Rządowy projekt ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego

warunków do przyznania płatności niezwiązanej do tytoniu.
Projektowany art. 42 ust. 1–3 określa sposób dokonania oceny wagi stwierdzonej
niezgodności w zakresie zasady wzajemnej zgodności. Oceny wagi dokonuje się
w raporcie, przypisując niezgodności odpowiednią liczbę punktów. W przypadku
stwierdzenia celowej niezgodności, oceny wagi tej niezgodności dokonuje się w tym
raporcie odrębnie, przypisując jej odpowiednią liczbę punktów. Liczba punktów
przypisana stwierdzonym niezgodnościom w raporcie jest uwzględniana przy
dokonywaniu zmniejszeń lub wykluczeń z płatności. Ocena wagi stwierdzonej
niezgodności w zakresie zasady wzajemnej zgodności, dokonana w raporcie, jest
uwzględniana w postępowaniach w sprawach dotyczących pomocy finansowej
w ramach działań objętych programem rozwoju obszarów wiejskich, w których
warunkiem przyznania tej pomocy w pełnej wysokości jest spełnianie wymogów lub
norm przez rolnika będącego wnioskodawcą lub beneficjentem tej pomocy.
Biorąc pod uwagę, że nieprzestrzeganie zasady wzajemnej zgodności skutkuje
nałożeniem kary administracyjnej polegającej na odpowiednim zmniejszeniu kwoty
płatności bezpośrednich, o które wnioskuje rolnik w danym roku, w projektowanych
przepisach proponuje się utrzymanie tzw. zasady 100 euro. Kara ta, zgodnie
z przepisem projektowanego art. 43 ust. 1, nie będzie stosowana, jeżeli będzie wynosić
nie więcej niż równowartość kwoty 100 euro. W tym przypadku (art. 43 ust. 2)
w decyzji w sprawie o
przyznanie
płatności rolnik otrzyma informację
o niezastosowaniu kary administracyjnej oraz o nakazie realizacji w wyznaczonym
terminie określonych działań naprawczych mających na celu usunięcie stwierdzonych
niezgodności. Zgodnie z przepisem art. 43 ust. 3 realizacja działań naprawczych będzie
kontrolowana przez ARiMR lub przez właściwego powiatowego lekarza weterynarii
w przypadku stwierdzenia niezgodności dotyczącej wymogu, do którego kontroli będzie
właściwy ten lekarz. Zgodnie z art. 68 ust. 5 rozporządzenia nr 809/2014 kontroli
będzie podlegać próba (20%) beneficjentów w tym zakresie. W przypadku gdy rolnik
nie podejmie działań naprawczych w terminie wyznaczonym w decyzji w sprawie
o przyznanie płatności, ARiMR ustali kwotę nienależnie lub nadmiernie pobranych
środków publicznych (art. 42 ust. 4).
Projektowany art. 44 ust. 1–3 wskazuje warunki i tryb, zgodnie z którymi zmniejszenie
płatności nie jest stosowane w przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności. Jeżeli
40
jednak podczas kontroli zostanie stwierdzony brak realizacji działań naprawczych
wskazanych w raporcie z kontroli zgodnie z projektowanymi art. 37 ust. 6 i art. 38
ust. 10, wówczas będzie miało miejsce wsteczne zmniejszenie kwoty płatności
w odniesieniu do roku pierwszego stwierdzenia drobnej niezgodności. Zmiana decyzji
w tym zakresie dokonywana jest bez zgody rolnika. Należy zaznaczyć, że
w przeciwieństwie do obecnego systemu, w którym przypadki drobnej niezgodności
podlegały obowiązkowym kontrolom następczym, w projektowanym systemie
realizacja działań naprawczych odnośnie do drobnej niezgodności będzie podlegała
kontroli tylko w przypadku, gdy dany rolnik zostanie wytypowany do kontroli.
Projektowany art. 45 ust. 1 zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
rolnictwa do określenia, w drodze rozporządzenia, minimalnych norm, uwzględniając
art. 94 rozporządzenia nr 1306/2013 i załącznik II do tego rozporządzenia. Ponadto
(art. 45 ust. 2) minister właściwy do spraw rolnictwa posiada upoważnienie do
określenia, w drodze rozporządzenia, liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej
niezgodności w ramach oceny wagi, w zależności od rodzaju stwierdzonego naruszenia
w zakresie zasady wzajemnej zgodności, a także przypadków drobnej niezgodności
i liczbę punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej drobnej niezgodności w ramach
oceny wagi, oraz wyrażoną w procentach wielkość kary administracyjnej w zależności
od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom.
Projektowany art. 45 ust. 3 przewiduje upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
rolnictwa do ogłoszenia, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wykazu wymogów określonych
w przepisach Unii Europejskiej, z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających
te przepisy. Wykaz tych wymogów będzie sporządzony na podstawie przepisów
rozporządzeń oraz przepisów dyrektyw, transponowanych do krajowego porządku
prawnego, określonych w załączniku II do rozporządzenia nr 1306/2013. Jednocześnie,
tworząc wykaz wymogów, należy mieć na uwadze, że w przypadku dyrektyw należy
ustalić i wskazać, w jaki sposób zostały one transponowane do przepisów krajowych.
Projektowany art. 46 upoważnia ministra właściwego do spraw rozwoju wsi do
zobowiązania ARiMR, w drodze rozporządzenia, do wypłacenia zaliczek na poczet
płatności bezpośrednich.
41
Projektowany art. 47 stanowi, że należności ustalone w decyzji w sprawie przyznania
płatności bezpośrednich oraz płatności niezwiązanej do tytoniu nie mogą być
przedmiotem umowy przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią (przelewu), o której
mowa w przepisach Kodeksu cywilnego.
Zgodnie bowiem z art. 11 rozporządzenia nr 1306/2013, o ile prawo unijne wyraźnie nie
stanowi inaczej, płatności zostają w całości wypłacone beneficjentom. Płatności nie
należą zatem do sfery prawa cywilnego, lecz administracyjnego. Płatności nie mają
charakteru należności cywilnoprawnych. Z uwagi zatem na administracyjno-
-prawny charakter płatności należy uznać, że brak jest możliwości przekazania płatności
na rachunek bankowy cesjonariusza.
Projektowany art. 48 reguluje sytuację, w której kwota płatności bezpośrednich lub
płatności niezwiązanej do tytoniu nie może zostać przekazana na rachunek bankowy
rolnika z przyczyn niezależnych od ARiMR. Wówczas kierownik biura powiatowego
ARiMR stwierdza wygaśnięcie decyzji o przyznaniu płatności, o ile od dnia, w którym
ta decyzja stała się ostateczna, upłynęły co najmniej 2 lata.
W art. 49 ust. 1 projektu ustawy wykonano przepisy art. 54 ust. 3 lit. a pkt (i)
rozporządzenia nr 1306/2013, dotyczące zaprzestania odzyskiwania nienależnie lub
nadmiernie pobranych płatności bezpośrednich lub płatności niezwiązanej do tytoniu,
jeżeli łączna kwota już dokonanych oraz przewidywanych kosztów odzyskiwania
przewyższa kwotę do odzyskania. Zgodnie z art. 54 ust. 3 lit. a pkt (i) rozporządzenia
nr 1306/2013, warunek ten uznaje się za spełniony, jeżeli kwota do odzyskania od
beneficjenta w kontekście płatności indywidualnej w ramach programu pomocy lub
środka wsparcia nie przekracza 100 euro, nie licząc odsetek. Polska uznała za
niezasadne podejmowanie procedury windykacji płatności bezpośrednich lub płatności
niezwiązanej do tytoniu, jeżeli kwota do odzyskania od rolnika nie przekracza
równowartości 100 euro, nie licząc odsetek.
Projektowany art. 49 ust. 1 nie będzie miał zastosowania w przypadku kar
administracyjnych nakładanych w przypadku nieprzestrzegania zasady wzajemnej
zgodności, kiedy rolnik jest powiadamiany o stwierdzeniu niezgodności i o obowiązku
podjęcia działania naprawczego.
Projektowany art. 50 upoważnia Radę Ministrów, w stosownych przypadkach, do
wyznaczenia ARiMR lub ARR jako jednostki organizacyjnej wykonującej określone
42
obowiązki lub uprawnienia lub określenia zadań realizowanych przez ARiMR lub ARR
lub sposobu i trybu ich realizacji, lub określenia szczegółowych warunków dotyczących
przyznawania płatności.
Projektowany art. 51 określa obowiązek Prezesa ARiMR w zakresie obliczania
i ogłaszania średniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym
w poszczególnych województwach oraz średniej powierzchni gruntów rolnych
w gospodarstwie rolnym w kraju. Dane te będą wykorzystywane przy ustalaniu
kwalifikowalności do wsparcia w ramach niektórych działań PROW.
W działaniu „Premie dla młodych rolników” PROW 2014–2020 warunkiem przyznania
wsparcia będzie odpowiednia powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie
wskazanym w biznesplanie. Zgodnie z projektem Programu, gospodarstwo młodego
rolnika będzie miało powierzchnię użytków rolnych równą co najmniej średniej
powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju, a w przypadku
gospodarstw położonych w województwie o średniej powierzchni gruntów rolnych
w gospodarstwie rolnym, niższej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych
w gospodarstwie rolnym w kraju – równą co najmniej średniej powierzchni gruntów
rolnych w gospodarstwie rolnym w województwie. Ponadto liczba punktów
przyznanych za powierzchnię gospodarstwa w ramach systemu wyboru projektów
będzie uzależniona od relacji powierzchni gospodarstwa wnioskodawcy do średniej
krajowej lub wojewódzkiej.
W poddziałaniu „Płatności dla rolników kwalifikujących się do wsparcia w ramach
systemu dla małych gospodarstw (Płatności dla rolników przekazujących małe
gospodarstwa)” w PROW 2014–2020 warunkiem przyznawania wsparcia jest
osiągnięcie przez przejmującego grunty gospodarstwa powierzchni odpowiadającej co
najmniej średniej krajowej lub wojewódzkiej (w przypadku gdy średnia dla
województwa przekracza średnią krajową).
Punktem odniesienia dla agencji płatniczej (działanie „Premie dla młodych rolników”)
oraz biur powiatowych ARiMR (poddziałanie „Płatności dla rolników kwalifikujących
się do wsparcia w ramach systemu dla małych gospodarstw (Płatności dla rolników
przekazujących małe gospodarstwa)”) w trakcie procesu weryfikacji wniosków będzie
zatem powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w poszczególnych
województwach oraz średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym
43
w kraju, w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku o przyznanie pomocy, ogłoszona
przez Prezesa ARiMR na podstawie projektowanego art. 48.
W art. 52 proponuje się dokonanie zmian w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r.
o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz
ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2012 r. poz. 86 oraz z 2013 r.
poz. 1537). Propozycje te w głównej mierze są związane ze zmianami w przepisach
Unii Europejskiej, do których należą w szczególności wejście w życie rozporządzenia
nr 1307/2013, rozporządzenia nr 1306/2013 oraz rozporządzenia nr 640/2014.
Ponadto projektowane regulacje uwzględniają propozycje zawarte w senackim
projekcie ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (druk
sejmowy 2542).
Biorąc powyższe pod uwagę, w art. 52 w pkt 1 w lit. a, b i e proponuje się dostosowanie
brzmienia definicji: gospodarstwa rolnego, rolnika oraz działki rolnej do przepisów ww.
rozporządzeń. Ponadto zmiany zawarte w pkt 2 i 4 mają na celu prawidłowe odesłanie
do przepisów ww. rozporządzeń. Dodatkowo definicja gospodarstwa rolnego została
zmodyfikowana w ten sposób, aby odnosiła się jedynie do art. 4 ust. 1 lit. a
rozporządzenia 1307/2013, ponieważ uwzględnia w całości dotychczasowe brzmienie
tej definicji.
Proponuje się także modyfikację definicji producenta rolnego, poprzez usunięcie
warunku posiadania gospodarstwa rolnego. Zmiana ma na celu ujednolicenie przepisów
ustawy do nowego brzmienia definicji gospodarstwa rolnego.
Jednocześnie w pkt 1 w lit. a zaproponowano modyfikację definicji producenta przez
usunięcie z niej przetwórcy, z uwagi na fakt, iż ustawa z dnia 19 lutego 2004 r.
o organizacji rynku przetworów owocowych i warzywnych (Dz. U. Nr 62, poz. 572,
z późn. zm.) została uchylona z dniem 15 marca 2008 r.
W związku z powyższym zaproponowano uchylenie w art. 3 ustawy pkt 5 (art. 52 pkt 1
lit. d projektu) oraz zmianę brzmienia (przez usunięcie wyrażenia „przetwórca”) w art. 3
pkt 6a (art. 52 pkt 1 lit. e projektu) i pkt 9 (art. 52 pkt 1 lit. f projektu) oraz ust. 5
w art. 12 obowiązującej ustawy (art. 52 pkt 6 projektu).
44