Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

bezpieczeństwem, jak również ma zapewnić właściwe stosowanie przepisu.
W proponowanym art. 251 ustawy Poś uwzględniono dodatkowe elementy wynikające
z konieczności transpozycji art. 8 ust. 1 dyrektywy Seveso III zawierające szczegóły
dotyczące zakresu programu zapobiegania poważnym awariom sporządzanego przez
prowadzącego zakład o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii
przemysłowej. Nowe brzmienie art. 251 ustawy Poś stanowi również wdrożenie art. 8
ust. 2 dyrektywy Seveso III. Należy podkreślić, że regulacja objęta art. 251 ustawy Poś
w nowym brzmieniu dotyczy obowiązków prowadzącego zakład. Dotychczasowe
uregulowania dotyczące zadań organów PSP zostały ujęte w nowym art. 264a ustawy
Poś.
Proponowany art. 251 ust. 6 ustawy Poś ma na celu wzmocnienie wysokiego poziomu
ochrony przed poważnymi awariami. Program zapobiegania poważnym awariom jest
dokumentem, za pomocą którego wdraża się system zarządzania bezpieczeństwem
gwarantujący ochronę ludzi i środowiska, dlatego też w przypadku zmian stanu
faktycznego, powzięcia informacji o możliwości lub konieczności wprowadzenia zmian
w tym systemie ze względu na postęp naukowo-techniczny lub zmian, których
konieczność wprowadzenia wykazały wnioski z analizy zaistniałych awarii, dokument
ten powinien zostać zmieniony. Funkcjonujący system zarządzania bezpieczeństwem to
taki, który jest stale doskonalony, dlatego też podkreślenie faktu konieczności zmiany
programu zapobiegania poważnym awariom, gdy wymagają tego względy
bezpieczeństwa jest niezwykle istotne z punktu widzenia właściwej ochrony zdrowia
i życia ludzi oraz środowiska.
Proponowany art. 251 ust. 7 ustawy Poś stanowi transpozycję art. 8 ust. 4 dyrektywy
Seveso III i wprowadza obowiązek stałej aktualizacji programu zapobiegania
poważnym awariom, sporządzanego przez prowadzącego zakład o dużym
i zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Proponowany art. 251 ust. 8 ustawy Poś wprowadza upoważnienie dla właściwego
organu PSP do wezwania prowadzącego zakład do wykonania obowiązków związanych
ze zmianami w programie zapobiegania awariom.
Nowe brzmienie art. 252 ustawy Poś (art. 1 pkt 9 projektu) ma na celu wdrożenie art. 8
ust. 5 dyrektywy Seveso III, zgodnie z którym polityka zapobiegania poważnym
awariom (w polskim prawie funkcjonująca pod nazwą ,,program zapobiegania
9
poważnym awariom”), powinna być wdrażana za pomocą systemu zarządzania
bezpieczeństwem zarówno przez zakłady o dużym, jak i zakłady o zwiększonym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Realizacja tego wymogu zapewni wysoki
poziom bezpieczeństwa w omawianej grupie zakładów.
Nowe brzmienie art. 252 ustawy Poś stanowi również transpozycję lit. a załącznika III
dyrektywy Seveso III i zawiera szczegóły dotyczące zakresu systemu zarządzania
bezpieczeństwem opracowywanego przez prowadzącego zakład o dużym albo
zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Projektowany art. 252 ust. 3 ustawy Poś jest implementacją załącznika III dyrektywy
Seveso III. Należy zaznaczyć, że proponowane brzmienie wdraża zasadnicze elementy
systemu zarządzania bezpieczeństwem. Wprowadzone zmiany mają głównie na celu
dostosowanie do nowych wymagań w omawianym zakresie zawartych w dyrektywie
Seveso III (w stosunku do dyrektywy Seveso II). Zmiany wynikają również
z rozszerzenia obowiązku opracowania systemu zarządzania bezpieczeństwem na
zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej, które nie są
obowiązane do opracowywania wewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych.
Uwzględniono głównie nowe elementy zawarte w pkt b załącznika III tej dyrektywy
(odniesienie do najlepszych dostępnych praktyk oraz zagrożeń związanych ze zużyciem
się instalacji czy korozji jej elementów), wchodzące w skład systemu zarządzania
bezpieczeństwem opracowywanego przez prowadzącego zakład o dużym albo
o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Propozycja nowego brzmienia w art. 253 ust. 2 pkt 5 zmienianej ustawy Poś (art. 1
pkt 10 lit. a projektu) wynika z faktu, że raport o bezpieczeństwie powinien wykazać, że
prowadzący zakład, w razie wystąpienia awarii przemysłowej lub innego zdarzenia
awaryjnego, będzie w stanie we właściwy sposób zapobiegać rozprzestrzenianiu się ich
skutków. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy opracowany wewnętrzny plan operacyjno-
-ratowniczy spełnia wymagania określone w art. 260 zmienianej ustawy Poś.
Nowy art. 253 ust. 2 pkt 6 ustawy Poś (art. 1 pkt 10 lit. b projektu) stanowi transpozycję
art. 10 ust. 1 lit. e dyrektywy Seveso III i wprowadza uszczegółowienie zakresu
informacji, które muszą zostać uwzględnione w raporcie o bezpieczeństwie
sporządzanym przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej.
10
Nowe brzmienie art. 254 ustawy Poś (art. 1 pkt 11 projektu) stanowi wdrożenie art. 10
ust. 3 dyrektywy Seveso III.
W proponowanym nowym brzmieniu przepisy art. 255 ustawy Poś (art. 1 pkt 11
projektu) określają obowiązki prowadzącego zakład związane z uruchomieniem zakładu
o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii
przemysłowej lub ich części oraz z dokonaniem zmian, o których mowa
w projektowanych art. 257 i art. 258 ustawy Poś.
Proponowany art. 256 ustawy Poś (art. 1 pkt 11 projektu) dostosowuje przepisy do
art. 10 ust. 5 dyrektywy Seveso III poprzez uszczegółowienie okoliczności, zaistnienie
których powoduje konieczność analizy pod kątem wprowadzenia zmian w raporcie
o bezpieczeństwie sporządzanym przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
Nowy wymóg zawarty w projektowanym art. 256 ustawy Poś ma na celu wzmocnienie
zapobiegania ryzyku poważnych awarii. Pragmatyka działań organów PSP w zakresie
zapobiegania poważnym awariom przemysłowym wykazała, że pojawiają się przesłanki
niewymienione w dotychczasowym art. 256 ust. 2 ustawy Poś, które wskazują na
konieczność wprowadzenia zmian m.in. w raporcie o bezpieczeństwie. Wnioski po
przećwiczeniu planów operacyjno-ratowniczych wskazują często na konieczność
wprowadzenia zmian organizacyjnych lub zmian w zakresie technicznych systemów
zabezpieczeń. Podkreślenie w przepisie konieczności wprowadzenia zmian w raporcie
o bezpieczeństwie na skutek m.in. wniosków z przećwiczenia wewnętrznego lub
zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego jest niezwykle istotne z punktu widzenia
zachowania właściwego poziomu bezpieczeństwa ludzi i środowiska.
Projektowany art. 256 ustawy Poś umożliwi komendantowi wojewódzkiemu
Państwowej Straży Pożarnej faktyczny nadzór nad realizacją wszystkich obowiązków
prowadzącego zakład wynikających z tego przepisu.
Proponowane w nowym brzmieniu art. 257 i art. 258 ustawy Poś (art. 1 pkt 11 projektu)
dostosowują przepisy do art. 11 dyrektywy Seveso III poprzez uszczegółowienie
działań, jakie prowadzący zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia
poważnej awarii przemysłowej musi podjąć w przypadku, gdy planowane jest
wprowadzenie zmian w zakładzie.
11
Nowe brzmienie art. 259 ustawy Poś (art. 1 pkt 11 projektu) ma charakter
doprecyzowujący, przez wskazanie, że realizacja obowiązków zawartych w decyzji
o grupie zakładów, których lokalizacja może zwiększyć prawdopodobieństwo
wystąpienia awarii przemysłowej lub pogłębić jej skutki, dotyczyć może wszystkich
zakładów. Ponadto dotychczasowa regulacja zawarta w art. 259 ustawy Poś w części
dotyczącej obowiązków organów została przeniesiona do nowego art. 264d ustawy Poś.
Zmiana w art. 260 ust. 2 pkt 4 ustawy Poś (art. 1 pkt 12 lit. a projektu) wynika
z konieczności zapewnienia spójności z przepisami krajowymi, po wprowadzeniu
zmian w ustawie Poś, związanych z transpozycją dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych
(zmiana ustawy Poś w tym zakresie została ogłoszona w Dz. U. z 2014 r. poz. 1101).
Wejście w życie powyższych przepisów spowodowało, że pojęcie „rekultywacja” nie
występuje w przepisach zmienianej ustawy Poś.
Zmiana w art. 260 ust. 3 ustawy Poś (art. 1 pkt 12 lit. b projektu) zawierającego
upoważnienie do wydania aktu wykonawczego polega na wskazaniu nowego organu
właściwego do określenia wymagań, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne
i zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze – ministra właściwego do spraw
wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki,
ministrem właściwym do spraw środowiska, ministrem właściwym do spraw
administracji publicznej oraz Ministrem Obrony Narodowej. Z definicji poważnej
awarii określonej w art. 3 pkt 23 ustawy Poś, który stanowi, że przez poważną awarię
rozumie się „zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie
procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub
więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia
z opóźnieniem”, wynika, że poważne awarie są szczególnym przypadkiem pożarów lub
miejscowych zagrożeń w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie
przeciwpożarowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380, z późn. zm.), a plany
operacyjno-ratownicze, jako dokumenty organizacyjne działań ratowniczych, stanowią
element ochrony przeciwpożarowej. W związku z powyższym, minister właściwy do
spraw gospodarki nie powinien być właściwy do określania wymagań, jakim powinny
odpowiadać wewnętrzne i zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze. Nie posiada on
również odpowiednio przygotowanych merytorycznie kadr. W efekcie obowiązujący
12
w omawianym zakresie akt wykonawczy budzi wiele zastrzeżeń. Z kolei włączenie do
upoważnienia ministra właściwego do spraw administracji publicznej wynika z faktu, że
dział administracji rządowej „administracja publiczna” obejmuje sprawy:
przeciwdziałania skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń
zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu oraz usuwania skutków klęsk
żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu
powszechnemu, a takimi zdarzeniami są awarie przemysłowe.
Zmiana art. 261 ust. 1 pkt 3 ustawy Poś (art. 1 pkt 13 lit. a projektu) ma charakter
porządkujący. Wymóg ponoszenia kosztów opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku wystąpienia
poważnej awarii przemysłowej był dotychczas ujęty w rozdziale dotyczącym
obowiązków organów administracji (dotychczasowy art. 265 ust. 2 ustawy Poś).
Obecnie koszty te stanowią dochód Skarbu Państwa. Ponieważ przepis ten dotyczy
obowiązków prowadzących zakłady został on przeniesiony do właściwego rozdziału
zawierającego obowiązki prowadzących zakłady. Dodatkowo został doprecyzowany
o stwierdzenie, że prowadzący zakład również ponosi koszty aktualizacji zewnętrznego
planu, które były dotychczas egzekwowane.
Zmiany w art. 261 ustawy Poś mają również na celu wdrożenie art. 12 ust. 2 dyrektywy
Seveso III.
Doprecyzowanie w proponowanym art. 261 w ust. 5 pkt 1 ustawy Poś (art. 1 pkt 13
lit. d projektu) ma na celu zapewnienie zgodności z art. 14 ust. 2 dyrektywy Seveso III,
przez uwzględnienie zakładów sąsiednich w grupie odbiorców informacji na temat
zagrożeń poważnymi awariami. Ponadto wyrazy „zakłady opieki zdrowotnej”
zastąpiono wyrazami „podmioty lecznicze” w celu zapewnienia zgodności
z obowiązującym stanem prawnym, tj. ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności
leczniczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 217).
Poprzez wprowadzenie nowego art. 261a w ustawie Poś (art. 1 pkt 14 projektu)
zapewniona będzie zgodność wykazu informacji przekazywanych do publicznej
wiadomości z załącznikiem V dyrektywy Seveso III. Przepis ten wskazuje zakres
informacji dotyczących zagrożeń poważnymi awariami, który prowadzący zakład
o dużym albo o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej
będzie obowiązany podać do publicznej wiadomości. Ze względu na to, że część
13