Rządowy projekt ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego

Jednocześnie w art. 58 ust. 1 projektu proponuje się, aby przetwórców wpisanych do
ewidencji producentów przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy uznać za
potencjalnych beneficjentów. Jest to istotne m.in. ze względu na zachowanie ciągłości
informacji historycznych w systemie ARiMR.
W art. 52 projektowanej ustawy zaproponowano w pkt 1 w lit. c rozszerzenie definicji
organizacji producentów o uznane zrzeszenie organizacji producentów owoców
i warzyw, ponadnarodową organizację producentów owoców i warzyw oraz
ponadnarodowe zrzeszenie organizacji producentów owoców i warzyw. Propozycja ta
wynika z brzmienia art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków
owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi
uprawianych na włókno (Dz. U. z 2011 r. Nr 145, poz. 868, z późn. zm.). Rozszerzenie
definicji o nowe podmioty umożliwi ARiMR, w przypadku złożenia przez te podmioty
wniosku o wpis do ewidencji producentów, dokonanie wpisu bez przeszkód formalnych
do ewidencji producentów.
W art. 52 w pkt 3 zaproponowano doprecyzowanie przepisów ustawy z dnia
23 października 2014 r. o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów,
ewidencji gospodarstw rolnych oraz
ewidencji wniosków o przyznanie

płatności przez wskazanie, że w przypadku gdy małżonek/współposiadacz
gospodarstwa rolnego wyraża zgodę na nadanie numeru identyfikacyjnego
współmałżonkowi/współposiadaczowi gospodarstwa rolnego, ewidencja producentów
powinna zawierać dane, które proponuje się w pkt 3.
W art. 52 w pkt 6 zaproponowano również zmianę przepisu dotyczącego nadawania
numeru identyfikacyjnego producentom rolnym, podmiotom prowadzącym zakłady
utylizacyjne lub potencjalnym beneficjentom działającym w formie spółki cywilnej.
Obecnie do ewidencji producentów wpisywany jest jeden tylko wspólnik za zgodą
pozostałych (zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy o krajowym systemie ewidencji
producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie
płatności). Natomiast zgodnie z uchwałą 7 sędziów NSA z dnia 30 maja 2012 r.:
„W przypadku grupy osób związanych umową spółki cywilnej, status producenta
rolnego w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów
(...) przysługuje spółce cywilnej” (sygnatura akt II GPS 2/12). W związku z powyższym
zaproponowano, aby numer identyfikacyjny nadawany był spółce. Jednocześnie w celu
45
identyfikacji wspólników spółki cywilnej, w związku z wprowadzeniem powyższej
regulacji, zaproponowano dodanie w art. 7 ust. 1b.
Ponadto w art. 58 ust. 2 proponuje się wprowadzenie przepisów przejściowych
mających na celu zachowanie ciągłości informacji historycznych w systemie ARiMR.
W związku z powyższym proponuje się, aby wpisy do ewidencji producentów
dokonane przed dniem wejścia w życie ustawy, o której mowa w art. 52, w trybie
art. 12 ust. 5 tej ustawy zachowały ważność. Numer identyfikacyjny nadany
wspólnikowi spółki cywilnej uważa się za numer nadany spółce cywilnej, w imieniu
wspólników której działał.
Ponadto w art. 52 w pkt 7 proponuje się dodanie ust. 3 w art. 14 ustawy. Regulacja
zawarta w ww. ustępie ma na celu umożliwienie dokonania przez ograny ARiMR
zmiany danych w ewidencji producentów również z urzędu na podstawie informacji
pochodzących z innych ewidencji lub rejestrów publicznych prowadzonych przez
organy lub podmioty wykonujące zadania publiczne, do których ARiMR ma ustawowy
dostęp. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dane do systemu są wprowadzane
wyłącznie na podstawie złożonego do kierownika BP wniosku o wpis do ewidencji
producentów. Ponadto, w celu uproszczenia prowadzonego postępowania o wpis do
ewidencji, proponuje się, aby zmiana danych w ewidencji producentów z urzędu nie
wymagała rozstrzygnięcia w formie decyzji administracyjnej.
W związku z prowadzonymi postępowaniami, ARiMR wchodzi w posiadanie danych
pochodzących z innych ewidencji lub rejestrów publicznych, prowadzonych przez
organy lub podmioty wykonujące zadania publiczne. Jednym z podstawowych i często
wykorzystywanych rejestrów jest krajowy rejestr podmiotów gospodarki narodowej
REGON. Rejestr ten zawiera wiele istotnych informacji pozwalających na aktualizację
danych zawartych w ewidencji producentów, tj. nazwa podmiotu, forma prawna lub
informacja o wykreśleniu podmiotu z bazy (likwidacja lub rozwiązanie podmiotu).
Ponadto w cyklu corocznym są wprowadzane zmiany w rejestrze TERYT,
prowadzonym przez GUS. Podczas importu danych z rejestru TERYT wszelkie zmiany
są wprowadzane automatycznie. Oznacza to, że bez uszczerbku dla wiarygodności
i jakości danych, np. zmiana przynależności miejscowości do innej gminy może zostać
odnotowana w bazie danych, bez konieczności oczekiwania na złożenie wniosków
46
o wpis do ewidencji producentów przez wszystkie podmioty zamieszkujące tę
miejscowość.
Należy zatem dopuścić możliwość wykorzystania tego typu danych, bez konieczności
oczekiwania na złożenie stosownego wniosku przez producenta.
W art. 53 uchyla się art. 24 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków
owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku suszu paszowego oraz rynków lnu i konopi
uprawianych na włókno, który stanowił upoważnienie do określenia rejonów uprawy
chmielu.
Informacje na temat rejonów uprawy chmielu będą pozyskiwane corocznie przy okazji
certyfikacji chmielu. Informacje te będą odzwierciedlały faktyczne rozmieszczenie
terytorialne aktualnie prowadzonych upraw chmielu. W związku z powyższym nie jest
zasadne utrzymywanie w mocy delegacji do określenia, w drodze rozporządzenia,
rejonów uprawy chmielu zawartej w art. 24 ww. ustawy. Jednocześnie, na potrzeby
realizacji płatności związanych do chmielu, w drodze stosownego rozporządzenia,
określone zostaną rejony uprawy chmielu objęte tą płatnością (delegacja zawarta
w projektowanym art. 34).
Projektowany art. 19 ust. 2 i projektowany art. 55 ustanawiają przepisy dotyczące
płatności w ramach systemu dla małych gospodarstw, o którym mowa w art. 61
rozporządzenia nr 1307/2013, tj. płatności dla małych gospodarstw.
Zgodnie z przepisami unijnymi (art. 61 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia
nr 1307/2013) ustanowienie systemu dla małych gospodarstw jest fakultatywne dla
państw członkowskich. Celem tego systemu jest wsparcie istniejącej struktury rolniczej
małych gospodarstw w Unii Europejskiej, nie utrudniając przy tym rozwoju w kierunku
większej konkurencyjności (motyw 54 preambuły rozporządzenia nr 1307/2013). Mając
na uwadze powyższe, Polska zdecydowała o wdrożeniu tego systemu.
Podobnie jak w przypadku płatności dla młodych rolników, przepisy rozporządzenia
nr 1307/2013 przewidują kilka możliwych sposobów obliczania kwoty płatności
przysługującej rolnikowi uczestniczącemu w systemie dla małych rolników,
pozostawiając wybór wariantu państwom członkowskim. W projektowanym art. 55
proponuje się, aby wysokość płatności była obliczana zgodnie z metodą określoną
w art. 63 ust. 2 akapit pierwszy lit. a rozporządzenia nr 1307/2013, tj. jako kwota równa
łącznej wartości płatności, które mają zostać przydzielone danemu rolnikowi każdego
47
roku na mocy tytułu III i IV tego rozporządzenia. Zgodnie z art. 63 ust. 2 akapit drugi
rozporządzenia nr 1307/2013 kwota obliczona wyżej opisaną metodą nie może być
wyższa niż kwota ustalona przez dane państwo członkowskie, która mieści się
w przedziale między 500 euro a 1250 euro.
Projektowany art. 55 ust. 1 stanowi wdrożenie mechanizmu automatycznego włączania
rolników do systemu dla małych gospodarstw, który został przewidziany w art. 62 ust. 2
rozporządzenia nr 1307/2013. Zgodnie z projektowanymi przepisami automatycznie
będą włączani rolnicy spełniający warunki do przyznania jednolitej płatności
obszarowej, płatności za zazielenienie, płatności dla młodych rolników, płatności
dodatkowej, płatności związanych do powierzchni upraw lub płatności związanych do
zwierząt, w przypadku których łączna kwota płatności bezpośrednich wynosi nie więcej
niż 1250 euro.
Dodatkowo do systemu będą włączani rolnicy, którzy złożą wniosek o uznanie za
rolnika uczestniczącego w systemie dla małych gospodarstw (projektowany art. 55
ust. 2). Z uwagi na kwotowy limit wsparcia (1250 euro) zakłada się, że uczestnictwem
w tym systemie zainteresowane będą tylko gospodarstwa najmniejsze.
Zgodnie z art. 62 ust. 1 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1307/2013 rolnicy, którzy
chcą uczestniczyć w systemie dla małych gospodarstw, składają wniosek w terminie,
który ma być ustalony przez państwa członkowskie, który nie może być późniejszy niż
15 października 2015 r. Termin ustalony przez państwa członkowskie nie może
jednakże przypadać wcześniej niż w ostatnim dniu składania wniosku w ramach
systemu płatności podstawowej lub systemu jednolitej płatności obszarowej.
Przystąpienie do systemu dla małych gospodarstw możliwe jest wyłącznie w pierwszym
roku jego stosowania, tj. w roku 2015.
Mając na uwadze powyższe, w projektowanym art. 55 ust. 3 określono termin składania
wniosku o uznanie za rolnika uczestniczącego w systemie dla małych gospodarstw na
9 czerwca 2015 r. Proponuje się, aby wniosek o uznanie za rolnika uczestniczącego
w systemie dla małych gospodarstw składany był we wniosku o przyznanie płatności
bezpośrednich albo na odrębnym formularzu opracowanym i udostępnionym przez
ARiMR.
Projektowany art. 55 ust. 4 i 6 ustanawia zasady występowania z systemu dla małych
gospodarstw. Proponuje się, aby rolnicy mogli występować z systemu dla małych
48
gospodarstw, składając (we wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich albo na
odrębnym formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARiMR) oświadczenie
o wystąpieniu z tego systemu w terminie do dnia 9 czerwca 2015 r. – w odniesieniu do
roku 2015, oraz do dnia 30 września roku, w którym to wystąpienie ma nastąpić –
w odniesieniu do kolejnych lat.
Zgodnie z art. 62 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 1307/2013 rolnicy, którzy
wystąpili z systemu dla małych gospodarstw, nie są już uprawnieni do uczestnictwa
w tym systemie.
Stwierdzenie uczestnictwa w systemie dla małych gospodarstw, uznanie za rolnika
uczestniczącego w systemie dla małych gospodarstw albo stwierdzenie, że rolnik nie
uczestniczy w systemie dla małych gospodarstw, będzie następowało w decyzji
o przyznanie płatności bezpośrednich (projektowany art. 55 ust. 5 i 6). Automatyczne
włączanie rolników do systemu dla małych gospodarstw pozwala uniknąć sytuacji, w
której rolnicy, dla których objęcie systemem byłoby korzystne, nie złożyli stosownego
wniosku o przystąpienie (np. przez nieuwagę), a tym samym utraciliby możliwość
skorzystania z tego instrumentu, a w konsekwencji również z instrumentu Płatności dla
rolników przekazujących małe gospodarstwa w ramach PROW 2014–2020.
Jednocześnie rozwiązanie to nie ogranicza możliwości podejmowania decyzji przez
rolników – rolnicy będą mogli zostać wyłączeni z systemu przez złożenie
odpowiedniego oświadczenia.
Za opisanym sposobem wdrożenia płatności dla małych rolników przemawia
w szczególności stosunkowo duża potencjalna liczebność rolników uczestniczących
w tym systemie (według szacunków ok. 50% wszystkich beneficjentów płatności
bezpośrednich). Pozwoli to w dużym stopniu wykorzystać walory uproszczeniowe
systemu dla małych gospodarstw. Należy podkreślić, że stosownie do art. 92 akapit
drugi rozporządzenia nr 1306/2013, art. 91 tego rozporządzenia (dotyczącego
nakładania kar administracyjnych, w przypadku gdy beneficjent nie przestrzega
przepisów dotyczących zasady wzajemnej zgodności) nie stosuje się do beneficjentów
uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw. Ponadto, zgodnie z art. 61 ust. 3
rozporządzenia nr 1307/2013, rolnicy uczestniczący w systemie dla małych
gospodarstw są zwolnieni z praktyk zazielenienia.
49