Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw

– 15 –
podejmie uchwałę o wyrażeniu zgody na likwidację osobnej masy upadłości i sprzedaży
składników majątkowych wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych.
2. Zobowiązania banku hipotecznego wobec wierzycieli z listów zastawnych stają
się wymagalne z dniem podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 1.
3. W przypadku podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 1, możliwa jest sprzedaż
składników majątkowych wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych:
1)
na rzecz banku innego niż bank hipoteczny bez przejścia na nabywcę zobowiązań
upadłego banku wobec wierzycieli z listów zastawnych;
2)
na rzecz podmiotu innego niż bank – w przypadku składników, których posiadanie
nie jest zastrzeżone dla banków.
4. W przypadku sprzedaży składnika majątkowego wpisanego do rejestru
zabezpieczenia listów zastawnych bez przejścia na nabywcę zobowiązań upadłego
banku wobec wierzycieli z listów zastawnych, ze środków uzyskanych ze sprzedaży
zaspokajane są roszczenia o odsetki z listów zastawnych zabezpieczonych tym
składnikiem za okres do dnia sprzedaży.”;
9)
uchyla się art. 447;
10) art. 448 i art. 449 otrzymują brzmienie:
„Art. 448. Z osobnej masy upadłości zaspokaja się kolejno:
1)
koszty likwidacji osobnej masy upadłości, które obejmują także wynagrodzenie
kuratora, oraz odsetki i inne należności uboczne z listów zastawnych;
2)
listy zastawne według ich wartości nominalnej.
Art. 449. Jeżeli osobna masa upadłości nie wystarcza na pełne zaspokojenie
posiadaczy listów zastawnych, pozostała suma podlega zaspokojeniu w podziale
funduszów masy upadłości. Sumę na zaspokojenie posiadaczy listów zastawnych z
funduszu masy upadłości przekazuje się do funduszu osobnej masy upadłości.”.
Art. 6. W ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
-kredytowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1450) w art. 37 w ust. 1 po pkt 1 dodaje się pkt 1a i 1b w
brzmieniu:
„1a) w obligacje, o których mowa w art. 129 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów
ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego
rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE L 176 z 27.06.2013, str. 1, z
późn. zm.);
– 16 –
1b) w listy zastawne;”.
Art. 7. W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy bank
hipoteczny ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w odniesieniu do listów
zastawnych wyemitowanych przed dniem jej wejścia w życie, informację uzupełniającą do
prospektu emisyjnego listów zastawnych obejmującą informację o terminach wypłaty odsetek
oraz terminach i warunkach wykupu listów zastawnych stosowanych w przypadku ogłoszenia
upadłości banku hipotecznego.
Art. 8. 1. Zwolnienia, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 130a ustawy zmienianej w
art. 2 oraz art. 17 ust. 1 pkt 50a ustawy zmienianej w art. 3, stosuje się po raz pierwszy do
przychodów osiągniętych w 2015 r.
2. Przepisy art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. ba, pkt 26 lit. aa i da i pkt 43, ust. 2a pkt 2 i ust. 3f
oraz art. 38b ust. 2 i 3 ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą,
stosuje się również do wierzytelności, które przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
zostały nabyte przez bank hipoteczny w celu emisji listów zastawnych.
Art. 9. Do postępowań upadłościowych wobec banków hipotecznych, wszczętych i
niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy
dotychczasowe.
Art. 10. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.













UZASADNIENIE

CZĘŚĆ OGÓLNA
I. Cel projektowanej ustawy
Przedmiotowy projekt ustawy ma na celu rozwój rynku listów zastawnych
emitowanych przez banki hipoteczne, będących długoterminowymi dłużnymi papierami
wartościowymi, o wysokim poziomie bezpieczeństwa i niskim ryzyku inwestycyjnym.
Wdrożenie projektowanych rozwiązań powinno pozytywnie przyczynić się do zmiany
modelu finansowania kredytów hipotecznych poprzez rozwój długookresowych
instrumentów dłużnych (w tym instrumentów o stałej stopie procentowej),
umożliwiając bankom ograniczenie strukturalnego niedopasowania terminów
finansowania, jak również wypełnienia norm regulacyjnych, w szczególności
wynikających z uchwalenia na poziomie unijnym, w dniu 26 czerwca 2013 r., tzw.
pakietu CRD IV. Należy zauważyć, iż aktywa w sektorze bankowym cechują się na
ogół długim terminem zapadalności, natomiast finansują je pasywa krótkoterminowe
(depozyty). Powyższa praktyka stwarza istotne zagrożenie dla stabilności polskiego
sektora bankowego, który posiada co prawda stosunkowo wysoką płynność
krótkoterminową, natomiast płynność długoterminowa jest w istotnym stopniu
ograniczona.
Obecnie polski sektor bankowy ma pokrycie w wyemitowanych listach zastawnych w
stosunku do wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych na poziomie 0,7%, co
stanowi stopień wysoce niewystarczający dla osiągnięcia wysokiej płynności
długoterminowej sektora. Dla przykładu w Republice Czeskiej poziom refinansowania
kredytów mieszkaniowych instrumentami typu list zastawny wynosi 42%.
Jednocześnie, w konsekwencji kryzysu na rynku finansowym, zachodzą doniosłe
zmiany w otoczeniu regulacyjnym sektora bankowego na poziomie unijnym. Pakiet
CRD IV przewiduje istotne zmiany w zakresie norm płynności krótkoterminowej i
długoterminowej. W szczególności należy zwrócić uwagę na wymóg utrzymywania
minimalnego akceptowalnego poziomu stabilnego finansowania, bazując na
charakterystyce płynnościowej aktywów i działalności banku w horyzoncie 1 roku.
Wskaźnik płynności długoterminowej wymusi zatem strukturalne zmiany w profilach
płynnościowych instytucji kredytowych w kierunku zapewnienia bardziej stabilnego,


długoterminowego finansowania aktywów i działalności banku.
Mając na uwadze powyższe, wymagana jest zmiana modelu finansowania kredytów
hipotecznych poprzez rozwój długookresowych instrumentów dłużnych (w tym
instrumentów o stałej stopie procentowej), w celu umożliwienia bankom ograniczenia
strukturalnego niedopasowania terminów finansowania, jak również wypełnienia norm
regulacyjnych. Szczególny nacisk należy położyć na rozwój systemu emisji listów
zastawnych – papierów wartościowych charakteryzujących się wysokim poziomem
bezpieczeństwa i niskim poziomem ryzyka inwestycyjnego. Listy zastawne mogą być
bowiem emitowane wyłącznie przez specjalistyczny bank hipoteczny na podstawie
udzielonych kredytów, zabezpieczonych na nieruchomości lub kredytów udzielonych
albo poręczanych przez wskazane w ustawie instytucje publiczne, wpisanych do rejestru
zabezpieczenia listów zastawnych, co w przypadku upadłości emitenta gwarantuje im
prawną separację od masy upadłości. Przy czym wycena przedmiotu zabezpieczenia
takiego kredytu, na potrzeby emisji listów zastawnych, jest bardziej restrykcyjna niż
ogólnie przyjęte normy funkcjonujące wśród banków uniwersalnych. Ponadto należy
zwrócić uwagę, że banki hipoteczne są wyspecjalizowanymi instytucjami finansowymi,
o ograniczonym zakresie działania, w zasadzie obejmującym udzielanie kredytów lub
ich nabywanie oraz emisję listów zastawnych, nie są natomiast uprawnione do
gromadzenia depozytów. Wpływa to na stabilność i bezpieczeństwo emitowanych
listów zastawnych.
II. Zakres przewidywanej regulacji
Umożliwienie wykorzystywania przez banki na szerszą skalę kanału refinansowania
listem zastawnym może zostać osiągnięte przez stosowne zmiany w systemie prawnym,
usuwające aktualne bariery w rozwoju tych instrumentów. Projekt przewiduje zatem
zmiany przepisów w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach
hipotecznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o
listach zastawnych”, w sferze utworzenia ustawowego wymogu utrzymywania
nadzabezpieczenia listów zastawnych, odpowiednich buforów płynnościowych i
zwiększenia limitów refinansowania przyszłych kredytów hipotecznych z listów
zastawnych. Ponadto niezbędne jest wprowadzenie nowych rozwiązań w ustawie z dnia
28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2015 r. poz. 233), w celu
usunięcia barier, które nie pozwalały na zagwarantowanie należytego poziomu
2

terminowej i płynnej obsługi wierzycieli z listów zastawnych, przez co ocena tych
papierów wartościowych, dokonywana przez wyspecjalizowane międzynarodowe
agencje ratingowe, jest wysoce niekorzystna. To z kolei powoduje zbyt wysokie, wobec
niskiego ryzyka listów zastawnych, koszty pozyskiwania środków na finansowanie
hipoteczne oraz finansowanie inwestycji o charakterze publicznym, z wykorzystaniem
emitowanych listów zastawnych.
Zmian wymagają również przepisy prawa podatkowego, hamujące rozwój banków
hipotecznych oraz możliwość konkurowania polskich listów zastawnych na rynkach
międzynarodowych, przez utrzymywanie nieefektywnych i jednocześnie
nieprzynoszących wymiernych korzyści rozwiązań dla finansów publicznych.
Projekt zakłada także zmiany w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 989, z późn. zm.) oraz w
ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
-kredytowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1450). W zakresie funduszy emerytalnych
postuluje się wyłączenie listów zastawnych z limitu podmiotowego i utworzenie
odrębnego limitu dotyczącego listów zastawnych jednego emitenta lub grupy
emitentów. Podstawę takiej zmiany stanowi konstrukcja listów zastawnych oddzielająca
ryzyko kredytowe z nim związane od ryzyka emitenta oparta na instytucji osobnej masy
upadłości, jaką tworzą wierzytelności wpisane do rejestru zabezpieczenia listów
zastawnych, zwanego również dalej „rejestrem zabezpieczenia”, i która służy w
pierwszej kolejności zaspokojeniu wierzycieli z listów zastawnych. W odniesieniu do
funkcjonowania spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych postuluje się
wprowadzenie przepisu umożliwiającego inwestowanie środków pieniężnych przez te
podmioty w listy zastawne. Aktualnie w tym zakresie ustawa nie przewiduje
bezpośrednio możliwości inwestowania w te papiery wartościowe, a jedynie
warunkowo, na podstawie zgody Komisji Nadzoru Finansowego.
III. Zasadnicze kwestie wymagające uregulowania
1. Propozycje zmian do ustawy o listach zastawnych
W odniesieniu do podstaw funkcjonowania specjalistycznych banków hipotecznych
proponuje się szereg nowych rozwiązań służących bezpieczeństwu nabywania listów
zastawnych i obrotu nimi, a tym samym rozwojowi i bezpieczeństwu rynku
kapitałowego. Projekt w tym celu przewiduje utworzenie ustawowego
3