Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw

nadzabezpieczenia listów zastawnych oraz bufora płynności. Przewiduje się obowiązek
utrzymywania przez bank hipoteczny ustawowego nadzabezpieczenia listów
zastawnych w wysokości co najmniej 10% wartości emisji oraz bufora płynności na
zabezpieczenie obsługi odsetek od listów zastawnych w okresie kolejnych 6 miesięcy.
Proponuje się ponadto zmianę limitu refinansowania ze środków uzyskanych z emisji
listów zastawnych w odniesieniu do kredytów na cele mieszkaniowe (ang. residential
loans), określonego na poziomie 60%, do poziomu 80% bankowo-hipotecznej wartości
nieruchomości. Mając w perspektywie rozwój polskiego rynku listów zastawnych,
zasadne wydaje się przyjęcie praktyki państw, w których wykorzystywanie listów
zastawnych do refinansowania akcji kredytowej jest powszechne.
Przewiduje się zobowiązanie banku hipotecznego do przeprowadzania testu równowagi
pokrycia i testu płynności w celu ustalenia, czy wierzytelności banku wpisane do
rejestru zabezpieczenia wystarczają na pełne zaspokojenie posiadaczy listów
zastawnych oraz czy wystarczają na ich zaspokojenie w przedłużonych terminach
wymagalności, o których mowa w projektowanym art. 446 ust. 1 ustawy – Prawo
upadłościowe i naprawcze. Szczegółowe warunki oraz sposób wykonywania testów, z
uwzględnieniem metod kalkulacji właściwych dla publicznych i dla hipotecznych listów
zastawnych, określone będą w rozporządzeniu Ministra Finansów wydanym na
podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w nowelizowanej ustawie o listach
zastawnych. Przepisy tego rozporządzenia będą miały również zastosowanie do
przeprowadzania testów przez syndyka w postępowaniu upadłościowym wobec banku
hipotecznego.
Doprecyzowania wymagało ustalenie kwestii obowiązywania limitu 100% bankowo-
-hipotecznej wartości nieruchomości dla pojedynczego kredytu hipotecznego. Brak
przekroczenia ww. limitu powinien być stwierdzany w chwili udzielania lub nabywania
kredytu.
Projekt ustawy wprowadza również możliwość powoływania większej liczby
powierników banku hipotecznego, zwłaszcza w przypadku zwiększenia skali
działalności banku.
Nowelizowane przepisy ustawy o listach zastawnych uwzględniają ponadto możliwość
dokonania przez sąd, na wniosek banku hipotecznego, bez uprzedniej zgody
dewelopera, wpisu w księdze wieczystej przedsięwzięcia deweloperskiego roszczenia
banku hipotecznego o ustanowienie na jego rzecz hipoteki.
4


2. Propozycje zmian do ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze
W związku z realizacją przywileju upadłościowego dla wierzycieli z listów zastawnych,
w przypadku upadłości emitenta wymagane jest komplementarne i szczegółowe
uregulowanie
zagadnienia dysponowania aktywami wpisanymi do rejestru
zabezpieczenia listów zastawnych w przepisach ustawy – Prawo upadłościowe i
naprawcze (część III „Odrębne postępowania upadłościowe”, tytuł II „Postępowanie
upadłościowe wobec banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych”,
dział II „Postępowanie upadłościowe wobec banków hipotecznych”).
Proponowane rozwiązania w tym zakresie stanowią uszczegółowienie zasad
zaspokajania wierzycieli z listów zastawnych. Sposób zarządzania osobną masą
upadłości i ustalenie szczegółowych reguł zaspokajania wierzycieli z listów zastawnych
wpływa na pewność obrotu i bezpieczeństwo inwestorów.
Projektowane przepisy zapewniają taki przebieg postępowania w razie upadłości, aby
od momentu ogłoszenia upadłości banku hipotecznego przestrzegane były poniższe
zasady.
Zapadalność wszystkich listów zastawnych zostanie przedłużona automatycznie o
12 miesięcy. Podczas tego okresu:
1) dokonywane będą, zgodnie z zasadami określonymi w warunkach emisji danej serii
listów zastawnych, wszelkie płatności odsetek (w odniesieniu do wysokości odsetek
i częstotliwości płatności);
2) syndyk masy upadłości przeprowadzi testy równowagi pokrycia i testy płynności,
pod nadzorem kuratora, a ich wyniki zostaną przekazane do wiadomości KNF;
3) na podstawie wyników powyższych testów, o ile wierzyciele nie postanowią
inaczej, zostanie rozpoczęta następująca procedura:
1) jeżeli test równowagi pokrycia będzie pozytywny, wówczas:
a) przeprowadza się test płynności,
b) jeżeli test płynności będzie pozytywny:
5

− spłaty wierzycieli z listów zastawnych, co do zasady, będą wykonywane
zgodnie z pierwotnym harmonogramem określonym w warunkach emisji,
z zastrzeżeniem 12-miesięcznej prolongaty,
− syndyk może zostać zobowiązany przez zgromadzenie wierzycieli z listów
zastawnych, kwalifikowaną większością 2/3 głosów wierzycieli z tytułu
nominalnej wartości listów zastawnych pozostających w obrocie, do
podjęcia działań w celu sprzedaży całości aktywów wchodzących w skład
osobnej masy upadłości na rzecz banku hipotecznego lub uniwersalnego,
− środki należne wierzycielom z listów zastawnych z tytułu
proporcjonalnego podziału wpływów uzyskanych ze sprzedaży portfela
wierzytelności będą mogły zostać przekazane przed nadejściem
przedłużonych terminów wymagalności (wyłączenie stosowania art. 356
ust. 3 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze w tym zakresie),
− syndyk będzie miał możliwość zawierania nowych transakcji
zabezpieczających,
c) jeżeli test płynności będzie negatywny, stosuje się tzw. procedurę „pass-
through”, to jest:
− wszystkie płatności z tytułu nominalnej wartości listów zastawnych
ulegają odroczeniu o trzy lata od najpóźniejszego terminu wymagalności
wierzytelności wpisanej do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych – na
wypadek konieczności prowadzenia czynności związanych ze
spieniężeniem składników majątku wpisanych do rejestru zabezpieczenia,
w szczególności postępowań sądowych i czynności egzekucyjnych,
− możliwe jest wcześniejsze zaspokojenie z tytułu nominalnej wartości
listów zastawnych; na bieżąco przekazywane będą nadwyżki powyżej
należności z tytułu odsetek od listów zastawnych, przypadających do
wypłaty w okresie kolejnych 6 miesięcy, oraz kosztów prowadzenia
postępowania upadłościowego w zakresie osobnej masy upadłości.
Nadwyżka jest proporcjonalnie wypłacana wierzycielom uprawnionym z
listów zastawnych tytułem spłaty należności głównej (nastąpiła bowiem
wymagalność zgodnie z warunkami emisji). Wcześniejsza spłata będzie
6

możliwa, jeżeli wartość nadwyżki wyniesie co najmniej 5% wartości
nominalnej listów zastawnych pozostających w obrocie,
− procedura „pass-through”, pomimo negatywnego wyniku testu płynności
może nie zostać wdrożona, na podstawie uchwały zgromadzenia
wierzycieli z listów zastawnych podjętej większością 2/3 głosów
wierzycieli listów zastawnych pozostających w obrocie, którzy postanowią
o likwidacji osobnej masy upadłości i sprzedaży składników majątkowych
wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych.
Należy wskazać, że model „pass-through” służy zapobieżeniu niekorzystnym
skutkom
natychmiastowej likwidacji masy upadłości upadłego banku
hipotecznego. Model ten polega na spłacie zobowiązań z listów zastawnych – co
do zasady – z wpływów uzyskiwanych przez osobną masę upadłości z tytułu spłaty
wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Stąd konieczne jest
skorelowanie tych terminów z terminami zapadalności listów zastawnych poprzez
prolongatę o dodatkowe trzy lata od najpóźniejszego terminu wymagalności
wierzytelności wpisanej do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych
przewidzianą na wypadek konieczności dokończenia czynności związanych ze
spieniężeniem składników majątku wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów
zastawnych, w szczególności na dokończenie postępowań egzekucyjnych
prowadzonych wobec dłużników osobnej masy upadłości. Jednocześnie, w
interesie wierzycieli, syndyk zobowiązany jest przeznaczać nadwyżki uzyskane ze
spłat wierzytelności kredytowych na spłatę zobowiązań z listów zastawnych, w
celu uniknięcia zbędnych kosztów dystrybucji drobnych kwot [projektuje się
wprowadzenie minimalnego progu 5% łącznej wartości nominalnej listów
zastawnych pozostających w obrocie (art. 446b ust. 5)]. Ponadto może również
dokonać zbycia aktywów osobnej masy, w sytuacji gdy w danym momencie
spieniężenie tych aktywów spowoduje zaspokojenie wierzycieli z listów
zastawnych w szerszym zakresie lub krótszym czasie, niż spłata ze środków
uzyskiwanych ze spłat kredytów (art. 446b ust. 2).
Powyższy model, oparty m.in. na doświadczeniach innych krajów europejskich,
pozwala uniknąć wierzycielom negatywnych skutków nagłej wyprzedaży aktywów,
a jednocześnie zapewnia im on optymalizację procedury odzyskiwania swoich
7

wierzytelności. Mimo wydłużenia terminu spłaty (dotyczy to również listów
zapadłych przed ogłoszeniem upadłości), wierzyciele nie są pozbawieni
możliwości wcześniejszego zaspokojenia, które następuje bądź na skutek
dystrybucji nadwyżki środków ze spłat wierzytelności kredytowych, bądź na skutek
sprzedaży tych wierzytelności. Sprzedaż ta może jednak nastąpić w momencie,
który sami wierzyciele wskażą. Model ten zrównuje również sytuację wierzycieli
różnych serii wyemitowanych listów zastawnych, ponieważ zarówno nadwyżka
środków, jak i środki uzyskane ze sprzedaży aktywów dystrybuowane są na
zasadzie pari passu na rzecz wszystkich uprawnionych z listów zastawnych.
Wyeliminowane zostaje więc zjawisko zwiększania się w czasie ryzyka spłaty serii
zapadających coraz później. W opinii projektodawcy przyjęte rozwiązania są
adekwatne do założonych celów i proporcjonalne w zakresie niezbędnej ochrony
interesów wierzycieli w sytuacji zaistnienia upadłości emitenta listów zastawnych;
2) jeżeli test równowagi pokrycia będzie negatywny, wówczas:
a) nie przeprowadza się testu płynności,
b) stosuje się procedurę „pass-through”, chyba że zgromadzenie wierzycieli z
listów zastawnych podejmie uchwałę większością 2/3 głosów wierzycieli
listów zastawnych pozostających w obrocie o wyrażeniu zgody na
likwidację osobnej masy upadłości i sprzedaży składników majątkowych
wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych,
c) syndyk, zgodnie z uchwałą zgromadzenia wierzycieli, o której mowa w
lit. b, rozpocznie czynności upłynnienia osobnej masy – przy udziale
kuratora, na zasadach określonych w art. 445b ustawy – Prawo
upadłościowe i naprawcze:
− sprzedaż składników wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów
zastawnych do banku uniwersalnego nie spowoduje przejścia na bank
uniwersalny zobowiązań upadłego banku wobec wierzycieli z listów
zastawnych – wierzyciele są zaspokajani z wpływów uzyskanych ze
sprzedaży portfela, które trafiają do osobnej masy upadłości,
− sprzedaż składników rejestru zabezpieczenia do banku uprawnionego do
emisji listów zastawnych może być dokonana wraz z przejściem na taki
8