Prawo do pierwszego urlopu

Przeczytaj także: Prawo pracy na wakacje, czyli o urlopach wypoczynkowych i nie tylko

Przykład:
Pracownik podjął pierwsze zatrudnienie z dniem 10 listopada. Po miesięcy pracy przysługuje mu 1/12 z 20 dni urlopu. W tym roku nie przepracuje już jednak drugiego miesiąca, a z dniem 1 stycznia uzyskuje urlop na zwykłych zasadach. Praca przez dużą część grudnia (10 – 31) nie będzie zatem skutkować nabyciem prawa do jakiegokolwiek wypoczynku. W sytuacji takiej nie znajdują zastosowania zasady zaokrąglania w górę niepełnego miesiąca pracy, gdyż stosujemy je tylko do ustalania wymiaru urlopu proporcjonalnego w odniesieniu do pracowników, którzy nabywają prawo do urlopu na ogólnych zasadach (czyli pracowników, dla których nie jest to pierwszy rok ich pracy).

Prawo do kolejnego urlopu

Pracownik ma prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy tylko w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę po raz pierwszy. Natomiast z dniem 1 stycznia roku następnego pracownik nabędzie prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że jeżeli pracownik choć jeden dzień pozostawał w swoim pierwszym w życiu zatrudnieniu w danym roku kalendarzowym, w następnym roku kalendarzowym nabędzie z dniem podjęcia zatrudnienia prawo do kolejnego urlopu.

Przykład:
Stefan C. pracuje w spółce Pumi od 30.12.2007 r. przez cały 2008 r. W dniu 1.1.2008 r. Stefan C. nabył prawo do kolejnego urlopu. Olga T. pracowała 2 tygodnie w 2007 r. w piekarni, a od 1.4.2008r. w spółce Pumi. 1.4.2008 r. Olga T. nabyła prawo do kolejnego urlopu, oczywiście w wymiarze proporcjonalnym (od kwietnia do końca 2008 r., tj. 9/12 z 20 dni)

Powyższe przykłady obrazują sytuację, w której pracownik w ogóle nie nabędzie prawa do urlopu w roku kalendarzowym, w którym podjął pierwszą pracę, ale nabędzie od razu prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego w kolejnym roku kalendarzowym.

Wymiar pierwszego urlopu

Pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym rozpoczął swoją karierę zawodową przysługuje urlop w wymiarze 1/12 wymiaru przysługującego mu po roku pracy (art. 153 § 1 KP).

W praktyce pojawia się pytanie, czy urlopu ułamkowego należy udzielać pracownikowi przez cały rok jego pracy (a nie rok kalendarzowy). Tak jednak będzie tylko w przypadku, gdy rok pracy pracownika pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Jeśli więc pracownik rozpoczyna swoją karierę zawodową nawiązując umowę o pracę 1 stycznia, to przez cały rok kalendarzowy należy udzielać mu urlopu ułamkowego. Jest to jednak sytuacja modelowa, która rzadko ma miejsce w praktyce. Zazwyczaj jest tak, że pracownik rozpoczyna pierwszą pracę w życiu już w trakcie roku kalendarzowego. W takiej sytuacji ułamkowy urlop wypoczynkowy (w wymiarze 1/12) przysługuje mu za każdy przepracowany miesiąc jedynie do końca roku kalendarzowego, w którym rozpoczął swoją karierę zawodową, a nie przez cały rok pracy.

Przykład:
Hanna W. została zatrudniona 1.9.2007 r. na podstawie umowy o pracę na czas określony – na rok. Nabyła prawo do ułamkowego urlopu wypoczynkowego za wrzesień, październik, listopad i grudzień 2007 r. W dniu 31.12.2007 r. przysługiwać jej będzie prawo do 4/12 wymiaru, jaki przysługiwałby jej po roku pracy. Ale już od 1.1.2008 r. nabywa prawo do urlopu w pełnym wymiarze. Nie należy zatem udzielać jej urlopu cząstkowego w wymiarze 1/12 aż upłynie jej rok pracy, tj. do 31.8.2008 r.

W praktyce obliczenie wymiaru pierwszego urlopu w życiu zawodowym pracownika może sprawiać kłopoty. Ma to być bowiem ułamek w wysokości 1/12 z wymiaru przysługującego pracownikowi po przepracowaniu roku.