Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw

67
Najwyższy uwagi, m.in. odnoszące się do projektowanego art. 58 § 3a k.k., jak
również art. 43 § 1 k.k., określającego temporalne granice orzekania środków karnych.

Krajowa Rada Sądownictwa na posiedzeniu w dniu 15 maja 2008 r.
pozytywnie zaopiniowała projekt ustawy.

Krajowa Izba Radców Prawnych wyraziła generalną aprobatę dla projektu,
wskazując że większość proponowanych zmian, usuwających najpoważniejsze błędy
obciążające ustawodawstwo karne, jest konieczna i zmierza w dobrym kierunku.
W szczególności jako trafne rozwiązania wskazano:
– poszerzenie katalogu czynów zawartego w art. 10 § 2 k.k., za które nieletni
sprawca, który dopuścił się przestępstwa po ukończeniu 15 roku życia, może
odpowiadać na zasadach określonych w Kodeksie karnym, o zbrodnię
kwalifikowanego zgwałcenia z art. 197 § 4 k.k.,
– wprowadzenie
możliwości wymierzenia, w ramach instytucji kary łącznej,
takiej kary w wysokości 25 lat pozbawienia wolności, w wypadku gdy żadna
z łączonych kar nie została wymierzona w tym rozmiarze (proj. art. 86 § 1a k.k.).
Natomiast wśród przedstawionych przez Krajową Izbę Radców Prawnych uwag
i postulatów dotyczących projektu, które nie zostały uwzględnione, należy wskazać na
następujące:
– Postulat poszerzenia katalogu czynów zawartego w art. 10 § 2 k.k., przy
okazji nowelizowania tego przepisu, o czyny z art. 281 i art. 282 k.k. (kradzież
rozbójnicza i wymuszenie rozbójnicze).
Postulat ten nie został uwzględniony, gdyż wykracza poza cel nowelizacji
w zakresie odnoszącym się do analizowanego przepisu. Celem tym bowiem jest
usunięcie oczywistej wady obecnej regulacji, nie zaś istotna rekonstrukcja zakresu jej
stosowania.
– Uwaga,
że projektowany przepis art. 58 § 2a k.k., wyłączający możliwość
orzekania kary ograniczenia wolności we wskazanych w nim wypadkach, wespół

68
z art. 58 § 2 k.k. w obecnym brzmieniu, odnoszącym się do kary grzywny, może
prowadzić do sytuacji częstszego orzekania przez sądy kary pozbawienia wolności,
wobec niemożności orzeczenia wobec sprawcy kary nieizolacyjnej.
Uwaga została oceniona jako niedająca dostatecznych podstaw do odstąpienia
od projektowanego rozwiązania. Nie wydaje się bowiem lepszym rozwiązaniem
pozostawienie obecnego stanu normatywnego, w myśl którego nawet zaistnienie
okoliczności wskazujących na oczywistą niecelowość orzekania kary ograniczenia
wolności nie stoi na przeszkodzie – w płaszczyźnie normatywnej – możliwości
orzeczenia tego rodzaju kary.
– Postulat umieszczania tego rodzaju przepisów, jak projektowany art. 58 § 2a
k.k., w Kodeksie karnym wykonawczym.
Postulat nie zasługuje na uwzględnienie. Charakter i treści projektowanego
przepisu art. 58 § 2a k.k. jednoznacznie wskazuje, że jego adresatem jest sąd
orzekający w postępowaniu jurysdykcyjnym, nie zaś organ postępowania
wykonawczego.
– Negatywna ocena odstąpienia od systemu parametrycznego przy określaniu
wartości mienia w Kodeksie karnym (definicje pojęć „mienie znacznej wartości” oraz
„mienie wielkiej wartości” w projektowanym art. 115 § 5 i 6 k.k.), wsparta argu-
mentem, że praktyczne trudności związane ze stosowaniem systemu parametrycznego
są mniejsze niż korzyści wynikające z „elastycznego określenia omawianych pojęć”.
Uwaga nie zasługuje na uwzględnienie. Stabilna i niewielka dynamika zmian
wskaźnika inflacyjnego w ostatnich latach uzasadnia pogląd o bardzo małym
prawdopodobieństwie dezaktualizacji, w stopniu rodzącym niebezpieczeństwo
zaistnienia niepożądanych następstw kryminalnopolitycznych, przyjętych wartości
kwotowych wyznaczających pojęcia „mienie znacznej wartości” oraz „mienie wielkiej
wartości”. System kwotowy określenia wartości mienia znacznie lepiej spełnia wymóg
jasności oraz jednoznaczności przepisów prawa karnego niż system parametryczny,
stanowiący przejaw posługiwania się, przy wyznaczaniu treści znamienia typu
przestępstwa, normą o charakterze blankietowym, która nadto może być traktowana
jako przypadek nieuprawnionego cedowania na władzę wykonawczą zadań

69
ustawodawcy, wyrażonych tradycyjną zasadą nullum crimen sine lege, związanych
z realizacją obowiązku określenia treści prawa karnego w ustawie (wysokość
minimalnego wynagrodzenia określa Prezes Rady Ministrów w drodze
rozporządzenia).
– Zastrzeżenia co do redakcji projektowanego nowego typu przestępstwa
z art. 165a k.k., wsparte argumentem, że wprowadzenie do jego opisu znamienia celu
działania sprawcy może skutkować trudnościami dowodowymi w zakresie wykazania
szczególnego psychicznego nastawienia sprawcy – zdaniem podmiotu konsultującego,
bardziej zasadna byłaby „penalizacja czynności polegających na finansowaniu takiego
przestępstwa, a nie zachowań stanowiących faktyczne czynności przygotowawcze do
takiego finansowania”, przy równoczesnym rozważeniu wprowadzenia karalności
przygotowania do przestępstwa finansowania przestępstwa o charakterze
terrorystycznym.
Uwaga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż przyjęty w projekcie zakres
penalizacji stanowi wyraz realizacji zobowiązań konwencyjnych, wynikających
z konwencji ONZ z 1999 r. o zwalczaniu finansowania terroryzmu, a także zaleceń
Komitetu Antyterrorystycznego Rady Bezpieczeństwa ONZ, monitorującego
przestrzeganie przez państwa członkowskie ONZ Rezolucji Rady Bezpieczeństwa
1373 (2001).
Podkreślić należy, że trudności dowodowe, na które powołuje się podmiot
konsultujący, występować mogą w każdym wypadku posłużenia się przez
ustawodawcę przy określeniu znamion typu przestępstwa znamionami
relacjonowanymi do świadomości sprawcy lub jego psychicznego nastawienia, jednak
posłużenie się takimi znamionami niejednokrotnie jest konieczne dla należytego
odzwierciedlenia w opisie czynu istoty typizowanego bezprawia.
Proponowane przez podmiot opiniujący rozwiązanie prowadziłoby do
typizowania w postaci sprawczej zachowania, które na gruncie obowiązującego prawa
jest traktowane jako pomocnictwo (art. 18 § 3 k.k.) do przestępstwa o charakterze
terrorystycznym, a więc w pełnym zakresie objęte jest de lege lata kryminalizacją.


70
– Zastrzeżenia co do redakcji projektowanego przepisu art. 202a § 2 k.k.,
wsparte argumentem, że w ocenie podmiotu konsultującego realizacja znamion
projektowanego występku „może mieć znaczenie w praktyce jedynie w sytuacji, gdy
ten, kto sprowadza, przechowuje, posiada wymienione treści, był jednocześnie
sprawcą (lub współdziałającym) czynności ich utrwalania bez zgody danej osoby”.
Wyrażona ocena nie jest trafna – w przytoczonym przez podmiot konsultujący
wypadku doszłoby do sytuacji pomijalnego zbiegu przestępstw w postaci tzw.
współukaranego czynu następczego sprawcy. Projektowane rozwiązanie dotyczyć ma
natomiast wypadków, gdy nie zachodzi tożsamość sprawcy realizującego znamiona
występku z art. 202a § 1 k.k. oraz występku z art. 202a § 2 k.k.
– Uwaga, w odniesieniu do projektowanego typu przestępstwa z art. 202b, że
nie stanowi ono przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, i z uwagi na jego
charakter powinno być ono umiejscowione w Rozdziale XXIII Kodeksu karnego,
grupującym przestępstwa przeciwko wolności oraz uwaga, że przepis ten nie obejmuje
wypadków, gdy „nagi wizerunek został utrwalony (…) za pełną aprobatą, wiedzą,
świadomością czy zgodą osoby przedstawionej, która jednakże nie zgodziła się na jego
dalsze rozpowszechnianie”.
Uwagi te należy ocenić jako nietrafne.
W wypadku projektowanego występku z art. 202b k.k. pierwszoplanowym
przedmiotem ochrony jest obyczajność, co uzasadnia umiejscowienie przepisu
w Rozdziale XXV Kodeksu karnego, grupującym przestępstwa przeciwko wolności
seksualnej i obyczajności.
Odnosząc się do drugiej uwagi, należy wskazać, że rozpowszechnianie obrazu
nagiej osoby bez jej zgody, w wypadku gdy obraz ten został utrwalony za wiedzą
i zgodą tej osoby, pomimo oczywistej naganności takiego zachowania, nie wydaje się
wyczerpywać przesłanek kryminalizacji.

– Krytyka rezygnacji z kary pozbawienia wolności za czyn określony
w art. 212 § 1 k.k. oraz uchylenia kwalifikowanego typu przestępstwa zniesławienia
dokonanego przy użyciu środków masowego komunikowania (art. 212 § 2 k.k.).

71
Uwaga nie została uwzględniona, ze względu na jej sprzeczność z racjami
projektowanej nowelizacji art. 212 k.k., obszernie przedstawionymi w uzasadnieniu
projektu ustawy.
– Zastrzeżenie pod adresem projektowanego brzmienia przepisu art. 52a k.w.,
z argumentacją, że podobnie jak przepis obowiązujący nie usuwa ono wątpliwości,
jaki jest zakres zastosowania zawartego w treści przepisu sformułowania „jeżeli zasięg
czynu albo jego skutki nie były znaczne”.
Uwaga nie zasługuje na uwzględnienie. Zakres przywołanego sformułowania,
zarówno de lege lata, jak i według projektowanego brzmienia, nie powinien budzić
wątpliwości jako odnoszący się do wszystkich odmian wykroczenia, określonych
w poszczególnych punktach art. 56a k.w.

Projekt ustawy został również zaopiniowany przez Stowarzyszenie
Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej.
Projektowane zmiany oceniono jako generalnie odpowiadające oczekiwaniom
praktyków wymiaru sprawiedliwości, w szczególności popierając projektowane
rozwiązania dotyczące poszerzenia katalogu obowiązków możliwych do nałożenia na
skazanego w związku z orzeczeniem kary ograniczenia wolności, zmian w obrębie
art. 38 § 2 k.k., art. 46 § 1 k.k., art. 78 § 1 k.k. oraz wprowadzenia nowego typu
uprzywilejowanego – wypadku mniejszej wagi przestępstwa materialnego fałszerstwa
dokumentu (proj. art. 270 § 2a k.k.).
Z uwagami krytycznymi spotkały się natomiast rozwiązania dotyczące
uchylenia art. 58 § 4 k.k. (postulat pozostawienia przepisu ograniczonego do sprawcy
podobnego występku umyślnego uprzednio skazanego na karę pozbawienia wolności
na czas nie krótszy niż 6 miesięcy bez warunkowego zawieszenia jej wykonania) oraz
proj. art. 517c § 3 k.p.k., przewidującego wymóg przesłuchania podejrzanego przez
prokuratora, w wypadku zgłoszenia przez podejrzanego w toku postępowania
przyspieszonego wniosku o zastosowanie instytucji dobrowolnego poddania się karze
(art. 387 § 1 k.p.k.). Z kolei wprowadzenie nowego przepisu do kodeksu karnego
wykonawczego – art. 217 § 1a, zostało ocenione jako „rodzące niebezpieczeństwo