Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Art. 7. Postępowania wszczęte na podstawie art. 26f lub art. 32 ust. 1 pkt 2 lub 3 ustawy,
o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r.,
a niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy umarza się.

Art. 8. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie, o której
mowa w art. 1, zachowują moc dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie
art. 25d ust. 4, art. 26c ust. 6 oraz art. 32 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r., nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2009 r.

Art. 9. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.








46-10-aa

10



UZASADNIENIE

Projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych dostosowuje przepisy regulujące instrumenty pomocy
dla pracodawców do przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia
2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu
art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. WE L
214 z 9.8.2008).
Nowe rozporządzenie Komisji przewiduje między innymi możliwość subsydiowania
zatrudnienia osób niepełnosprawnych do wysokości 75 % kosztów płacy oraz możliwość
rekompensaty poniesionych przez przedsiębiorcę dodatkowych kosztów zatrudniania osób
niepełnosprawnych w wysokości pokrywającej te koszty. W związku z powyższym niezbędne
jest wprowadzenie zmian do ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92)
polegających na:
1. Zapewnieniu dofinansowania do wynagrodzeń w wysokości do 75 % kosztów płacy
pracodawcom wykonującym działalność gospodarczą do 90
% kosztów płacy
pracodawcom niewykonującym takiej działalności (np. organizacjom pozarządowym).
Pracodawcy niewykonujący działalności gospodarczej nie są objęci regułami pomocy
publicznej. Dlatego też możliwe jest udzielenie im wsparcia na zatrudnienie osób
niepełnosprawnych w wysokości wyższej niż pracodawcom, którzy taką działalność
wykonują.
Ograniczenie pułapu pomocy pracodawcom wykonującym działalność gospodarczą, do
wysokości 75 % kosztów płacy skutkować będzie:
a) brakiem możliwości przekazywania nadwyżki przysługującego dofinansowania nad
wynagrodzeniem osiąganym na zakładowy fundusz rehabilitacji osób
niepełnosprawnych z przeznaczeniem na finansowanie indywidualnych programów
rehabilitacji pracowników niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej. Programy
te jednak nadal będą finansowane między innymi ze środków stanowiących nie mniej
niż 15 % zwolnień, z których korzystają te zakłady na postawie przepisów art. 31 ust. 1
pkt 1 i 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych,

b) brakiem możliwości refundacji składek na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzeń
pracowników niepełnosprawnych, jako odrębnego instrumentu wsparcia.

Oznacza to zmniejszenie faktycznego poziomu udzielanej pomocy pracodawcom
prowadzącym zakłady pracy chronionej. Pracodawcy z otwartego rynku pracy zyskają
na projektowanych zmianach albowiem obecnie otrzymują pomoc w wysokości
znacznie niższej niż pracodawcy prowadzący zpch.

2. Odejściu od różnicowania wysokości pomocy dla przedsiębiorców (zakłady pracy
chronionej, pozostali pracodawcy) przy jednoczesnym utrzymaniu zróżnicowania
wysokości pomocy w zależności od stopnia i rodzaju niepełnosprawności pracownika.

3. Odejściu od przyznawania pomocy w formie subsydiów na okresy roczne (pomoc będzie
pomocą należną w całym okresie, w którym pracownik jest zatrudniony).

4. Odejściu od rozliczenia rocznego uzyskanej pomocy w formie dofinansowania do
wynagrodzeń (wystarczające będą bieżące korekty).

5. Usytuowaniu pomocy na rekompensatę dodatkowych kosztów zatrudniania osób
niepełnosprawnych na poziomie samorządu powiatowego i wojewódzkiego (wycofanie z
Biura Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)
rekompensaty faktycznych podwyższonych kosztów zatrudnienia osób
niepełnosprawnych).

6. Uzupełnieniu katalogu dodatkowych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych
możliwych do zrekompensowania pracodawcom, którzy ponieśli takie koszty.

Jednocześnie projekt przewiduje:

– udzielanie pomocy w formie dofinansowania do wynagrodzenia tylko jednemu
pracodawcy, u którego zatrudniona jest osoba niepełnosprawna (subsydium
przysługiwać będzie pracodawcy, który jako pierwszy zatrudnił osobę
niepełnosprawną),
– utrzymanie dotychczasowych warunków wykluczających udzielenie pomocy
(nieosiąganie ustawowo określonego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych
przez pracodawcę zobowiązanego do dokonywania wpłat na PFRON, zaległości w
wymagalnych zobowiązaniach wobec PFRON i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych).

Szczegółowa charakterystyka zmian ustawowych zawartych w projekcie

1) Zmiany w zakresie refundacji składek

W związku z koniecznością odejścia od refundacji składek na ubezpieczenia społeczne
jako odrębnego instrumentu wsparcia dla pracodawców zatrudniających osoby
niepełnosprawne, proponuje się wprowadzenie stosownych zmian do art. 25a, 25c i 25d oraz
zmianę brzmienia art. 26b, który obecnie reguluje między innymi kwestie refundacji składek
od wynagrodzenia pracownika zatrudnionego u więcej niż jednego pracodawcy.

Nowe brzmienie art. 25a ogranicza zakres podmiotowy pomocy w formie refundacji
składek wyłącznie do osób niepełnosprawnych wykonujących działalność gospodarczą oraz
niepełnosprawnych rolników lub rolników zobowiązanych do opłacania składek za
niepełnosprawnych domowników.



Zmiany dokonane w art. 25c i 25d mają charakter porządkowy i stanowią
konsekwencję odstąpienia od refundacji składek pracodawcom zatrudniającym osoby
niepełnosprawne.

Ponadto uznano za konieczne wydłużenie terminu wypłaty refundacji składek podmiotom
uprawnionym z 7 do 14 dni, gdyż termin 7 dni okazał się w praktyce zbyt krótki dla organu
udzielającego pomocy dla skutecznego sprawdzenia wniosku i dokonania refundacji (art. 25c
ust. 5). Został również dodany przepis (art. 25c ust. 5a), na podstawie którego możliwe jest
naliczanie odsetek (w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych) w przypadku
nieterminowego przekazania przez Fundusz kwoty refundacji składek na ubezpieczenia
społeczne.

2
W dodanym ust. 11 do art. 25c wskazano na zasady udzielania pomocy w formie
refundacji składek określone przepisami prawa Unii Europejskiej.


2) Zmiany w zakresie rekompensaty dodatkowych kosztów zatrudniania osób
niepełnosprawnych

Niezależnie od rozwiązań realizowanych na podstawie obowiązującej ustawy o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i
traktowanych jako rekompensata podwyższonych kosztów zatrudniania osób
niepełnosprawnych (obejmujących zarówno refundację składek na ubezpieczenia społeczne
jak i dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych),
pracodawcy mają również możliwość uzyskania – na podstawie umowy zawartej ze starostą –
pomocy na przystosowanie tworzonych lub istniejących stanowisk pracy, adaptację
pomieszczeń zakładu pracy, adaptację lub nabycie urządzeń ułatwiających osobie
niepełnosprawnej funkcjonowanie w zakładzie pracy, a także pomocy na zatrudnienie
pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu.

Nowe rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające
niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88
Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. WE L 214
z 9.8.2008) zawiera szerszy katalog kosztów związanych z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych, możliwych do zrekompensowania pracodawcy – o ile są to koszty
dodatkowe względem tych, które poniósłby, gdyby zatrudniał wyłącznie osoby sprawne.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych przewiduje utrzymanie dotychczasowych instrumentów związanych
z pomocą na rekompensatę dodatkowych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych,
określonych w art. 26 i 26d ww. ustawy z jednoczesnym rozszerzeniem ich katalogu. Zmiany
zawarte w art. 26 umożliwią pracodawcom ubieganie się o zwrot poniesionych kosztów
również w związku z zakupem i autoryzacją oprogramowania na użytek pracowników
niepełnosprawnych, w tym technologii wspomagających lub przystosowanych do potrzeb
wynikających z ich niepełnosprawności. Jednocześnie przewiduje się utrzymanie
dotychczasowych przepisów dotyczących obowiązków pracodawcy w zakresie zatrudnienia i
utrzymania w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych w przypadku uzyskania przedmiotowej
pomocy (art. 26 ust. 1 i 2).
Niezależnie od tego projekt ustawy przewiduje nadanie nowego brzmienia art. 32, do
którego włączono nowy instrument pomocy dla pracodawców prowadzących zakłady pracy
chronionej tj. możliwość rekompensaty poniesionych dodatkowych kosztów budowy lub
rozbudowy obiektów lub pomieszczeń zakładu, administracyjnych i transportowych,
poniesionych w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. Pomoc ta zarezerwowana
będzie dla pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, u którego wskaźnik
zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 50 % i udzielana będzie przez
samorząd województwa na postawie zawartej umowy. Zwrotu kosztów, ze środków
Funduszu, udzielać będzie samorząd województwa, na podstawie umowy zawartej z
pracodawcą prowadzącym zakład pracy chronionej (art. 32a). Szczegółowe zasady i tryb
postępowania w sprawach określonych w art. 32 zostaną uregulowane w akcie wykonawczym
do ustawy. Jednocześnie zrezygnowano z zachowania możliwości udzielania pomocy na
szkolenia pracowników niepełnosprawnych w związku ze zmianą profilu produkcji, gdyż
pracodawcy mogą uzyskać bez dodatkowych warunków pomoc na szklenie swoich
pracowników na podstawie art. 41 ustawy. Zrezygnowano także z możliwości udzielania

3
pożyczek w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy osób niepełnosprawnych
jako instrumentu całkowicie niezgodnego z przepisami wspólnotowymi.
Powyższe rozwiązania są zgodne z art. 42 rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008
z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym
rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń
blokowych) (Dz. Urz. WE L 214 z 9.8.2008).

3) Zmiany w zakresie dofinansowania do wynagrodzeń

W związku z projektowanym zaniechaniem refundacji pracodawcom składek na
ubezpieczenia społeczne przewiduje się:

a) podniesienie wysokości kwot dofinansowania do wynagrodzeń pracowników
niepełnosprawnych odpowiednio o 30 punktów procentowych w przypadku
pracowników ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oraz o 10
punktów procentowych w przypadku pracowników z lekkim stopniem
niepełnosprawności, a tym samym utrzymanie zróżnicowania wysokości kwot
dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w zależności od
stopnia niepełnosprawności (art. 26a ust. 1); proponowane zmiany wielkości pomocy
wynikają z zamiaru silniejszego wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych ze
znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności;

b) utrzymanie podwyższonej kwoty dofinansowania w przypadku zatrudniania osób ze
schorzeniami szczególnie utrudniającymi wejście na rynek pracy (art. 26a ust. 2);

c) odejście od zróżnicowania wysokości pomocy w formie dofinansowania w zależności
od typu pracodawcy. Obecnie dofinansowanie do wynagrodzenia udzielane w wyższej
kwocie pracodawcom prowadzącym zakłady pracy chronionej niż pracodawcom z
otwartego rynku pracy. Nowe rozwiązanie oznacza zwiększenie dotychczasowej
pomocy dla pracodawców z otwartego rynku pracy;

d) rozszerzenie zakresu podmiotowego stosowania pomocy w formie dofinansowania do
wynagrodzenia o pracowników niepełnosprawnych mających ustalone prawo do
emerytury (art. 26a ust. 1). Rozwiązanie to wychodzi naprzeciw postulatom osób
niepełnosprawnych i ich pracodawców oraz zgodne jest z polityką wspierania
zatrudnienia wszystkich grup obywateli, zwłaszcza zagrożonych wykluczeniem z rynku
pracy z powodu wieku. Dodatkowym argumentem przemawiającym za zasadnością tej
propozycji jest fakt, że zatrudnienie osób niepełnosprawnych posiadających takie
uprawnienia wspierane jest obecnie jedynie poprzez refundację składek na
ubezpieczenia społeczne od ich wynagrodzeń. Planowane odejście od instytucji
refundacji składek bez uwzględnienia omawianej propozycji pozbawiłoby tę grupę
pracowników jakiegokolwiek wsparcia, co jest całkowicie nieuzasadnione;

e) odejście od instytucji przekazywania różnicy pomiędzy kwotą miesięcznego
dofinansowania a kwotą wynagrodzenia osiąganego przez pracownika
niepełnosprawnego u pracodawcy na zakładowy fundusz rehabilitacji osób
niepełnosprawnych, w przypadku gdy kwota miesięcznego dofinansowania przekracza
kwotę miesięcznego wynagrodzenia osiąganego, jako rozwiązania niezgodnego z art. 41
rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego
niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88

4