Zwolnienia grupowe a odprawa

Przeczytaj także: Odprawa pieniężna a wypowiedzenie zmieniające

Odprawa a wypowiedzenie zmieniające

Odprawa pieniężna należy się zatrudnionemu nawet wówczas, gdy odchodzi on z firmy nie na skutek definitywnej utraty posady, ale w wyniku tego, że nie zaakceptował przedstawionej mu propozycji zmiany warunków pracy i płacy.

To zagadnienie również wzbudzało wiele kontrowersji. Niejednokrotnie bowiem zdarzało się, że pracodawcy nie chcieli wypłacać odprawy osobom, które nie wyraziły zgody na przyjęcie warunków wynikających z wręczonego im wypowiedzenia zmieniającego, ponieważ utrzymywali, że de facto to pracownik- odrzuciwszy propozycję- zadecydował o odejściu z pracy.

I tym razem wyjaśnienie wszelkich niejasności należało do SN, który w wyroku z 16 listopada 2000 r. (I PKN 79/00, OSNAPiUS 2002, Nr 10, poz. 240) bezsprzecznie wskazał, iż rozwiązanie stosunku pracy wskutek wypowiedzenia warunków płacy, które prowadziłoby do radykalnego obniżenia wynagrodzenia pracownika (przy niezmienionych wymaganiach), jeżeli nastąpiło z przyczyn wskazanych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz.19 ze zm.) może być uznane za dokonane wyłącznie z tych przyczyn (w pojęciu art. 10 ust. 1 tej ustawy) i uzasadniać jego roszczenie o odprawę pieniężną.

Warto dodać, że powyższy wyrok zapadł wprawdzie pod rządami nieobowiązującej już ustawy, ale wyrażone w nim stanowisko zachowuje swą aktualność również w sprawach rozpatrywanych na podstawie znowelizowanych przepisów (por. wyrok z 17 maja 2007 r., III BP 5/07, OSNP 2008, Nr 13–14, poz. 188 ).

Zasadne jest zatem uznać, że brak akceptacji pracownika dla warunków wynikających z wypowiedzenia zmieniającego nie stanowi przesłanki niwelującej jego uprawnienia do odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy w trybie zwolnień grupowych. Odmienne założenie mogłoby sprawić, że pracodawcy- poprzez złożenie niemożliwych do przyjęcia warunków pracy lub płacy- uwalnialiby się od obowiązku wypłaty odprawy z tytułu zwolnień grupowych.

Odprawa a przywrócenie do pracy

Decyzja pracodawcy dotycząca rozstania z podwładnym w omawianym trybie oraz wypłata odprawy pieniężnej nie muszą być jednak tożsame z tym, że zatrudniony definitywnie pożegna się z firmą. Jeżeli bowiem wypowiedzenie umowy o pracę budzi zastrzeżenia pracownika, to ma on prawo zwrócić się do sądu pracy, a ten z kolei może orzec o przywróceniu go na dotychczasowe stanowisko.

Należy przy tym pamiętać, że przywrócenie do pracy jest równoznaczne z koniecznością zwrotu otrzymanej odprawy. SN niejednokrotnie już wypowiadał się na ten temat (por. np. wyrok z 26 czerwca 2006 r., II PK 330/05, OSNP 2007, Nr 13-14, poz. 186; wyrok z 3 października 2005 r., III PK 82/05, OSNP 2006, Nr 15-16, poz. 239) i nie pozostawiał wątpliwości, że pracownik- wnosząc pozew o przywrócenie do pracy- musi licząc się z tym, iż powództwo może zostać uwzględnione, w następstwie czego odpadnie podstawa zapłaty odprawy, a odprawa, która została już wypłacona stanie się świadczeniem nienależnym.

W tym miejscu warto jednak podkreślić, że w opinii SN (por. wyrok z 9 listopada 1990 r., I PR 351/90, LEX nr 13602), wypłacona odprawa pieniężna może zostać zaliczona na poczet wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.