zarządu Służby Więziennej,
zakończono wykonywanie kary pozbawienia wolności w wymiarze
nieprzekraczającym 6 miesięcy wobec 14.073 skazanych. W ubiegłym roku
zakończono również wykonywanie kary pozbawienia wolności w wymiarze
nieprzekraczającym 1 roku wobec 3.735 skazanych określonych w art. 64 § 1 i 2 kk.
Jeżeli odsetek udzielonych warunkowych zwolnień w odniesieniu do obu
kategorii skazanych utrzymywać się będzie na tym samym poziomie, przyjąć można,
że rezygnacja ze ściśle oznaczonego minimalnego czasu 6 miesięcy odbytej kary
pozbawienia wolności skutkować będzie tym, że z dobrodziejstwa instytucji
warunkowego przedterminowego zwolnienia skorzysta, w ciągu roku, 5.671
skazanych (14.073 x 40,3%).
Jeżeli odsetek udzielanych warunkowych zwolnień skazanym określonym
w

art. 64 k.k. utrzyma się na tym samym poziomie, przyjąć można, że
z dobrodziejstwa tej instytucji skorzysta, w ciągu roku, 1008 skazanych (3.735
x 27%).

Uelastycznienie zatem przesłanek udzielenia warunkowego przedterminowego
zwolnienia z odbycia reszty orzeczonej kary pozbawienia wolności skutkowałoby
warunkowym zwolnieniem, w ciągu roku, 6.679 skazanych.

W 2007 r. całkowity koszt miesięcznego utrzymania w zakładzie karnym
jednego osadzonego wynosił 1941 zł.

Utrzymanie zatem, przez okres 6 miesięcy, populacji 5.671 osadzonych
kosztowało budżet państwa 66 044 466 zł (5671 skazanych x 1941 zł x 6 miesięcy).
Warunkowe zwolnienie takiej liczby skazanych, po odbyciu przez nich połowy kary,
tj. po 3 miesiącach, skutkowałoby oszczędnością 33 022 233 zł (5.671 skazanych x
1941 zł x 3 miesiące).

Powyższe oszacowanie oparte jest na założeniu, że wobec wszystkich spośród
5.671 skazanych orzeczono karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.


75

Koszt utrzymania populacji 1008 osadzonych przez okres roku wyniósł
23 478 336 zł (1008 skazanych x 1941 zł x 12 miesięcy).
Warunkowe
zwolnienie
takiej liczby skazanych po upływie 2/3 kary (przy
założeniu, że wszyscy skazani zostali na karę 1 roku pozbawienia wolności
w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 k.k.) skutkowałoby
oszczędnością w kwocie 7 826 112 zł. Wyliczenie to wynika z następującego
zestawienia: 23 478 336 zł (roczny koszt utrzymania populacji 1008 osadzonych)
– 15 652 224 zł (koszt utrzymania populacji 1008 osadzonych przez okres 8 miesięcy
tj. 2/3 kary) = 7 826 112 zł.

Warunkowe zwolnienie 1008 skazanych po upływie 3/4 orzeczonej kary (przy
założeniu, że wszyscy skazani zostali na karę 1 roku pozbawienia wolności
w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 2 k.k.) skutkowałoby,
dla budżetu państwa, oszczędnością 5 869 584 zł. Wyliczenie to przedstawia się
następująco: 23 478 336 zł (roczny koszt utrzymania populacji 1008 osadzonych)
– 17 608 752 zł (koszt utrzymania populacji 1008 osadzonych przez okres 9 miesięcy,
tj. 3/4 kary) = 5 869 584 zł.

Szacowane zatem oszczędności w wydatkach budżetu państwa, wynikające
z wejścia w życie projektowanych rozwiązań dotyczących warunkowego
przedterminowego zwolnienia, wyniosą od 38
891
817 zł (suma oszczędności
wynikających z warunkowego zwolnienia 5.761 osadzonych po odbyciu połowy
orzeczonej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności tj. 33 022 233 zł i 1008 osadzonych
po odbyciu 3/4 orzeczonej kary 1 roku pozbawienia wolności, tj. 5 869 584 zł) do
40 848 345 zł (suma oszczędności wynikających z warunkowego zwolnienia 5.761
osadzonych po odbyciu połowy z orzeczonej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności,
tj. 33 022 233 zł i 1008 osadzonych po odbyciu 2/3 orzeczonej kary 1 roku
pozbawienia wolności, tj. 7 826 112 zł).

Do oceny skutków projektowanej regulacji, w zakresie dotyczącym
warunkowego przedterminowego zwolnienia, istotny jest również fakt, iż według
stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. liczba orzeczeń oczekujących na wykonanie wobec
skazanych na karę nieprzekraczającą 6 miesięcy pozbawienia wolności wynosiła
27.022. Natomiast liczba orzeczeń oczekujących na wykonanie wydanych wobec

76
skazanych określonych w art. 64 k.k. wynosiła 9.506.
Projektowane
rozwiązanie zmierzające do uelastycznienia stosowania instytucji
warunkowego przedterminowego zwolnienia z pewnością wpłynie na ograniczenie
utrzymującego się zjawiska przeludnienia zakładów karnych, a także przyczyni się do
zmniejszenia liczby niewykonywanych orzeczeń o karze pozbawienia wolności.
Trudno
określić wpływ projektowanych regulacji dotyczących warunkowego
zwolnienia na poziom bezpieczeństwa.
W 2007 r. sądy penitencjarne odwołały 3.179 warunkowych zwolnień
z powodu popełnienia przez skazanego kolejnego przestępstwa lub naruszenia
porządku prawnego w inny sposób, co stanowiło 13,4% wszystkich udzielonych
w 2007 r. warunkowych zwolnień.
Zakładając, że odsetek odwołań warunkowych zwolnień, z powodu popełnienia
przestępstwa lub naruszenia porządku prawnego w inny sposób, utrzyma się na tym
samym poziomie, to można przyjąć, że spośród 6.679 skazanych na kary do
6 miesięcy pozbawienia wolności oraz skazanych, określonych w art. 64 § 1 i 2 k.k.
na kary do 1 roku pozbawienia wolności, 895 popełni kolejne przestępstwo lub
naruszy porządek prawny w inny sposób, co skutkować będzie odwołaniem
warunkowego zwolnienia (6.679 x 13,4%).
Trudno
przewidzieć, w jaki sposób projektowana nowelizacja dotycząca kary
ograniczenia wolności wpłynie na liczbę odbywających karę pozbawienia wolności,
choć zaistnienie takiego wpływu jest prawdopodobne. Celem projektowanych
rozwiązań w tym zakresie jest m.in. usprawnienie wykonywania kary ograniczenia
wolności poprzez uproszczenie dotychczasowych procedur, a tym samym
wzmocnienie funkcji prewencyjnych i represyjnych tej kary, tak aby mogła ona
stanowić realną alternatywę dla kary pozbawienia wolności.
Należy przypuszczać, że największy wpływ na wzrost zainteresowania
zatrudnieniem skazanych przez określone w projekcie podmioty wywrze fakt
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów związanych z ubezpieczeniem skazanych od
następstw nieszczęśliwych wypadków.

Przy oszacowaniu kosztów ubezpieczenia skazanych od następstw
nieszczęśliwych wypadków przyjęto obowiązującą w 2007 r. kwotę 2,68 zł jako