Rządowy projekt ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

członkowskim Unii Europejskiej. Tym samym, mając na uwadze, że demontaż oraz
przygotowanie do ponownego użycia zużytego sprzętu jest jednym z etapów
przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, należy zaznaczyć, że
minimalne standardy przetwarzania zużytego sprzętu mogą być określone w przepisach
wydanych na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
Zgodnie z art. 33 ust. 3 tej ustawy minister właściwy do spraw środowiska może
określić, w drodze rozporządzenia, wymagania dla określonych procesów
przetwarzania, z wyjątkiem składowania odpadów i termicznego przekształcania
odpadów, oraz wymagania dla odpadów powstających w wyniku tych procesów,
kierując się zapobieganiem zagrożeniom dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla
środowiska, a także zapobieganiem nieprawidłowościom przy przetwarzaniu odpadów.
Jednak w projekcie ustawy określono wymagania dla zakładów przetwarzania,
w szczególności uwzględniając przetwarzanie zużytego sprzętu działającego na
zasadzie wymiany temperatury. Biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia
odpowiednich standardów przetwarzania zużytego sprzętu, projektowana ustawa
określa obowiązek przeprowadzenia kontroli zakładu przetwarzania przed wydaniem
przez właściwy organ decyzji w zakresie gospodarki odpadami. Przedmiotowa decyzja
jest wydawana po kontroli przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska
spełnienia wymagań dla zakładu przetwarzania określonych w projekcie ustawy oraz
innych przepisach ochrony środowiska. Po kontroli wojewódzki inspektor ochrony
środowiska wydaje postanowienie w przedmiocie spełnienia minimalnych wymagań dla
zakładu przetwarzania. W przypadku wydania postanowienia negatywnie opiniującego
spełnienie minimalnych wymagań dla zakładu przetwarzania oraz innych przepisów
ochrony środowiska, właściwy organ wydaje decyzję odmowną w zakresie gospodarki
odpadami.
Rozdział 8 projektowanej ustawy określa sprawy dotyczące utworzenia organizacji
odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz prowadzenia przez nią
działalności gospodarczej. Organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego
jest spółką akcyjną utworzoną przez producentów, wprowadzających sprzęt, a także
reprezentujące ich związki pracodawców lub izby gospodarcze, w celu realizacji
określonych w projekcie ustawy obowiązków wprowadzających sprzęt.
Akcjonariuszami organizacji odzysku mogą więc być zarówno podmioty mające
siedzibę w kraju, jak i w innym państwie członkowskim. Przyjęcie w projekcie ustawy
12


„spółki akcyjnej” jako formy działania organizacji odzysku jest kontynuacją przepisów
obowiązujących w tym zakresie w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie
elektrycznym i elektronicznym. Forma prowadzenia działalności gospodarczej
w postaci spółki akcyjnej wymaga ustanowienia kapitału własnego, który zgodnie
z projektowanymi przepisami powinien być utrzymywany w wysokości co najmniej
połowy kapitału zakładowego w formie depozytu na odrębnym rachunku bankowym
lub w formie lokaty terminowej lub powinien być zabezpieczony w tej wysokości
poprzez gwarancję bankową lub gwarancję ubezpieczeniową. Pozwoli to na egzekucję
ewentualnych zobowiązań organizacji odzysku w przypadku jej upadłości. Należy przy
tym podkreślić, że w większości przypadków organizacje odzysku jako podmioty
organizujące system zagospodarowania odpadów posiadają niewielki majątek trwały,
który mógłby stanowić ewentualnie zabezpieczenie zobowiązań organizacji odzysku.
Stąd przyjęcie formuły spółki akcyjnej dla organizacji odzysku.
Przejęcie ustawowych obowiązków przez organizacje odzysku sprzętu elektrycznego
i elektronicznego następuje na podstawie umów. Należy również podkreślić, że
organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego są systemami zbiorowymi
zapewniającymi zagospodarowanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
o których mowa w art. 8 ust. 1 dyrektywy 2012/19/WE. Dlatego w projekcie ustawy
przyjęto, że udziałowcami organizacji odzysku mogą być wyłącznie producenci,
wprowadzający sprzęt, a także reprezentujące ich związki pracodawców lub izby
gospodarcze. Organizacje odzysku są podmiotami prawa prywatnego, jednak ich
zadanie to pełnienie funkcji publicznoprawnej. Z istoty tych systemów wynika więc
nastawienie na realizację celów w zakresie zagospodarowania odpadów, a nie
generowanie zysków. Organizacje odzysku obowiązane są również do prowadzenia
publicznych kampanii edukacyjnych, co ma na celu poszerzanie wiedzy społeczeństwa
o potrzebie segregacji odpadów w postaci zużytego sprzętu oraz ich prawidłowego
zagospodarowania, w szczególności ze względu na obecność niebezpiecznych
substancji w niektórych rodzajach sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
W rozdziale 9 projektowanej ustawy wprowadzono nowe rozwiązanie, jakim jest
obowiązek prowadzenia przez określone w niej podmioty corocznego audytu
zewnętrznego. Audyt będzie przeprowadzany przez podmiot niezależny od
audytowanego przedsiębiorcy i posiadający odpowiednie kwalifikacje. Rozwiązanie
takie ma zapewnić warunki do rzetelnego i obiektywnego sprawdzenia przez audytora
13


wiarygodności danych zawartych w dokumentach ewidencyjnych, celnych i fakturach
oraz spełniania wymagań wynikających z ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach,
w szczególności zgodności posiadanych decyzji z prowadzonym procesem
przetwarzania zużytego sprzętu oraz spełniania wymagań dla zakładu przetwarzania
wynikających z projektu ustawy. Z przeprowadzonego audytu audytor będzie
sporządzał pisemne sprawozdanie, przedstawiające wynik audytu. Szczegółowy zakres
audytu zostanie określony, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do
spraw środowiska.
Rozdział 10 projektowanej ustawy określa zasady ponoszenia, w tym obliczania, oraz
zwalniania z obowiązku wnoszenia opłaty produktowej. Wprowadzający sprzęt, który
nie wykona obowiązku osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania zużytego
sprzętu, poziomów odzysku lub przygotowania do ponownego użycia i recyklingu
zużytego sprzętu, będzie obowiązany do wniesienia opłaty produktowej, obliczanej
oddzielnie dla każdej grupy sprzętu w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu:
1) zbierania;
2) odzysku;
3) przygotowania do ponownego użycia i recyklingu.
Jeżeli łączna wysokość opłaty produktowej za daną grupę sprzętu nie przekroczy 50 zł,
wprowadzający sprzęt nie będzie wnosić opłaty. W przypadku gdy wprowadzający
sprzęt, autoryzowany przedstawiciel albo organizacja odzysku sprzętu elektrycznego
i elektronicznego, pomimo ciążącego obowiązku, nie wniosą opłaty produktowej albo
wniosą opłatę niższą od należnej, marszałek województwa określi, w drodze decyzji,
wysokość zobowiązania z tytułu opłaty produktowej. W przypadku natomiast
niewykonania tej decyzji marszałek województwa ustali, w drodze decyzji, dodatkową
opłatę produktową w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty
produktowej. Wpływy z tytułu opłat produktowych oraz dodatkowych opłat
produktowych będą gromadzone na odrębnym rachunku bankowym marszałka
województwa i przekazywane do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej. Przedmiotowe zmiany wynikają z konieczności ujednolicenia
przepisów prawa w zakresie gospodarowania odpadami (podobne rozwiązania dotyczą
odpadów opakowaniowych oraz zużytych baterii i akumulatorów). Wprowadzającego
sprzęt, który wprowadza do obrotu:
14


1) małogabarytowy sprzęt, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza
50 cm, o łącznej średniorocznej masie sprzętu nieprzekraczającej 100 kg,
2) wielkogabarytowy sprzęt, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów
przekracza 50 cm, o łącznej masie sprzętu nieprzekraczającej 1000 kg
– zwalnia się z opłaty produktowej.
Zwolnienie, o którym mowa powyżej, ma zastosowanie, jeżeli:
1) wprowadzający sprzęt złoży marszałkowi województwa, w terminie do dnia
15 marca każdego roku:
a) zaświadczenia lub oświadczenie o pomocy de minimis w zakresie, o którym
mowa w art. 37 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu
w sprawach dotyczących pomocy publicznej,
b) informacje, których zakres został określony w przepisach wydanych na
podstawie art. 37 ust. 2a ustawy, o której mowa w lit. a;
2) spełnione są dla wprowadzającego sprzęt warunki dopuszczalności pomocy
de minimis określone w obecnie obowiązujących przepisach prawa Unii
Europejskiej w zakresie pomocy de minimis i pomocy de minimis w rolnictwie.
Wartość pomocy de minimis odpowiada wartości zwolnienia z opłaty produktowej za
nieosiągnięcie wymaganego poziomu zbierania.
Przepisy projektu ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym określone
w rozdziale 11 tego projektu, tj. art. 79–83, stanowią transpozycję postanowień
załącznika VI do dyrektywy 2012/19/UE. Procedura wskazana w załączniku VI do
dyrektywy 2012/19/UE stosowana będzie tylko w przypadku uzasadnionego
podejrzenia np. przez służby celne, że przemieszczane urządzenia stanowią zużyty
sprzęt (odpad w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach), a nie np.
sprzęt, który może być przeznaczony do dalszego użytkowania po naprawie. Zatem
stwierdzić należy, że procedura ta nie będzie miała zastosowania w przypadku braku
takiego podejrzenia. Z wymogu okazania dowodów w postaci dokumentacji czy oceny
funkcjonalności w celu wykazania, że przemieszczany używany sprzęt nie jest zużytym
sprzętem, zwolnione jest przemieszczanie wadliwego używanego sprzętu
przeznaczonego do użytku profesjonalnego, takiego jak wyroby medyczne lub ich
części, który jest wysyłany w celu przeprowadzenia analizy przyczyn usterki –
w przypadku gdy taką analizę może przeprowadzić wyłącznie wytwórca tego sprzętu
15


lub działająca w jego imieniu osoba trzecia. Jednak podmiot organizujący
przemieszczanie ww. używanego sprzętu obowiązany jest posiadać oświadczenie, że
używany sprzęt oraz przewożone z nim rzeczy nie są odpadem oraz wskazujące na
zakres jego odpowiedzialności związanej z przemieszczaniem używanego sprzętu,
a także dokument transportowy, w szczególności list przewozowy. Natomiast do
używanego sprzętu elektrycznego i elektronicznego uznanego za zużyty sprzęt
elektryczny i elektroniczny będą miały zastosowanie przepisy rozporządzenia (WE)
nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie
przemieszczania odpadów oraz ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym
przemieszczaniu odpadów.
Projektowana ustawa (rozdział 12 i 13) określa obowiązki przedsiębiorców
prowadzących działalność objętą zakresem jej regulacji w zakresie rejestracji,
sprawozdawczości oraz obowiązki organów administracji publicznej. Wprowadzający
sprzęt, autoryzowani przedstawiciele, zbierający zużyty sprzęt, prowadzący zakład
przetwarzania, prowadzący działalność w zakresie recyklingu, prowadzący działalność
w zakresie innych niż recykling procesów odzysku oraz organizacja odzysku sprzętu
elektrycznego i elektronicznego będą obowiązani do sporządzenia rocznego
sprawozdania, na zasadach i w trybie określonych w dziale V rozdziale 2 ustawy z dnia
14 grudnia 2012 r. o odpadach, oraz do wpisania się do rejestru prowadzonego na
podstawie art. 49 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Przepisy art. 16
dyrektywy 2012/19/UE wskazują na harmonizację rejestrów prowadzonych
w państwach członkowskich UE pod względem zawartości, formatu oraz częstotliwości
przekazywania informacji przez przedsiębiorców wprowadzających sprzęt do
krajowych rejestrów. Projektowana ustawa nie reguluje materii związanej
z prowadzeniem rejestru dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą objętą
jej zakresem, ponieważ została ona określona w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r.
o odpadach. Zgodnie z art. 49 tej ustawy marszałek województwa prowadzi rejestr
podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących
odpadami. Rejestr jest prowadzony w systemie teleinformatycznym, co umożliwi
wpisywanym do niego podmiotom wprowadzanie informacji odzwierciedlających ich
działalność w formie elektronicznej (online). Ponadto zmiana ustawy z dnia 14 grudnia
2012 r. o odpadach zakłada, że w rejestrze udostępnione będą odnośniki do stron
internetowych rejestrów prowadzonych w innych państwach członkowskich Unii
16