Rządowy projekt ustawy - Prawo konsularne

– 8 –

UZASADNIENIE

1. Potrzeba i cel projektu rozporządzenia
Przedkładany projekt rozporządzenia stanowi wykonanie upoważnienia zawartego
w art. 116 ustawy z dnia … – Prawo konsularne (Dz. U. poz. …), zgodnie z którą minister
właściwy do spraw zagranicznych określi, w drodze rozporządzenia: (1) czynności
wykonywane przez konsula podlegające opłatom konsularnym oraz wysokość tych opłat
wyrażoną w euro, (2) sposób pobierania opłat konsularnych, (3) sposób dokonywania zwrotu
opłat konsularnych, (4) sposób wnoszenia przedpłat na poczet wydatków ponoszonych przez
konsula oraz zwrotu niewydatkowanej kwoty przedpłaty, a także (5) sposób przeliczania opłat
konsularnych wyrażonych w euro na walutę, w której pobiera się opłaty konsularne.
Do czasu wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, jednak nie dłużej niż przez
dwanaście miesięcy od wejścia w życie ustawy – Prawo konsularne (art. 136), zachowuje moc
rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie opłat
konsularnych (Dz. U. Nr 151, poz. 522).
Mając na uwadze, iż niektóre zagadnienia dotyczące opłat konsularnych,
tj. w szczególności kategorie czynności za które pobierane są opłaty, zasady pobierania opłat
w zmniejszonej wysokości oraz udzielania ulg i zwolnień od opłat, a także rodzaje wydatków
konsula i zasad wnoszenia przedpłat na poczet tych wydatków bezpośrednio dotyczą praw
i obowiązków obywateli, w trakcie prac nad ustawą – Prawo konsularne zdecydowano się
na uregulowanie podstawowych zasad pobierania opłat konsularnych w ustawie,
pozostawiając w akcie wykonawczym jedynie przepisy o charakterze technicznym oraz
wykaz czynności podlegających opłacie (umieszczony w załączniku do rozporządzenia).
Przedmiotowe rozwiązanie zostało zaproponowane przez Rządowe Centrum Legislacji
(w piśmie nr RCL.DPA.542-1259/12 z dn. 14 listopada 2012 r.) w trakcie konsultacji
międzyresortowych dot. projektu obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Spraw
Zagranicznych w sprawie opłat konsularnych. Nie mogło być ono jednak wówczas
uwzględnione z powodu odmiennej delegacji ustawowej, sformułowanej w art. 32 ust. 2
ustawy z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U.
z 2002 r. Nr 215, poz. 1823, z późn. zm.), która stanowiła w poprzednim stanie prawnym
podstawę do wydania rozporządzenia regulującego materię opłat konsularnych.

– 9 –

Zważywszy, iż w trakcie prac nad obowiązującym rozporządzeniem Ministra Spraw
Zagranicznych w sprawie opłat konsularnych, przeprowadzonych w latach 2012–13,
dokonano gruntownego przeglądu i aktualizacji norm w przedmiotowym obszarze, do
przedkładanego projektu przeniesiono, co do zasady bez istotniejszych zmian, przepisy
o charakterze technicznym, zawarte w ww. rozporządzeniu. Nieznaczne zmiany
zaproponowane obecnie wynikają z potrzeb zaobserwowanych w trakcie stosowania
obowiązujących przepisów. Wynikają one nadto z konieczności aktualizacji załącznika do
rozporządzenia – Taryfy Opłat Konsularnych, np. w związku z wejściem w życie ustawy
z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.). Ponadto do
Taryfy Opłat Konsularnych wprowadzone zostały niewielkie zmiany odnoszące się do
rodzaju niektórych czynności podlegających opłacie uwzględniające kolejne zmiany
w obowiązujących ustawach, w szczególności w związku z wejściem w życie ustawy z dnia
28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. poz. 1741 i 1888).
2. Charakterystyka projektu rozporządzenia – rzeczywisty stan oraz wskazanie
różnic pomiędzy dotychczasowym, a projektowanym stanem prawnym
Tekst rozporządzenia składa się z 10 paragrafów. Załącznikiem do rozporządzenia jest
Taryfa Opłat Konsularnych, która zawiera wykaz czynności konsularnych, za które pobierane
są opłaty, a także określa ich wysokość wyrażoną w euro.
I.
Zasadniczy tekst normatywny
§ 1 określa treść rozporządzenia w oparciu o delegację zakreśloną przez art. 117
ustawy – Prawo konsularne.
§ 2 stanowi, że wykaz czynności podlegających opłacie konsularnej i wysokość opłat
za te czynności określony jest w Taryfie Opłat Konsularnych, będącej załącznikiem do
rozporządzenia.
§ 3 reguluje sposób pobierania opłat konsularnych w państwach, w których pobierane
są one w walucie innej niż euro. Przewiduje, że konsul przelicza opłaty określone w Taryfie
na walutę, w której opłata jest pobierana. Wysokość opłat konsularnych pobieranych
w walucie innej niż określona w Taryfie Opłat Konsularnych podlega zaokrągleniu. Przepis
przewiduje także kurs stosowany się przy przeliczaniu wysokości opłat, tj. kurs referencyjny
euro ogłaszany przez Europejski Bank Centralny obowiązujący w ostatnim dniu poprzedniego
miesiąca.

– 10 –

§ 4 wprowadza pojęcie Tabeli Opłat Konsularnych, która zawiera stawki opłat
konsularnych ustalone w wyniku przeliczenia wysokości opłaty wyrażonej w euro na walutę,
w której faktycznie pobierana jest opłata.
§ 5 – w omawianym przepisie podtrzymuje się zasadę, zgodnie z którą konsulowie
mający siedziby w tym samym państwie stosują opłaty ustalone przez konsula mającego
siedzibę w stolicy tego państwa.
§ 6 ustala sposób pobierania opłat za wydobycie i doręczenie dokumentu za
pośrednictwem organu administracji publicznej od osoby zamieszkałej na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba ta wnosi opłatę konsularną na wskazany rachunek
bankowy. Opłatę można pobrać w złotych, po wyliczeniu jej wartości według
obowiązującego w dniu wykonania czynności kursu sprzedaży euro ogłoszonego przez
Narodowy Bank Polski.
Zgodnie z § 7 konsul dokonuje korekty stawek opłat konsularnych w przypadku zmian
notowań kursu waluty, w której jest ona pobierana, w stosunku do euro, jeżeli zmiana kursu
obowiązującego w ostatnim dniu poprzedniego kwartału przekroczy 5%. Rolę wiodącą
w zakresie korekty stawek opłat sprawują, podobnie jak w zakresie przeliczania wysokości
opłat na walutę, w której jest ona pobierana, konsulowie mający siedzibę w stolicy państwa
przyjmującego.
§ 8 określa sposób pobierania opłat konsularnych. Regulacja przewiduje, że opłatę
wnosi się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej do kasy urzędu konsularnego lub
przedstawicielstwa dyplomatycznego w gotówce lub czekach potwierdzonych przez bank
albo na rachunek bankowy; konsul może dopuścić pobieranie opłat konsularnych w innej
formie, o ile nie wiąże się to z powstaniem dla niego dodatkowych kosztów obsługi
indywidualnych transakcji, a na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na wskazany rachunek
bankowy. Analogiczny sposób stosuje się w odniesieniu do wnoszenia przedpłat na poczet
wydatków ponoszonych przez konsula w związku z wykonywaniem czynności.
Zwrotu opłaty konsularnej oraz niewydatkowanej części przedpłaty na poczet
wydatków ponoszonych w związku z wykonywaniem czynności dokonuje się w gotówce
w kasie urzędu konsularnego lub przedstawicielstwa dyplomatycznego, lub na rachunek
bankowy wskazany przez stronę lub podmiot, który dokonał tej przedpłaty. Przepis ten
nakazuje dokonanie zwrotu w walucie, w której opłata konsularna lub przedpłata zostały
wniesione.

– 11 –

Zgodnie z § 9 przedpłaty na poczet wydatków konsula poniesionych w związku
z wykonywaniem czynności konsularnej rozlicza się w budżecie placówki zagranicznej.
§ 10 wskazuje datę wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, tj. pierwszy dzień
miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia. Przyjęcie takiego rozwiązania umożliwia
odpowiednią zmianę informatycznych systemów rejestracji czynności, wykorzystywanych
w urzędach konsularnych i przedstawicielstwach dyplomatycznych, w oparciu o które
prowadzone są comiesięczne statystyki wykonanych czynności, bazujące na systematyce na
Taryfy Opłat Konsularnych.
II.
Załącznik – Taryfa Opłat Konsularnych
Do treści rozporządzenia zostaje dodany załącznik (Taryfa Opłat Konsularnych), który
zawiera uporządkowany wykaz czynności poszczególnych rodzajów wraz z wysokością
obowiązujących za nie opłat.
Załącznik szereguje czynności konsularne, za które pobierana jest opłata, w dziewięć
grup:
1) czynności paszportowe;
2) czynności w sprawach obywatelstwa polskiego;
3) czynności wizowe;
4) inne czynności w sprawach cudzoziemców;
5) zaświadczenia i zezwolenia;
6) legalizacje, uwierzytelnienia, tłumaczenia i czynności notarialne;
7) czynności z zakresu stanu cywilnego;
8) czynności z zakresu żeglugi morskiej i śródlądowej;
9) inne czynności.
Z załącznika usunięte zostały czynności spadkowe i majątkowe (dotychczasowa grupa
czynności ujęta pod numerem VIII), wykonywane obecnie wyłącznie na rzecz jednostek
Skarbu Państwa, a zatem zwolnione z opłat konsularnych na podstawie art. 103 ust. 3 ustawy
– Prawo konsularne.
W stosunku do obowiązującego obecnie załącznika zmiany w systematyce opłat
wprowadzone zostały do działów: I (Czynności paszportowe), III (Czynności wizowe), IV
(Inne czynności wykonywane w sprawach cudzoziemców), VI (Legalizacje, uwierzytelnienia,
tłumaczenia i czynności notarialne), VII (Czynności z zakresu stanu cywilnego), VIII

– 12 –

(Czynności z zakresu żeglugi morskiej i śródlądowej) oraz IX (Inne czynności).
W szczególności:
– Ad. I) wykaz czynności paszportowych podlegających opłacie została rozbudowana
o Wydanie drugiego paszportu (poz. 1.09 z opłatą konsularną w wysokości 110 EUR). Celem
wprowadzenia obu pozycji jest udoskonalenie sprawozdawczości konsularnej prowadzonej
w oparciu o Taryfę Opłat Konsularnych. Wyodrębnienie pozycji 1.09, które odzwierciedla
obowiązującą od 2013 r. nowelizację ustawy o dokumentach paszportowych, powierzającą
konsulowi wydawanie w określonych przypadkach drugiego paszportu (art. 44 ust. 2 i 3
w zw. z art. 22 ww. ustawy) pozwoli na prawidłowe rejestrowanie tego typu czynności.
Podobnie wskazane jest wyodrębnienie w oddzielnej pozycji wydania paszportu
dyplomatycznego lub służbowego lub dokonania wpisu w paszporcie dyplomatycznym
dotyczącego stopnia dyplomatycznego, funkcji, stanowiska lub tytułu posiadacza paszportu
(por. art. 25 w zw. z art. 45 ust. 3 ustawy o dokumentach paszportowych). Czynności te, choć
niezwykle rzadkie w praktyce konsularnej, zgodnie z art. 7 ust. 2 przywołanej ustawy,
dokonywane są bez opłat, nie byłoby zatem prawidłowe rejestrowanie ich w informatycznych
systemach sprawozdawczości konsularnej pod pozycją 1.01, tj. jako Wydanie paszportu, za
które pobiera się opłatę w wysokości 140 EUR;
– Ad. III) w związku z wprowadzeniem w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.) instytucji ponownego rozpatrzenia sprawy
o wydanie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego (art. 42
ust. 3), uzupełniono Taryfę Opłat Konsularnych o pozycję 3.05 – Przyjęcie i rozpatrzenie
wniosku o ponowne rozpatrzenie wniosku o wydanie zezwolenia na przekraczanie granicy
w ramach małego ruchu granicznego. Wysokość opłaty za tę czynność, tj. 20 EUR,
odpowiada wysokości opłaty za przyjęcie i rozpatrzenie wniosku o wydanie zezwolenia na
przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego (poz. 3.04);
– Ad. IV) ze względu na wprowadzaną ustawą z dnia 12 grudnia 2013 r.
o cudzoziemcach zmianę, polegającą na pozbawieniu konsula legitymacji do przyjmowania
wniosków o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony i doręczania decyzji
w tej sprawie, obie przedmiotowe czynności (dotychczas opatrzone sygnaturą odpowiednio
4.01 i 4.02) zostały usunięte z Taryfy Opłat Konsularnych;
– Ad. VI) skrócono wykaz czynności legalizacyjnych zawarty w grupie zatytułowanej
Legalizacje, uwierzytelnienia, tłumaczenia i czynności notarialne. Odstąpiono od dotychczas