Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw

majątkiem upadłego banku, w tym przeprowadzenie testów determinujących zasadniczo
dalszy tryb prowadzenia postępowania.
Jednocześnie określono, że w ciągu 12 miesięcy powinny być spłacone zobowiązania
upadłego banku hipotecznego, które stały się wymagalne przed dniem upadłości.
W tym okresie wysokość odsetek od zobowiązań z listów zastawnych określana jest
zgodnie z warunkami emisji. Zgodnie z ust. 3 obsługa należności odsetkowych od
listów zastawnych następuje terminowo i zgodnie z warunkami emisji. Wierzytelności z
odsetek od listów zastawnych nie dotyczy też 12-miesięczne odroczenie płatności.
Odroczeniu płatności nie podlegają również rozliczenia z tytułu nabytych (dla
zabezpieczenia przed ryzykiem zmian wartości wierzytelności ujawnionych w rejestrze)
instrumentów finansowych zabezpieczających. W myśl ust. 1 jedynie terminy
wymagalności listów zastawnych (czyli należności z ich kapitałów) ulegają
przedłużeniu o 12 miesięcy. Konieczność regulowania rozliczeń instrumentów
finansowych zabezpieczających, wedle terminów określonych w umowach o nabycie
ww. instrumentów, wynika z ich prawnej natury oraz międzynarodowych standardów
tych umów.
Nowy art. 446a reguluje kwestię przeprowadzania testów równowagi pokrycia i testów
płynności, których wyniki będą determinować tryb prowadzenia postępowania.
Przeprowadzenie testów podlega kontroli kuratora, a o ich wynikach powiadamiany jest
organ nadzoru, jak również są one publikowane w sposób ogólnodostępny.
Test równowagi pokrycia polega na sprawdzeniu, czy aktywa objęte rejestrem
zabezpieczenia listów zastawnych pozwalają na spłatę wierzycieli uprawnionych z
listów zastawnych. Test płynności polega na sprawdzeniu, czy aktywa objęte rejestrem
zabezpieczenia listów zastawnych pozwalają na spłatę wierzycieli uprawnionych z
listów zastawnych w przedłużonych terminach wymagalności, o których mowa w
art. 446 ust. 1 (określonych w warunkach ich emisji). Testy zostaną przeprowadzone w
terminie zapewniającym możliwość podjęcia kolejnych działań w okresie 12 miesięcy
od ogłoszenia upadłości banku hipotecznego i będą powtarzane:
a) test równowagi pokrycia – w odstępach co najmniej półrocznych,
b) test płynności – nie rzadziej niż co trzy miesiące.
Zgodnie z nowo dodanym art. 446b ust. 1, w razie pozytywnych wyników obydwu
testów, wierzytelności z listów zastawnych zaspokajane są zgodnie z odroczonymi o
29

12 miesięcy terminami ich wymagalności. Jednocześnie, jak wynika z postanowień
art. 446b ust. 2, wierzyciele zyskują uprawnienie do zobowiązania syndyka do
podejmowania działań zmierzających do likwidacji osobnej masy. Likwidacja ta jednak
ma mieć w założeniu charakter „oportunistyczny”, tj. sprzedaż składników majątku
powinna nastąpić, jeżeli wierzyciele uznają to za bardziej dla nich korzystne niż
oczekiwanie na spłatę do terminów wykupu. Jednocześnie, w razie zgromadzenia w
masie nadwyżki wynoszącej co najmniej 5% łącznej kwoty nominalnych wartości
znajdujących się w obrocie listów zastawnych, roszczenia wierzycieli z listów
zastawnych mogą być zaspokojone proporcjonalnie do wysokości tych roszczeń, w
terminach wcześniejszych niż w przedłużonych terminach wykupu, zgodnie z zasadami
charakterystycznymi dla trybu „pass-through”, określonymi w art. 446c.
Proporcjonalność zaspokojenia oraz uwarunkowanie osiągnięciem 5% nadwyżki nie
dotyczy terminowych i pełnych wypłat odsetek od listów zastawnych i rozliczeń
instrumentów finansowych zabezpieczających, o których mowa w art. 18 ust. 4 ustawy
o listach zastawnych, z uwagi na zasadę wyrażoną w dodanym art. 446 ust. 3 ustawy –
Prawo upadłościowe i naprawcze. Zatem bieżące płatności z instrumentów
zabezpieczających powinny być traktowane tak jak odsetki, o których mowa w art. 446
ust. 3. Natomiast zobowiązania z instrumentów zabezpieczających nie powinny brać
udziału w dystrybucji nadwyżki (przeznaczanej na przedpłaty kapitału listów
zastawnych). Co do nich powinien mieć bowiem zastosowanie rynkowy mechanizm
„hedging adjustment” – skoro przedpłacone zostały listy, powinien zostać zmniejszony
nominał transakcji zabezpieczających.
Przepisy art. 446b ust. 2 i 3 regulują tryb zwoływania i przeprowadzania zgromadzenia
wierzycieli z listów zastawnych, które ma postanowić o zobowiązaniu syndyka do
podjęcia działań w celu sprzedaży wszystkich wierzytelności i praw upadłego banku
hipotecznego. Jak wyżej wskazano, podjęcie tych czynności nie powinno być
obligatoryjne dla syndyka, ponieważ może się okazać, że wierzycielom zależy na
zachowaniu terminów wynikających z warunków emisji listów przedłużonych o
12 miesięcy na podstawie art. 446 ust. 1, a więc powinni oni mieć swobodę
decydowania w tym zakresie.
W przypadku podjęcia uchwały przez zgromadzenie wierzycieli z listów zastawnych o
sprzedaży wierzytelności i praw banku hipotecznego objętych osobną masą upadłości,
bez przejścia zobowiązań upadłego banku wobec wierzycieli z listów zastawnych
30

(art. 446b ust. 2 pkt 2), z osobnej masy zaspakajane są roszczenia o odsetki za okres do
dnia sprzedaży wierzytelności i praw upadłego banku hipotecznego, o czym stanowi
art. 446b ust. 4. W projekcie przyjęto, że w sytuacji sprzedaży składników majątkowych
upadłego banku hipotecznego, odsetki od listów zastawnych powinny być zaspokojone
do dnia, gdy masa upadłości dysponuje aktywami, których najistotniejszą część
powinny stanowić wierzytelności kredytowe zabezpieczone hipotecznie. Z chwilą ich
zbycia (spieniężenia) brak jest podstawy ekonomicznej do naliczania odsetek. Zasada ta
wynika pośrednio z art. 92 ust. 2 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze,
statuującego wyjątek od ogólnej reguły zaspokajania odsetek naliczonych jedynie do
dnia ogłoszenia upadłości dla wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo.
Zgodnie z art. 446c w razie braku pozytywnego wyniku testu płynności, przy
pozytywnym wyniku testu równowagi pokrycia, o ile wierzyciele nie postanowią
inaczej, wprowadzany jest tzw. tryb „pass-through” polegający na tym, że terminy
wymagalności zobowiązań banku hipotecznego wobec wierzycieli z listów zastawnych
obejmujące wszystkie płatności kapitału (w tym również listów zastawnych, z których
zobowiązania stały się wymagalne przed ogłoszeniem upadłości) będą przedłużone o
trzy lata od najpóźniejszego terminu wymagalności wierzytelności wpisanej do rejestru
zabezpieczenia listów zastawnych – na wypadek konieczności prowadzenia czynności
związanych ze spieniężeniem składników majątku wpisanych do rejestru
zabezpieczenia, w szczególności postępowań sądowych i czynności egzekucyjnych.
Zaproponowana procedura ma na celu uniknięcie formalnego braku możliwości
zaspokojenia wierzycieli z listów zastawnych – wierzytelności wpisane do rejestru
zabezpieczenia listów zastawnych stanowią bowiem z reguły kredyty długoterminowe,
których okres spłaty przypada w perspektywie kilkunastu lat. Rozwiązanie
zaproponowane w projekcie jest rozwiązaniem preferowanym przez agencje ratingowe
jako najpełniej zabezpieczającym możliwość zaspokojenia wierzycieli z listów
zastawnych, chociaż następuje to w przedłużonych terminach. Wskazać należy, że
model „pass-through” jako element procedury upadłościowej banku hipotecznego
opisany został również w części ogólnej uzasadnienia, w której przedstawiono intencje
projektodawcy w zakresie proponowanego szczególnego trybu postępowania
upadłościowego w odniesieniu do emitentów listów zastawnych.
W kontekście ogólnej zasady przedłużenia wymagalności zobowiązań banku
hipotecznego wobec wierzycieli z listów zastawnych, zgodnie z art. 446c ust. 1 pkt 1,
31

podkreślić należy, że możliwa jest wcześniejsza spłata wierzycieli z listów zastawnych,
gdyż na bieżąco przekazywane będą pomiędzy tych wierzycieli nadwyżki powyżej
półrocznych należności ubocznych od listów zastawnych oraz kosztów prowadzenia
postępowania w zakresie osobnej masy upadłości, wynikające ze sprawozdań syndyka
przedstawianych zgodnie z art. 168 w zw. z art. 432 ustawy – Prawo upadłościowe i
naprawcze (nadwyżka taka jest proporcjonalnie wypłacana wierzycielom uprawnionym
z listów zastawnych tytułem spłaty należności głównej w najbliższym terminie
płatności odsetek, przypadającym jednak nie wcześniej niż 14 dni od daty zatwierdzenia
sprawozdania syndyka – w przypadku „pass-through” powinna być więc zmieniona
kolejność zaspokajania wierzycieli z listów zastawnych w stosunku do obecnej regulacji
art. 448 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ponieważ w pierwszej kolejności
na bieżąco zaspokajane będą koszty postępowania i należności uboczne, a kapitał
będzie spłacany na końcu lub ewentualnie przedpłacany z wygenerowanej nadwyżki).
Wcześniejsza spłata, z uwagi na ekonomiczne uzasadnienie, będzie możliwa, jeżeli
wartość nadwyżki wyniesie co najmniej 5% kapitału listów zastawnych pozostających
w obrocie. Elementem „pass-through” może być zbycie aktywów rejestru – środki
uzyskane z upłynnienia aktywów są dystrybuowane jako wyżej opisana nadwyżka, przy
czym stosuje się zasady dotyczące zgody wierzycieli na zbycie składników majątku
określone w art. 446b ust. 2.
Wysokość odsetek i częstotliwość ich wypłaty określana będzie w warunkach emisji;
analogiczna zasada ma zastosowanie do wypłaty należności z rozliczeń instrumentów
finansowych zabezpieczających, wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów
zastawnych,
przy uwzględnieniu środków płynnych zarezerwowanych na
zabezpieczenie tych rozliczeń.
Należy ponadto zauważyć, że projekt przewiduje możliwość decydowania przez
zgromadzenie wierzycieli z listów zastawnych o przyjęciu innego trybu postępowania w
procesie upadłości banku hipotecznego. Procedura „pass-through” może nie zostać
wdrożona, mimo pozytywnego wyniku testu równowagi pokrycia, jeżeli taka decyzja
zostanie podjęta przez zgromadzenie wierzycieli z listów zastawnych kwalifikowaną
większością 2/3 głosów wierzycieli listów zastawnych pozostających w obrocie.
Zgromadzenie wierzycieli z listów zastawnych może podjąć uchwałę o zobowiązaniu
syndyka do podjęcia działań w celu sprzedaży wszystkich składników osobnej masy
upadłości sprzedaży wszystkich wierzytelności i praw upadłego banku hipotecznego
32

należących do osobnej masy upadłości. Projekt przewiduje możliwość podjęcia
uchwały wyłącznie o sprzedaży wszystkich wierzytelności i praw należących do
osobnej masy upadłości, ponieważ mają one stanowić integralną i funkcjonalnie
generującą przepływy finansowe całość.
W myśl projektowanego art. 446d procedura „pass-through” stosowana jest również w
razie braku pozytywnego wyniku obydwu testów. Zgromadzenie wierzycieli może
jednakże podjąć uchwałę o likwidacji osobnej masy upadłości i sprzedaży składników
majątkowych wpisanych do rejestru listów zastawnych (art. 446d ust. 1). Możliwy tryb
sprzedaży składników majątkowych wpisanych do rejestru zabezpieczenia listów
zastawnych określają przepisy art. 446d ust. 3. Wskazać należy, że zgodnie z art. 446d
ust. 4, w przypadku sprzedaży składnika majątkowego bez przejścia na nabywcę
zobowiązań upadłego banku wobec wierzycieli z listów zastawnych, obowiązują
analogiczne zasady zaspakajania roszczeń o odsetki jak w przypadku sprzedaży
wszystkich wierzytelności i praw banku hipotecznego należących do osobnej masy
upadłości (vide art. 446b ust. 4).
Ze względu na uszczegółowienie, w drodze nowelizacji, kwestii dotyczących zbywania
składników majątku upadłego banku hipotecznego wpisanych do rejestru
zabezpieczenia, dotychczasowy art. 447 zostaje uchylony.
Art. 448 reguluje kolejność zaspokajania wierzytelności z osobnej masy upadłości.
Przepis art. 448 należy stosować łącznie z innymi przepisami szczegółowymi
dotyczącymi wypłat kwot z osobnej masy, zaś art. 449 reguluje relację osobnej masy
upadłości i masy upadłości w razie niezaspokojenia wierzycieli osobnej masy z jej
majątku.
Art. 6 – zmiany w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 37 ust. 1 ustawy o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych, środki pieniężne, które nie są wykorzystywane na
pożyczki i kredyty dla członków kasy, mogą być inwestowane z zachowaniem
najwyższej staranności:
1) w obligacje i inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb
Państwa lub Narodowy Bank Polski;
2) jako lokaty, wkłady lub udziały w Kasie Krajowej;
3) jako lokaty w bankach;
33