Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

uzupełniającej oraz o udzielenie pomocy cudzoziemcom ubiegającym się o nadanie
statusu uchodźcy, tak aby z nazwy wynikało, że rejestr ten dotyczy oprócz spraw o
udzielenie ochrony międzynarodowej również spraw o pozbawienie tej ochrony.
Brzmienie art. 121 ulega zmianie w celu dostosowania do przyjętej w projekcie
terminologii, tj. sprawy o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Zmiana art. 123 ma na celu zapewnienie Radzie do Spraw Uchodźców, która jest
organem odwoławczym od decyzji Szefa Urzędu w sprawach z zakresu ochrony
międzynarodowej, dostępu do rejestrów, o których mowa w art. 119 pkt 6 ustawy o
udzielaniu ochrony, tj. rejestrów odcisków linii papilarnych pobranych od cudzoziemca,
który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, o udzielenie azylu albo
korzysta z ochrony czasowej.
Propozycje zmian w ustawie z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (art. 2
projektu) oraz ustawie z dnia 6 lipca 1962 r. o radcach prawnych (art. 3 projektu) są
konsekwencją wprowadzenia do ustawy o udzielaniu ochrony rozwiązań dotyczących
nieodpłatnej pomocy prawnej. Natomiast zmiany zaproponowane w ustawach
wymienionych w art. 4–12 mają na celu dostosowanie do przyjętej w projekcie
terminologii, tj. sprawy o udzielenie ochrony międzynarodowej.
W związku z wdrażaniem przepisów prawa unijnego tworzących Wspólny Europejski
System Azylowy II generacji wymienionych już w uzasadnieniu, konieczne stało się
także dokonanie zmian w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
W art. 22 określającym zadania Szefa Urzędu dodawane jest nowe zadanie polegające
na pełnieniu funkcji punktu kontaktowego do udzielania innym państwom
członkowskim Unii Europejskiej informacji w sprawach udzielania ochrony
międzynarodowej oraz pozbawiania statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, co
wynika z art. 49 dyrektywy 2013/32/UE. Zadanie to nie spowoduje dodatkowych
skutków finansowych dla budżetu państwa.
Zmiany dotyczące art. 99, art. 165, art. 195, art. 212, art. 213, art. 304, art. 305, art. 330
ust. 1 pkt 1 i ust. 2, art. 386, art. 403 ust. 4 mają charakter redakcyjny, dostosowują
przepisy do przyjętej w projekcie terminologii, tj. wniosku i sprawy o udzielenie
ochrony międzynarodowej.
Zmiana art. 28 ust. 2 pkt 2 wynika z konieczności zachowania spójności przepisów
ustawy o cudzoziemcach z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. W wyniku
wprowadzenia w projektowanej ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony nowej
44
instytucji
–
deklaracji zamiaru złożenia wniosku o udzielenie ochrony
międzynarodowej, zasadne jest wprowadzenie do porządku prawnego regulacji
określającej przesłanki odstąpienia od wydania cudzoziemcowi, który podczas kontroli
granicznej złożył przedmiotową deklarację, decyzji o odmowie wjazdu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 106 ust. 1 wskazuje, jakie dane oraz informacje zamieszcza się w formularzu
wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy. Uchylany pkt 4
określa, iż cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w
formularzu wniosku o jego udzielenie wskazuje dane osoby upoważnionej przez
podmiot powierzający wykonywanie pracy do kontaktu w sprawie wniosku. Z uwagi na
fakt, że ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach dokonała połączenia
procedury legalizacji pobytu cudzoziemca w Polsce z procedurą dopuszczenia go do
polskiego rynku pracy, część formularza wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt
czasowy dotycząca podmiotu powierzającego cudzoziemcowi pracę wypełniana przez
cudzoziemców ubiegających się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę jest wzorowana
na formularzu wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, którego wzór był określony w rozporządzeniu Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia
na pracę cudzoziemca (Dz. U. z 2009 r. Nr 16, poz. 84, z późn. zm.). Powyższe
rozporządzenie zostało zmienione rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 10 grudnia 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. poz. 1674). Zmiana
rozporządzenia polegała między innymi na zmianie formularza wniosku o wydanie
zezwolenia na pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i
wykreślenie z niego rubryki dotyczącej danych osoby upoważnionej do kontaktu w
sprawie wniosku przez podmiot powierzający wykonywanie pracy. Takiej rubryki nie
zawiera również formularz wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca,
którego wzór określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
1 kwietnia 2015 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U.
poz. 543) oczekujące na wejście w życie. Rozporządzenie to obowiązuje od dnia 2 maja
2015 r. i zastąpi rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2009 r.
Zmiana art. 299 przewidziana w ust. 6 polega na uzupełnieniu przepisu w zakresie
„decyzji o uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za
45
niedopuszczalny” i ma na celu zachowanie spójności przepisów ustawy o
cudzoziemcach z przepisami ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony.
W art. 302 w ust. 1 w pkt 16 uzupełniono przepis o przypadek, gdy cudzoziemiec po
zakończonym postępowaniu w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej przebywa
w strzeżonym ośrodku albo areszcie dla cudzoziemców, a więc nie stosuje się do niego
art. 299 ust. 6 pkt 2. Ponadto przepis uzupełniono w zakresie „decyzji o uznaniu
wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny oraz decyzji o
pozbawieniu cudzoziemca statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej”.
Wprowadzane zmiany mają na celu zachowanie spójności przepisów ustawy o
cudzoziemcach z przepisami ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony.
Zmiana w art. 303 polega na dodaniu w ust. 1 pkt 13 w celu dostosowania przepisów
ustawy do postanowień rozporządzenia 604/2013.
Zmiana art. 315 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 oraz art. 329 ust. 2 pkt 2 lit a polega na dookreśleniu
zwrotu „prawdopodobieństwo ucieczki”, poprzez dodanie wyrazu „znacznego”.
Przedmiotowa zmiana ma na celu zachowanie spójności przepisów ustawy o
cudzoziemcach z przepisami rozporządzenia 604/2013. Zgodnie z art. 28 ust. 2
rozporządzenia 604/2013 państwa członkowskie mogą zatrzymać daną osobę, jeżeli
istnieje znaczne ryzyko ucieczki tej osoby.
Dodanie w art. 330 w ust. 1 pkt 8, który stanowi, że decyzji o zobowiązaniu
cudzoziemca do powrotu nie wykonuje się, gdy cudzoziemiec zadeklarował zamiar
złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, w przypadku, o którym
mowa w art. 28 ust. 1 lub 2 lub art. 61 ust. 1 ustawy o udzielaniu ochrony, wyraża
określoną w art. 9 ust. 1 dyrektywy 2013/32/UE zasadę zezwolenia na pozostanie
cudzoziemca w państwie członkowskim, wyłącznie na potrzeby procedury udzielenia
ochrony międzynarodowej, przy czym ochrona ta obejmuje już osobę, która wystąpiła z
deklaracją zamiaru złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, jeżeli nie
upłynął jeszcze określony w prawie krajowym termin na złożenie wniosku o udzielenie
ochrony międzynarodowej. Ponadto w celu pełnego określenia trybu postępowania w
przypadku złożenia przez cudzoziemca deklaracji zamiaru złożenia wniosku o
udzielenie ochrony międzynarodowej wprowadzono w art. 330 dodatkowe przepisy
określające zakres czasowy, w którym decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu
nie wykonuje się w przypadku złożenia przez cudzoziemca deklaracji zamiaru złożenia
46
wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Zgodnie z dodawanym ust. 1a decyzja
o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu nie będzie wykonana do dnia:
1) upływu terminu do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej
określonego w protokole potwierdzającym złożenie deklaracji zamiaru złożenia
wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej – w przypadku, o którym mowa w
art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w którym organ Straży Granicznej umożliwił złożenie wniosku o udzielenie
ochrony międzynarodowej:
a) cudzoziemcowi – w przypadku, o którym mowa w art. 28 ust. 2 ustawy z dnia
13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej,
b) kuratorowi w imieniu małoletniego bez opieki – w przypadku, o którym mowa
w art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom
ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 330 ust. 2 stanowi realizację zasady wyrażonej w art. 41 ust. 1 lit. a i b dyrektywy
2013/32/UE, zgodnie z którą państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątki od
stosowania prawa do pozostania na terytorium, w przypadku gdy osoba:
a) złożyła pierwszy kolejny wniosek niepodlegający rozpatrzeniu na mocy art. 40
ust. 5 tylko w celu opóźnienia lub zakłócenia wykonania decyzji, która
skutkowałaby jego nieuchronnym wydaleniem z tego państwa członkowskiego, lub
b) występuje z innym kolejnym wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej w
tym samym państwie członkowskim po tym, jak wydana została ostateczna decyzja
o uznaniu pierwszego kolejnego wniosku za niedopuszczalny na mocy art. 40 ust. 5
lub ostateczna decyzja o odrzuceniu tego wniosku jako bezzasadny.
Zgodnie z obowiązującym art. 330 ust. 2, w przypadku gdy cudzoziemiec złożył
kolejny wniosek w sprawie nadania statusu uchodźcy, decyzję o zobowiązaniu
cudzoziemca do powrotu wykonuje się. Oznacza to, że w przypadku złożenia przez
cudzoziemca każdego kolejnego wniosku w sprawie nadania statusu uchodźcy, decyzja
o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu może być wykonana. Projektowany przepis
stanowi odstępstwo od regulacji określonej w obowiązującym art. 330 ust. 2. Zgodnie z
projektowanym art. 330 ust. 2 decyzja o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu będzie
wykonywana, gdy cudzoziemiec złoży kolejny wniosek o udzielenie ochrony
47
międzynarodowej, który będzie pierwszym wnioskiem niedopuszczalnym z przyczyn, o
których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 3 ustawy o udzielaniu ochrony, tj. nie zaistniały ani
nie zostały przedstawione nowe dowody, okoliczności faktyczne lub prawne, znacząco
zwiększające prawdopodobieństwo udzielenia ochrony międzynarodowej. Dodatkową
przesłanką, jaka musi być spełniona, aby można było wykonać decyzję o zobowiązaniu
cudzoziemca do powrotu, jest stwierdzenie, że złożenie tego wniosku nastąpiło tylko w
celu opóźnienia wydania albo w celu opóźnienia lub uniemożliwienia wykonania
decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. Projektowany przepis stanowi
również, że decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu wykonuje się, gdy
cudzoziemiec złoży kolejny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej po
wydaniu ostatecznej decyzji o uznaniu kolejnego wniosku za niedopuszczalny lub
decyzji o odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej
albo decyzji o umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony
międzynarodowej, wydanej po rozpatrzeniu kolejnego wniosku o udzielenie ochrony
międzynarodowej.
Proponowane zmiany w art. 334 i art. 335 wynikają z przejęcia przez Komendanta
Głównego Straży Granicznej zadania związanego z finansowaniem pomocy w
dobrowolnym powrocie cudzoziemcowi, wobec którego została wydana decyzja o
odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej. Obecnie
zadanie to jest realizowane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Zmiany te są
konsekwencją zmian wprowadzonych w art. 74 i art. 75 ustawy o udzielaniu ochrony.
Dodanie w dziale VIII rozdziału 5a ma na celu dostosowanie prawa krajowego do
rozporządzenia 604/2013 i dotyczy cudzoziemca, który przebywa na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej bez ważnego dokumentu uprawniającego go do wjazdu na to
terytorium i pobytu na nim i który nie ubiega się o udzielenie ochrony
międzynarodowej.
Art. 393a i art. 393b wskazują organy właściwe do przeprowadzenia postępowania w
sprawie wtórnego przejęcia, o którym mowa w art. 24 rozporządzenia 604/2013,
przeprowadzenia postępowania w sprawie ustalenia odpowiedzialnego państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, o którym mowa w art. 20 rozporządzenia 604/2013,
wydania decyzji o przekazaniu cudzoziemca do odpowiedzialnego państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, wydania cudzoziemcowi przepustki, o której mowa
48