Rządowy projekt ustawy o ewidencji ludności

2. Dotychczasowy zbiór PESEL staje się rejestrem PESEL.

3. Dotychczasowe gminne zbiory meldunkowe stają się odpowiednio
rejestrami mieszkańców i rejestrami zamieszkania cudzoziemców.

Art. 133. Do dnia 31 grudnia 2010 r. rejestry mieszkańców oraz rejestry
zamieszkania cudzoziemców mogą być prowadzone przez organy gmin w systemie
kartotecznym.

Art. 134. 1. W dowodach osobistych wydanych przed i po wejściu w życie
niniejszej ustawy, adres zameldowania oznacza adres zarejestrowanego
podstawowego miejsca zamieszkania w rozumieniu niniejszej ustawy.

2. Adres zameldowania zamieszczony w dowodzie osobistym, o którym mowa
w ust. 1, stanowi potwierdzenie zarejestrowanego podstawowego miejsca
zamieszkania.

3. Od dnia 1 stycznia 2011 r. w dowodzie osobistym nie zamieszcza się
adresu zarejestrowanego podstawowego miejsca zamieszkania.

4. Dowody osobiste wydane przed dniem 1 stycznia 2011 r. zachowują
ważność do upływu terminów w nich określonych.


Art. 135. 1. Wyborcę stale zamieszkałego na obszarze gminy bez
zameldowania na pobyt stały wpisanego do rejestru wyborców na podstawie decyzji
wójta lub burmistrza (prezydenta miasta) przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy, wykreśla się z rejestru wyborców.

2. Wyborcę stale zamieszkałego na obszarze gminy pod innym adresem
aniżeli adres jego zameldowania na pobyt stały na obszarze tej gminy, wpisanego do
rejestru wyborców pod adresem stałego zamieszkania, na podstawie decyzji wójta
lub burmistrza (prezydenta miasta) wykreśla się z rejestru wyborców.

3. Nie później niż przed upływem 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej
ustawy wójt, burmistrz (prezydent miasta) powiadamia wyborcę, o którym mowa
w ust. 1 i 2, że zostanie on wykreślony z rejestru wyborców.


Art. 136. 1. Do dnia 31 grudnia 2010 r. zachowują moc akty wykonawcze
wydane na podstawie art. 44d ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji
ludności i dowodach osobistych, w zakresie który nie jest sprzeczny z niniejszą
ustawą.

2. Przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw zmienianych
w art. 65 – 127 niniejszej ustawy, zachowują moc do czasu wydania nowych aktów
wykonawczych, jednak nie dłużej niż przez okres 18 miesięcy od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy.

Art. 137. Akty wykonawcze wydane na podstawie utrzymanych w mocy
przepisów, o których mowa w art. 139, oraz akty wykonawcze, o których mowa
w art. 136, mogą być zmieniane.

60

Art. 138. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie 18 miesięcy
od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, ogłosi w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej jednolite teksty ustaw zmienionych art. 65 – 127 niniejszej
ustawy.

Art. 139. Traci moc ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności
i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, z późn. zm.3)) z wyjątkiem:
1) art. 1 ust. 3, art. 33 – 44, art. 44e, art. 44f, art. 45 i art. 55;

2) art. 14, art. 31a – 31c, art. 44d, art. 44g – 44j i art. 46 ust. 1 pkt 2, które
tracą moc z dniem 31 grudnia 2010 r.

Art. 140. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia,
z wyjątkiem:
1) art. 135 ust. 3, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia;

2) art. 8 pkt 6, 15 i 23, art. 9 w zakresie dotyczącym art. 8 pkt 6, 15 i 23,
art. 10, art. 11, art. 13 – 23, art. 48 ust. 2 i 3, art. 49 – 62, które wchodzą
w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.





11/01rch
61


U Z A S A D N I E N I E



Obowiązek meldunkowy polegający na informowaniu przez obywatela organów
administracji państwowej o miejscu przebywania został wprowadzony w Polsce
w 1928 r. Obowiązek ten miał wówczas charakter porządkowy i służył odbudowie
państwowości polskiej.
Po drugiej wojnie światowej meldunek stał się elementem systemu kontroli
państwa, które konstruując przepisy dotyczące ewidencji ludności, nałożyło na
obywatela rygorystyczny wymóg informowania o każdym wyjeździe poza miejsce
zamieszkania. Obywatel zobowiązany był do zgłaszania miejsca pobytu nawet
wtedy, gdy pobyt ten związany był z wyjazdem wakacyjnym, odwiedzinami

u krewnych czy przyjaciół lub miał charakter z innych powodów krótkotrwały.
Projektodawca niniejszej ustawy uznał takie rozwiązanie za zdecydowanie
nadmiernie biurokratyczne i charakterystyczne dla ustroju Polski sprzed 1990 r.
i nieodpowiadające współczesnym realiom demokratycznego państwa prawa.
Decyzja o zainicjowaniu procesu zniesienia obowiązku meldunkowego,

w zamiarze projektodawcy, stanowi z jednej strony wykonanie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 r. sygn. akt K20/01 stwierdzającego, że
ewidencja ludności służy zbieraniu informacji w zakresie danych o miejscu
zamieszkania i pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie stanu
prawnego, i nie jest formą kontroli nad legalnością zamieszkania i pobytu. Zdaniem
Trybunału Konstytucyjnego regulacje prawne przyznawały nadmierną ochronę
właścicieli budynków, co zmuszało osobę pragnącą dopełnić obowiązku
meldunkowego do prowadzenia długotrwałej i często kosztownej procedury. Analiza
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wykazuje, że nieuzasadnione było
przekonanie, że właściciel (zarządca budynku) ma prawo wyrażania zgody na
zameldowanie osoby w lokalu mieszkalnym stanowiącym jego własność, co
naruszało konstytucyjną zasadę proporcjonalności. Powyższe znalazło wyraz
w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych (np. Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 listopada 2007 r. sygn. akt III S.A./Kr
381/07) jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie (np. w wyroku z dnia
7 marca 2003 r. sygn. akt V S.A. 2425/02, w wyroku z dnia 6 września 2005 r.
sygn. akt IV S.A./Wa 830/05, w wyroku z dnia 1 lutego 2006 r. sygn. akt II OSK
482/05, w wyroku z dnia 16 stycznia 2007 r. sygn. akt II OSK 173/06).
Z drugiej strony decyzja o zainicjowaniu procesu zniesienia obowiązku
meldunkowego stanowi również rozpoczęcie, niepodjętego dotychczas

w tym wymiarze, procesu gruntownej przebudowy funkcjonowania administracji –
integrację oraz znaczne zwiększenie referencyjności danych zawartych w rejestrach,
usprawnienie obiegu informacji pomiędzy urzędami, poprawę relacji pomiędzy
administracją a obywatelem, a co za tym idzie – uwolnienie obywateli od zbędnych
powinności.
Dodatkową potrzebę stworzenia nowego aktu prawnego regulującego kwestię
ewidencji ludności zrodził obowiązek wykonania postanowień rozporządzenia (WE)
nr 862/2007 z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie statystyk Wspólnoty z zakresu migracji
i ochrony międzynarodowej oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG)
nr 311/76 w sprawie statystyk dotyczących pracowników – cudzoziemców.

Projekt zakłada dwuetapowe, rozłożone na trzy lata działania związane ze
zniesieniem obowiązku meldunkowego i przewiduje w pierwszej kolejności:
1) likwidację obowiązku rejestracji wszystkich dotychczasowych form
pobytu o charakterze czasowym (tzw. pobyty czasowe do trzech
miesięcy, pobyty czasowe powyżej trzech miesięcy, obowiązek
meldunkowy wczasowiczów i turystów); oznacza to, iż obywatel polski
nie będzie musiał informować urzędów administracji publicznej
o każdorazowym, nawet okazjonalnym wyjeździe poza swoje miejsce
zamieszkania;
2) likwidację obowiązku zgłaszania wymeldowania (według dzisiejszej
terminologii); oznacza to, iż zamiast dwóch wizyt w urzędach, czasami
oddalonych od siebie o kilkaset kilometrów, osoba dokona wyłącznie
rejestracji nowego miejsca zamieszkania, zaś proces wyrejestrowania
z poprzedniego dokonany zostanie przez urząd; dodatkowo stworzono
możliwość rejestracji drogą elektroniczną, a więc bez konieczności wizyty
w urzędzie;
3) wprowadzenie, w stosunku do dzisiejszych rozwiązań prawnych, takich
ułatwień proceduralnych przy dokonywaniu rejestracji, jak: uproszczenie
formularza zgłoszeniowego, w tym możliwość wydrukowania go ze
2


strony internetowej i wypełnienia w domu, ograniczenie danych
o informacje związane z obowiązkiem wojskowym i wykształceniem,
zniesienie obowiązku udokumentowania stanu prawnego lokalu;
4) zniesienie, w stosunku do obywateli polskich oraz obywateli państw
członkowskich Unii Europejskiej, obywateli państw członkowskich
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy
o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywateli Konfederacji
Szwajcarskiej i członków ich rodzin, sankcji karnej za niedokonanie
rejestracji miejsca zamieszkania;
5) doprowadzenie do likwidacji zjawiska tzw. pozornej bezdomności,
polegającej dziś na niemożności, mimo nałożonego obowiązku,
dokonania zgłoszenia zamieszkania. Zjawisko to, w obecnym stanie
prawnym, jest skutkiem połączenia wykonywania obowiązku
meldunkowego z koniecznością potwierdzenia przez właściciela faktu
zamieszkiwania, co de facto oznacza konieczność uzyskania zgody na
dokonanie tej czynności. To z kolei uniemożliwia rejestrację miejsca
zamieszkania przy waśniach rodzinnych, nieuregulowanym stanie
prawnym nieruchomości czy powszechnym przekonaniu wielu właścicieli
wynajmujących swoje lokale, iż bezpieczeństwu ich własności zagraża
dokonywanie przez najemców czynności meldunkowych;
6) umożliwienie stosowania środków komunikacji elektronicznej

w postępowaniach określonych w ustawie, co ma szczególne znaczenie
dla obywatela, który w ten sposób będzie mógł wykonać obowiązek
zgłoszenia miejsca zamieszkania oraz zrealizuje uprawnienie dostępu do
własnych danych; propozycje w tym zakresie stanowią element
szerszego, spójnego programu upowszechniania e-usług administracji
publicznej, które będą mogły mieć masowy charakter ze względu na
planowane zmiany w innych ustawach upraszczające wymogi dotyczące
uwierzytelniania się obywatela (rezygnacja z obecnych warunków
posługiwania się e-podpisem).

Wskazane wyżej elementy będą realizowane od dnia wejścia w życie
projektowanej ustawy, czyli w założeniu projektodawcy w 2009 r.
3